
Năm 2016
Ngô Khôn Trí (Exryu
Canada)
Năm 2016, có hơn 136 triệu em bé được sinh ra và
có hơn 57 triệu người đă ra đi, dân số của thế giới tăng thêm 79
triệu người, đă đạt tới gần 7,5 tỷ người. Nhiều vấn đề phát sinh do
dân số tăng như: lương thực, môi trường sống, việc làm, thu nhập, y
tế,…và những vấn đề do biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài chánh,
chiến tranh, khủng bố, di dân, …là những vấn đề có tầm ảnh hưởng lớn
đối với con người trên quả địa cầu.
Những sự kiện nổi bật nhất trong năm 2016 được ghi
nhận như sau :
- Đông đất 6,8 độ richter gần biên giới Ấn Độ và
Myanmar,4 người thương vong (4/1).
- Bầu cử tại Đài Loan, bà Thái Anh Văn, 59 tuổi,
chủ tịch đảng Dân Tiến thắng cử, Trung Quốc thất vọng v́ Quốc dân
đảng (có chính sách thân Trung Quốc) thất bại (16/1).
- Tổ chức Y tế Thế giới thông báo sự bùng phát vi
rút Zika (28/1).
- Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam XII (20 - 28/1).
1.510 đại biểu đại diện cho 4,5 triệu đảng viên đă bầu ra 200 người
trong Ban Chấp hành Trung ương và Tổng Bí thư.
- Động đất mạnh 6,4 độ richter tại Đài Loan, chung
cư 17 tầng sập, nhiều người thiệt mạng (6/2).
- Xảy ra nhiều vụ nổ tại thủ đô Damascus, Syria,
trên 100 người chết, IS tự nhận đă thực hiện tội ác này (21/2).
- Nhật thực toàn phần diễn ra ở Đông Á và Bắc Thái
B́nh Dương (9/3).
- Barack Obama là tổng thống Mỹ đầu tiên đến thăm
Cuba sau 88 nắm, được nhiều người dân Cuba chào đón nồng nhiệt
(21/3).
- 3 vụ đánh bom ở Brussels, Bỉ, 32 người chết và
250 người bị thương (22/3).
- Cựu lănh đạo người Serbia tại Bosnia, ông
Radovan Karadzic , bị kết án tội diệt chủng và tội ác chiến tranh
(1992-1995), và bị án 40 năm tù. (24/3).
- Bầu cử ở Philippines, ông Rodrigo Duterte , 71
tuổi, người gây nhiều tranh căi với những phát ngôn cực đoan được
bầu làm tổng thống (9/5).
- Hiện tượng cá chết hàng loạt xuất hiện ra tại 4
tỉnh miền trung Việt Nam vào ngày 6/4, gần 3 tháng sau, ngày 30/6,
công ty chế tạo gang thép Formosa (Đài Loan) thừa nhận lỗi và đồng ư
bồi thường thiệt hại cho người dân 500 triệu USD. Tuy nhiên, nhiều
cuộc biểu t́nh xảy ra, đ̣i hỏi “Cá cần nước sạch và dân cần minh
bạch”.
- Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm Việt Nam, đánh
dấu 20 năm thiết lập quan hệ Việt-Mỹ, xóa bỏ lệnh cấm vũ khí sát
thương đối với VN (21/5).
- Bầu cử Quốc hội Việt Nam khóa 14. Trong số 496
đại biểu được bầu, có 21 (4,2%) đại biểu là người ngoài đảng (22/5).
- Khởi công đại học tư thục Fulbright Việt Nam tại
t/p HCM, vốn đầu tư nước ngoài, phi lôi nhuận (25/5).
- Nhà lănh đạo đầu tiên của Mỹ, Tổng thống Obama,
thăm t/phố Hiroshima, nơi từng bị Mỹ thả bom nguyên tử cách đây 71
năm gây 140 ngàn người chết. Ông kêu gọi một thế giới không có vũ
khí hạt nhân nhưng không xin lỗi về việc ném bom của Mỹ xuống t/phố
này (27/5).
