Hatsumôde đi lễ đầu năm

Huỳnh Văn Ba - Exryu USA  (*)

 

Hatsumôde là gì?

Người Nhật có tục đi viếng Chùa chiền, Thần Xã và Thần Cung vào 3 ngày đầu năm để cầu xin Ơn trên cho được Phúc Lộc An Lành - Họ gọi đó là "Hastumôde". Vào dịp nầy ta thường nghe người Nhật chúc tụng nhau "Akemashite Omedetô" - có nghĩa là "Sang năm mới tôi xin chúc mừng..." để tỏ ý biết ơn Trời Phật cho sống qua đến năm mới nầy của cái kiếp "phù du".

Hatsumôde (初詣) cũng được gọi là Toshikomori (年こもり) hay Hatsumairi (初参り). Vào ngày nầy dân Nhật nam phụ lão ấu đều xuất động ra đường để đi đến tự viện nơi mình muốn viếng. Ở thành phố lớn như Tokyo bắt đầu từ đêm Joya (除夜・trừ dạ) - tức giao thừa, hàng triệu người đổ về Meiji Jinguu (明治神宮・Minh Trị Thần Cung) để cầu được Phước Lành . Vì tin vào nơi linh thiên có người bỏ rất nhiều thì giờ để đi đến những chùa hay đền thờ Thần đạo rất xa xung quanh Tokyo như Kajima Jinguu (鹿島神宮)ở tỉnh Ibaragi, Katori Jinguu (香取神宮)(1) và chùa Naritasan Shinjôji (成田山新勝寺) ở tỉnh Chiba, chùa Kawasaki Daishi (川崎大師) và Thần cung Tsuruoka Hachimanguu (鶴岡八幡宮)ở gần Kamakura, tỉnh Kanagawa. Đây là lúc dân Nhật, nhất là phụ nữ và trẻ em gái hay bỏ âu phúc để mặc Wafuku (和服・Hòa phục) - tức “Kimono” truyền thống - trông rất đẹp để đi lễ quan trọng nhất của một năm.

Nghi thức của lễ

Khi đến cổng của một đền thờ, dù có đông đúc đến mấy, kẻ trước người sau rất trật tự và lịch sự, họ thay phiên nhau ghé sang cái gian nhà gọi là "Chôzuya" (手水舎-cũng đọc là Temizuya) 

"Chôzuya"

trong đó có một cái hồ (chậu) nước để rửa miệng và tay như là một cử chỉ “tẩy uế” trước khi đến kiến Thần linh. Xong rồi ghé qua cái lư hương đang ngui ngút khói nhan, nghiêng mình thỉnh tí "lộc hương" cho tinh thần được minh mẫn thân thể tráng kiện. Lúc tiến đến cửa chính điện họ đưa tay lên ném nắm tiền cúng Thần (hay Phật ở chùa) vào cái thùng "osaisen bako"(お賽銭箱), vỗ tay 3 lần thật to mong cho Thần (Phật) để ý rối chấp tay nguyện cầu điều mình ước muốn. Có nơi treo sợi dây thừng nối vào mấy cái lục lạc để khách hành hương rung lên tiếng leng keng trước khi chấp tay nguyện cầu...

Nếu đêm Joya (giao thừa) người nào chưa uống rượu "Sake" thì có thể ghé sang cửa hàng rượu của đình thờ để mua một chén "Amazake" (甘酒・tức cơm rượu) hay "Miki (cũng đọc là Shinshu - 神酒・ rượu thánh) dùng để tạo mối giao cảm với Thần Linh hay làm cho mình thanh khiết.

"osaisen bako"

 

Mua Sake & omamori

 

“leng keng”

Trong cõi vô thường nếu có thắc mắc về cái nghiệp "nhân sinh", ta có thể cầu xin ý Thần Phật qua những mảnh giấy "omikuji" (御神籤) giống như xin Sâm ở xứ ta. Nếu lời trong Sâm dự đoán điều không "lành" thì mình có thể treo nó trên cành cây trong cảnh chùa hay đình thờ để mong rằng điều bất hạnh sẽ không theo ta về nhà. Thường thì mua được omikuji có lời tốt nhiều hơn, trong đó có dạy cả cách ăn ở trên đời sao cho đúng Đạo Hạnh của công dân.

 

 

"omikuji"

Nếu còn có điều gì bất an cho năm mới trong lòng, bạn có thể mua cái bùa hộ mạng gọi là "O-mamori" (お守り), cây tên "Hamayari" (破魔矢), cái chong chóng "kazaguruma" (風車) và cái bàn cào tre "kumade" (熊手) để trừ tà. Thêm vào đó là viết lời nguyện cầu của mình với Thần Phật trên mặt sau của cái thẻ gỗ "ema" (絵馬) đem về nhà. Nhưng nên nhớ mang những vật hộ thân nầy của năm trước trở lại đây để được đốt thành tro bụi cho hết vương vấn!.