- Xả súng tại hộp đêm Pulse dành cho người đồng
tính ở Orlando, Florida, 50 người chết và 53 người bị thương (12/6).
- Anh quyết định rút ra khỏi Liên minh châu Âu
trong 1 cuộc trưng cầu dân ư (Brexit) (23/6).
- Tổng thống Nga Vladimir thăm Bắc Kinh sau Brexit
2 ngày(25/6).
- Một vụ tấn công vũ trang tại Sân bay Ataturk
Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, 36 người chết và 147 người khác bị thương
(28/6).
- Máy bay của hăng hàng không Ai Cập rơi tại
Mediterranean, trên đường bay từ Paris đi Cairo. 66 hành khách thiệt
mạng (12/7).
- Ṭa trọng tài quốc tế tuyên bố Phillipines thắng
kiện Trung quốc. Ṭa tuyên bố TQ không có “quyền lịch sử” đối với
Biển Đông, mặc dù TQ đă tuyên bố 3 không (không công nhận ṭa, không
tham dự ṭa và không công nhận phán quyết của ṭa”(12/7).
- Trường Đại học Mỹ tại Việt Nam (The American
University in VietNam : AUV) khánh thành tại Đà Nẵng, 100% vốn đầu
tư nước ngoài, hoạt động phi lợi nhuận (6/8).
- Thế Vận Hội Mùa Hè được tổ chức tại thành phố
Rio de Janeiro, Brazil. Hơn 11 ngàn tuyển thủ của 205 quốc gia tham
dự, đặc biệt có “ đội Olympic người tỵ nạn” (5-21/8).
- Theo thỏa thuận về khí hậu toàn cầu, Trung quốc
và Mỹ chịu trách nhiệm 40% carbon emissions của thế giới (30/9).
- Bắc Triều Tiên phóng 3 tên lửa đạn đa hướng ra
biển Nhật Bản (5/9) .
- Tổng thống Pháp François Hollande thăm Việt Nam
(5/9).
- Ngập nước tại Hà Nội và t/p HCM, mưa lớn kéo dài
khiến nhiều tuyến đường bị ngập nặng, giao thông hỗn loạn, hàng
ngh́n ô tô và xe máy xếp hàng dài dưới ḍng nước. (24/9).
- Cơ quan điều tra quốc tế xác nhận máy bay số 17
của hảng hàng không Malaysia đă bị bắn bởi tên lữa Buk đến từ vùng
bị quân phiến loạn pro-Russian chiếm đóng. (28/9).
- Lũ lụt miền Trung, đă cướp đi 66 sinh mạng, 18
người mất tích. Quảng B́nh và Hà Tỉnh bị thiệt hại nặng nề nhất
(1-5/10).
- WHO xếp Việt Nam trong top 2 của bản đồ ung thư
thế giới. Mỗi ngày trung b́nh có khoảng 315 người chết v́ ung thư
(6/10).
- Vua Thái Lan Bhumibol Adulyadej, băng hà (88
tuổi), là vị vua trị vị lâu đời nhất thế giới, được xem như là biểu
tượng cho sự thống nhất của một đất nước có 68 triệu dân. Nhiều
người dân ̣a khóc khi nghe tin ông qua đời (13/10).
- Bắc Triều tiên phóng tên lửa thất bại (20/10)
- Bầu cử tổng thống Mỹ. ông Donald Trump của đảng
Cộng ḥa thắng cử (8/11).
- Nhà lănh đạo cách mạng Cuba, Fidel Castro, 90
tuổi, qua đời ngày 25/11. Tổng thống đắc cử Donald Trump gọi ông là
“nhà độc tài tàn bạo”. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh gửi thông
điệp : “Người dân TQ mất đi một đồng chí tốt và chân thành. Đồng chí
Castro sẽ sống măi”. Lănh đạo Việt Nam quyết định để quốc tang vào
ngày 4/12.
- Trưng cầu dân ư tại Italia. Pḥng trào muốn rút
chân ra khỏi EU dâng cao (4/12).
- Nhân kỷ niệm 75 năm Trân Châu Cảng bị tấn công,
chính phủ Nhật tuyên bố Thủ tướng Abe Shinzo sẽ đến thăm Trân Châu
Cảng vào ngày 26/12 tới để tưởng niệm những người chết trong chiến
tranh chứ không phải để xin lỗi (7/12).
- Tờ China Daily đăng tin chính phủ TQ có thể phạt
tiền một công ty ô tô của Mỹ. 1 hành động đáp lại việc ông Trump
điện đàm với tổng thống Đài Loan ? (14/12)
- Tổng thống Nga Putin đến Nhật Bản để hội đàm với
Thủ tướng Abe về vấn đề hợp tác kinh tế chung trên 4 đảo bị Nga
chiếm đóng trong Thế chiến thứ II .(15/12)
- Đồng đô là Mỹ tăng vọt, sắp ngang với Euro.
1,0419USD/EUR, 22.780 đồng/USD, 118,25 yen/USD. lên cao nhất trong
14 năm qua, do Mỹ tăng lăi suất và phát đi tín hiệu tiếp tục chính
sách “b́nh thường hóa” lăi suất với khả năng tăng 3 lần nữa trong
năm 2017 (16/12).
-----
Những tin tức được báo chí nhắc
đến nhiều nhất :
Tại châu Âu, mặc dù việc cho phép
người nước ngoài nhập cư rất cần thiết để bù đắp cho dân số già nua
ngày càng tăng. Thế nhưng, sự bất b́nh của người dân bản xứ với ḍng
người tị nạn Hồi giáo, do khác biệt tôn giáo và cách hội nhập ngày
càng gia tăng dẫn đến sự chia rẽ trong giới lănh đạo ở các nước châu
Âu.
Tại Anh,
các nghị sĩ cánh hữu trong đảng Bảo thủ cho rằng chính phủ
hiện tại bất lực trong việc làm giảm luồng nhập cư từ EU nên gây áp
lực buộc thủ tướng Cameron tổ chức một cuộc trưng cầu dân ư . Nỗi
bất an của người dân trước làn sóng người tị nạn , sức ép từ thị
trường lao động và dịch vụ công đă được thể hiện qua kết quả của
cuộc trưng cầu dân ư vào ngày 23/6/2016. 51,9% người dân Anh đă chọn
phương án tách rời ra khỏi Liên minh châu Âu (Brexit). Thủ tướng
David Cameron tuyên bố từ chức . Một quyết định mang tính lịch sử,
có thể làm đảo lộn trật tự thế giới, bởi v́ nước Anh là 1 thành viên
quan trọng của NATO và cũng là 1 cột trụ tại Liên Hiệp Quốc, đóng
vai tṛ chủ chốt trong quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và ngân hàng Thế
giới (WB). Đây là cơ hội để Ngân hàng AIIB của Trung Quốc tranh
giành ảnh hưởng trên thị trường tài chánh toàn cầu.

Tại Italy,
59,5% người dân đă bỏ phiếu “Không” với những đề xuất cải cách hiến
pháp trong cuộc trưng cầu dân ư ngày 4/12/2016. Thủ tướng Matteo
Renzi tuyên bố từ chức.Đảng đối lập “Pḥng trào 5 sao” gia tăng uy
tín một cách mạnh mẽ, đảng này có chủ trương ủng hộ Italy rời khỏi
EU như nước Anh. Đổng Euro mất giá v́ Italy là quốc gia có nợ công
cao nhất khu vực đồng euro. Cổ phiếu ngân hàng ở các quốc gia châu Á
cũng giảm trong bối cảnh lo lắng về ảnh hưởng lan truyền.
Tại Philippines, ngày 9/5/2016, cựu thị trưởng
thành phố Davao, ông Rodrigo Duterte , 71 tuổi, người gây nhiều
tranh căi với những phát ngôn cực đoan trong việc trấn áp tội phạm
ma túy, tham nhũng, đă giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng
thống. Ông đă “bạo miệng” tuyên bố sẽ cắt đứt quan hệ với Mỹ và Úc.