 

Omamori - bùa hộ mạng

 

Tục "Hatsumôde" đi viếng đình thờ tự viện bắt đầu có vào giữa thời Minh trị (明治). Trước đó nơi đi cầu lộc đầu năm thường được qui định theo phương giác "Bát quái" tốt cho năm và gọi là "Ehô mairi" (恵方詣り). Để khuyến khích dân chúng đến viếng những đình chùa rải rác trong vùng "Keihanshin"(京阪神) tức Kyoto-Osaka-Kobe, hãng xe điện "Dentetsu" (電鉄) bày ra cách đi tham bái (参拝) chùa chiền đình thờ khác nhau cho mỗi năm. Nhờ thế những nơi xưa nay ít có người viếng được nhiều khách đến hành hương vào dịp nầy, nhất là những Thần xã và chùa nổi tiếng trong dân gian qua sự quảng cáo và tiện lợi của mạch giao thông thiết lộ.

Đối với anh em du học sinh đã từng sống lâu bên Nhật, tục lệ nầy đương nhiên để lại nhiều dấu tích sâu đậm trong tâm não của mọi người. Dù rằng ngày nay đa số anh em "Exryu" không còn sống trên xứ Nhật, nhưng mỗi khi nghe hay thấy thoáng qua vài hàng tin tức "highlight" nào đó trên đài truyền hình hay internet về Tết Nhật, chúng ta liền nhớ đến ngày lễ hội của một nơi gần như là quê hương thứ hai của mình. Cái nhớ đôi khi quá rây rức làm cho mình muốn quay về đó để cùng đi dự hội lớn.

 

“ozôni”

Tiểu sinh tôi nay tuy không còn sông ở Nhật, nhưng mỗi khi ngày Tết Nguyên Đán (NB) đến, nhà tôi cũng có chuẩn bị bữa ăn truyền thống đơn sơ Nhật Bản, trong đó có món ozôni (お雑煮)-tức bánh gạo nếp "mochi" (餅) nấu trong súp, bánh "mochi" nướng cuốn trong giấy rong biển chấm nước tương, và bánh "mochi" nướng ăn với bột đậu xanh cà vỏ trộn đường cát trắng gọi là "kinako" (黄な粉). Chiều tối sau bữa cơm dùng tí rượu "sake". Xong rồi ngồi xem băng video chương trình "Kôhaku Uta Gassen"(紅白歌合戦 - tranh đua ca nhạc cuối năm) do đài TV NHK sáng tác của người bạn thân thâu lại cho mượn. Cái thú của tôi là chờ xem giây phút cuối cùng của băng nầy, không phải để biết nhóm "Đỏ" hay "Trắng" thắng trận thi đua, mà là ở chỗ được nhìn thấy phong cảnh các nơi của xứ Nhật chuẩn bị Tết trong đêm Giao Thừa từ Bắc đến Nam, có cả những thôn lạc xa xôi...Thế rồi tôi ngồi trầm lặng trên ghế sô-pha để nghe tiếng chuông chùa vang ngân nga "G-o-o-n...g-o-o-n...." không biết bao lần do ông sư của chùa nào đó ở miền Tohoku hay Hokkaido dộng. Người Nhật gọi đó là "Joyanokane" (除夜の鐘)- tức tiếng chuông đón Giao thừa. Đây là giây phút ta cỏ thể thả hồn đi ngược thời gian để tìm về dĩ vãng…

Trong thời đại của Internet nay ta có thể đi viếng NB qua cyperspace nào có khác gì đi du lịch trong một giấc mơ. Kèm theo dưới đây là vài nơi tôi vừa ghé thăm. Mong rằng trong đó có nơi anh hay chị cũng đã từng đi qua xưa kia. Vậy chúng ta hãy cùng lên đường nhé - Nhưng "Chotto matte" (xin chờ ti), nhớ mang theo áo ấm đấy vì bây giờ bên Nhật cũng rất lạnh đó ...

Gát chuông chùa ở Miền Tohoku

 

Gát chuông chùa “Enryaku-ji”- Kyoto (延暦寺・京都)

 

Cây “Sugi” (Sam) dưới tuyết trước cổng chùa “Enryaku-ji” - Kyoto

 

Chùa “Enryaku-ji” ―(延暦寺・京都)

 

Rừng tre mạnh tông của Sagano (嵯峨野)

 

Núi Hodaka – Nagano (穂高・長野県)

 

Hiyoshitaisha Thần cung (日吉大社)

 

Oushuu-Iwate (奥州・岩手)

 

Mount Fuji (富士山)

 

Kamikochi – Nagano (上高地・長野)

 

Muronesan-Iwate( 室根山・岩手)

 

(1) Xem Katori Jingu qua link: Kat http://www.erct.com/2-ThoVan/HVanBa/Katorijinguu.htm  

(2) Photos credited to Kabekamikan.com and other Internet sites

 

 

 

* Anh Huỳnh Văn Ba (67, Meisei - Tokyokyouikudai - Todai) không những là một nhiếp ảnh gia trong gia đình Exryu, anh Ba còn là vận động viên về leo núi, xe đạp và nuôi bonsai. Anh Ba và anh Võ Văn Thành (68, Nodai) đã từng dùng xem đạp đi khắp nước Nhật và xuyên lục địa Hoa Kỳ. Qua những lần đi này anh Ba đã có nhiều tác phẩm hình ảnh khắp nơi. Anh H.V. Ba hiện đang làm việc và sinh sống tại Ohio.

Cảm tưởng xin gởi về