(Philippines là quốc gia đă từng bị bị các nước như Tây Ban Nha, Anh,
Mỹ, Nhật chiếm làm thuộc địa).
Mặc dù trước ngày bầu cử, Tổng thống đương nhiệm
Aquino cảnh báo nếu Duterte đắc cử, Philippines sẽ quay trở lại chế
độ độc tài nhưng 15,9 triệu (38,6%) cử tri của đất nước có dân số
103 triệu dân, đứng hàng thứ 12 trên thế giới, vẫn bỏ phiếu cho ông
Duterte.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Duterte tuyên bố sẽ
đích thân cắm cờ Philippines trên đảo bị Trung Quốc (TQ) chiếm đóng,
nhưng sau khi nhâm chức, ngày 16/10/2016 , ông đă đi thăm TQ và đă
phát biểu là sẽ không có cuộc tập trận chung với Mỹ, sẽ đàm phán với
TQ mà không cần bất cứ trung gian nào thù địch với TQ (ám chỉ Mỹ và
Nhật?), Ông cũng nói: “Ông của tôi là người TQ. Chỉ có TQ mới có thể
giúp cho chúng tôi”. TQ hứa sẽ đầu tư 15 tỷ đô la và cấp 9 tỷ đô la
tín dụng cho Philippines.
Việc công khai ngả theo TQ và việc sẽ ngồi vào ghế
chủ tịch luân phiên ASEAN vào năm tới 2017 của Philipines đă làm cho
khối ASEAN bị rạn nứt, phe thân TQ và phe thân Mỹ sẽ làm chiến tranh
lạnh với nhau ?.
Tại Việt Nam, cuộc bầu cử Bộ Chính Trị, Tổng Bí
thư và Ban Bí thư trung ương đảng Cộng sản kết thúc vào ngày
28/1/2016. Mặc dù theo quy định các Ủy viên Bộ Chính trị tái cử
không được quá 65 ruổi nhưng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (72 tuổi)
vẫn được tái đắc cử với số phiếu gần như tuyệt đối. Thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Chủ tịch quốc hội Nguyễn
Sinh Hùng,Tổng bí thư Lê Hồng Anh được thay thế bởi ông Nguyễn Xuân
Phúc, ông Trần Đại Quang, bà Nguyễn Thị Kim Ngân và ông Đính Thế
Huynh.
Trả lời câu hỏi của phóng viên VTV, ông Trọng nói
:”Tôi bất ngờ v́ tuổi cao, sức khỏe có hạn. Tôi cũng đă xin nghỉ rồi
nhưng với trách nhiệm của Đảng đă giao th́ tôi là đảng viên phải
thực hiện trách nhiệm của ḿnh”.
Trả lời câu hỏi của phóng viên BBC về kế hoạch t́m
kiếm người trẻ có tài, có đức ra gánh vác kế nhiệm Tổng Bí thư, và
lộ tŕnh đó khoảng bao lâu?, ông nói : “ Cơ cấu đội ngũ bây giờ cũng
phải liên tục kế thừa ba độ tuổi phát triển không thể thiếu hụt. Già
quá không được, trẻ quá không được. Giống như 1 bụi tre ấy, phải có
ba lớp, có măng mọc, có bánh tẻ, có tre già, già lại đẻ ra cái măng
khác. Cho nên như thế mới phát triển bền vững được. Chứ đừng đơn độc
một cây trẻ làm sao vững được…Trong BCH trung ương, tỉ lệ tốt nghiệp
đại học, trên đại học gần 100%. Nhân tài không thiếu…..C̣n bạn hỏi
kế hoạch bao giờ xong th́ khó trả lời. V́ có kế hoạch, cần sự chuẩn
bị để làm bài bản từng bước. Bây giờ mà hứa 5 năm hay 3 năm th́ tôi
sợ như thế không khả thi, có ǵ đó ảo tưởng. Tôi xin trả lời như vậy.”
Tại Nam Hàn, Nữ Tổng thống Park Geun-hye bị đ́nh
chỉ quyền lực v́ 234/300 nghị sĩ quốc hội buộc tội bà đă thông đồng
với người bạn thân (được xem là cố vấn trong bóng tối, pháp sư) để
gây sức ép buộc các tập đoàn lớn quyên tiền cho 2 quỹ ủng hộ các
chính sách sáng kiến của bà. Thủ tướng kiêm quyền Tổng thống Hwang
Kyo-ahn trong chuyền thăm Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân, đă
phát biểu như sau : “ Một lỗ con kiến nhỏ có thể làm sụp đổ cả một
con đê lớn”.
Tại Mỹ, trong cuộc bầu cử Tổng thống vào ngày
8/11/2016 vừa qua, mặc dù có nhiều phát ngôn gây sốc như: “Tổng
thống Obama và bà Clinton là người sáng lập ra IS”, “sẽ xây bức
tường ở biên giới Mexico”, “ sẽ trục xuất 3 triệu người nhập cư bất
hợp pháp ”,”Nhật và Nam Hàn cần sở hữu vũ khí hạt nhân để tự bảo vệ”,
“nếu như Yvanka không phải là con gái của tôi th́ tôi sẽ hẹn đi chơi
với cô ấy”,…và mặc dù có nhiều nhân vật trong cùng đảng từ chối ủng
hộ, nhưng nhà tỷ phú bất động sản Donald Trump vẫn được đảng Cộng
ḥa đề cử và mặc dù số phiếu phổ thông ủng hộ (46%), thấp hơn đối
thủ có bề dày kinh nghiệm bà Hiraly Clinton của đảng Dân chủ (48%),
thua gần 3 triệu phiếu, nhưng ông vẫn giành được thắng lợi theo cách
bầu cử đặc thù của Hợp chủng quốc Hoa kỳ. Đây là lần thứ 5 tổng
thống đắc cử thua phiếu phổ thông ở những cuộc bầu cử năm 1824,
1876, 1888 và 2000,. Đài truyền h́nh CNN cho đó là 1 trong 10 cuộc
bầu cử kỳ lạ (bizarre) nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Tuy mới vào trong chính trường nhưng ông Trump đă
biết cách kích động tầng lớp công nhân da trắng đang lo sợ bị mất
việc, mất của cải, đứng lên bảo vệ bản sắc văn hóa của ḿnh, chống
lại làn sóng di dân từ các nước Hồi giáo, chống sự bất công trong
thương mại quốc tế và phá tan những băng hoại đang bị các nhóm lợi
ích nắm giữ.
Ông sử dụng khẩu hiệu “Make America Great Again”
cho chiến dịch vận động bầu cử của ḿnh. Từ ngữ này được xuất tiện
vào năm 1979 trong thời kỳ kinh tế của nước Mỹ bị đ́nh đốn do lạm
phát cao. 2 cựu tổng thống Ronald Reagan (1980) và Bill Clinton
(1992) cũng đă từng sử dụng khẩu hiệu này.

Ông được tạp chí Time chọn là “Nhân vật của năm
2016”. Ông đă tạo sức mạnh cho một bộ phận cử tri ít được biết đến
nhờ nói lên sự tức giận và công khai nỗi lo sợ của họ, ông đă gầy
dựng một văn hóa chính trị mới .
Mặc dù chưa bước vào Nhà Trắng (ngày chính thức
tuyên thệ nhậm chức tổng thống là ngày 20 tháng 1/2017) nhưng ông đă:
- Tiếp đón Thủ tướng Nhật tại ṭa tháp Trump hoa
lệ của ḿnh .
-Tuyên bố sẽ rút khỏi TPP sau khi nhậm chức, một
hiệp định thương mại mang tính chiến lược mà chính quyền Obama đă bỏ
công gầy dựng trong nhiều năm qua.
-Điện thoại cho Tổng thống Đài Loan bất chấp quy
tắc ngoại giao mà 40 năm trước Cựu Tổng thống Jimmy Carter đă thiết
lập với Trung Quốc (1979) là công nhận Bắc Kinh là chính quyền duy
nhất.Ông nói “Hoa kỳ bán hàng tỷ đô la vũ khí cho Đài Loan mà tôi
lại không được quyền nhận 1 cú điện thoại chúc mừng ?”
- Bất chấp những đe dọa từ phía TQ, ông nhiên chỉ
trích TQ về việc phá giá đồng tiền của họ, đánh thuế trên hàng xuất
của Mỹ và việc xây dựng khu phức hợp quân sự khổng lồ ở Biển Đông.
-Điện đàm với Tổng thống Philippines Rodrigo
Duterte, người đă tuyên bố tách khỏi Mỹ.
-Tuyên bố ủng hỗ trợ Tổng thống Assad của Syria để
chống IS, ngược lại sách lược của Tổng thống Obama. Ông nói ông
không hề thích Tổng thống Assad ở mọi mặt, nhưng việc củng cố chế độ
của ông này là biện pháp tốt nhất để ngăn chặn chủ nghĩa cực đoan đă
trỗi dậy mạnh mẽ tại Trung Đông. Hơn nữa, trong hàng ngũ lực lượng
nổi dậy Syria có quá nhiều nhóm Hồi giáo cực đoan trà trộn vào. Nếu
Mỹ tấn công Assad sẽ dẫn đến cuộc chiến với Nga.
Cũng trong cuộc bầu cử tổng thống này, giám đốc
Cục Điều tra Liên bang (FBI), ông Comey bị chỉ trích dữ dội v́ công
bố điều tra thêm email mới bị ṛ rỉ của bà Hillary Clinton 10 ngày
trước cuộc bầu cử, một hành động chưa từng có trước đây, và có câu
hỏi tại sao ông Trump tuyên bố sẽ không công nhận kết quả bầu cử nếu
như ông thất cử ?
Thế giới đang đợi xem Tân Tổng thống Donald Trump
bạo miệng sẽ làm ǵ sau ngày 20/1/2017 .
---------
Nh́n chung, năm 2016 là một năm có nhiều biến đổi
lớn trong chính trường ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nếu nói năm
2015 là một năm của “Khủng bố và tị nạn” th́ năm 2016 là một năm của
“Chủ nghĩa dân túy”.
Chỉ c̣n vài ngày nữa là đến ngày Giáng Sinh. Đối
với hầu hết các nước phương Tây và những người theo đạo Công giáo,
ngày Giáng Sinh là một ngày lễ lớn, ngày đoàn tụ gia đ́nh, cùng ăn
tối chung, quay quần bên cạnh cây sa pin trao đổi quà để nói lên
t́nh yêu và tỏ sự quan tâm tới những người thân, là một ngày quan
trọng mang tính thiêng liêng như ngày Tết của người Việt Nam ḿnh.
Thế nhưng, hiện nay tại Syria, giao tranh giữa các
phiến quân (được Mỹ, Pháp, Anh, Thổ Nhĩ Kỳ,… ủng hộ) và quân đội của
chính quyền Assad (được Nga và Iran ủng hộ) ngày càng trở nên khốc
liệt. Nhiều binh sĩ ngă gục, nhiều thường dân vô tội bị chết oan,
nhiều gia đ́nh bị ly tán. Hơn 10 triệu người dân phải rời nơi cư trú
của ḿnh, 5 triệu người phải bỏ xứ ra đi. Nội chiến Syria khi nào sẽ
chấm dứt ?.

Trong Chiến tranh thế chiến thứ nhất, vào tháng 12
năm 1914, lính Anh và lính Đức đă tạm ngừng chiến để ăn mừng lễ
Giáng Sinh.
Cầu mong mùa lễ Giáng Sinh năm nay sẽ là mùa của
“Hy vọng” và “B́nh an” cho mọi sắc dân trên quả địa cầu, đúng như
thông điệp Giáng Sinh là “B́nh An Dưới Thế”.
Montreal, ngày 16/12/2016
Ngô Khôn Trí
|