Năm 2016

Ngô Khôn Trí (Exryu Canada)

Năm 2016, có hơn 136 triệu em bé được sinh ra và có hơn 57 triệu người đã ra đi, dân số của thế giới tăng thêm 79 triệu người, đã đạt tới gần 7,5 tỷ người. Nhiều vấn đề phát sinh do dân số tăng như: lương thực, môi trường sống, việc làm, thu nhập, y tế,…và những vấn đề do biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài chánh, chiến tranh, khủng bố, di dân, …là những vấn đề có tầm ảnh hưởng lớn đối với con người trên quả địa cầu.

Những sự kiện nổi bật nhất trong năm 2016 được ghi nhận như sau :

- Đông đất 6,8 độ richter gần biên giới Ấn Độ và Myanmar,4 người thương vong (4/1).

- Bầu cử tại Đài Loan, bà Thái Anh Văn, 59 tuổi, chủ tịch đảng Dân Tiến thắng cử, Trung Quốc thất vọng vì Quốc dân đảng (có chính sách thân Trung Quốc) thất bại (16/1).

- Tổ chức Y tế Thế giới thông báo sự bùng phát vi rút Zika (28/1).

- Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam XII (20 - 28/1). 1.510 đại biểu đại diện cho 4,5 triệu đảng viên đã bầu ra 200 người trong Ban Chấp hành Trung ương và Tổng Bí thư.

- Động đất mạnh 6,4 độ richter tại Đài Loan, chung cư 17 tầng sập, nhiều người thiệt mạng (6/2).

- Xảy ra nhiều vụ nổ tại thủ đô Damascus, Syria, trên 100 người chết, IS tự nhận đã thực hiện tội ác này (21/2).

- Nhật thực toàn phần diễn ra ở Đông Á và Bắc Thái Bình Dương (9/3).

- Barack Obama là tổng thống Mỹ đầu tiên đến thăm Cuba sau 88 nắm, được nhiều người dân Cuba chào đón nồng nhiệt (21/3).

- 3 vụ đánh bom ở Brussels, Bỉ, 32 người chết và 250 người bị thương (22/3).

- Cựu lãnh đạo người Serbia tại Bosnia, ông Radovan Karadzic , bị kết án tội diệt chủng và tội ác chiến tranh (1992-1995), và bị án 40 năm tù. (24/3).

- Bầu cử ở Philippines, ông Rodrigo Duterte , 71 tuổi, người gây nhiều tranh cãi với những phát ngôn cực đoan được bầu làm tổng thống (9/5).

- Hiện tượng cá chết hàng loạt xuất hiện ra tại 4 tỉnh miền trung Việt Nam vào ngày 6/4, gần 3 tháng sau, ngày 30/6, công ty chế tạo gang thép Formosa (Đài Loan) thừa nhận lỗi và đồng ý bồi thường thiệt hại cho người dân 500 triệu USD. Tuy nhiên, nhiều cuộc biểu tình xảy ra, đòi hỏi “Cá cần nước sạch và dân cần minh bạch”.

- Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm Việt Nam, đánh dấu 20 năm thiết lập quan hệ Việt-Mỹ, xóa bỏ lệnh cấm vũ khí sát thương đối với VN (21/5).

- Bầu cử Quốc hội Việt Nam khóa 14. Trong số 496 đại biểu được bầu, có 21 (4,2%) đại biểu là người ngoài đảng (22/5).

- Khởi công đại học tư thục Fulbright Việt Nam tại t/p HCM, vốn đầu tư nước ngoài, phi lôi nhuận (25/5).

- Nhà lãnh đạo đầu tiên của Mỹ, Tổng thống Obama, thăm t/phố Hiroshima, nơi từng bị Mỹ thả bom nguyên tử cách đây 71 năm gây 140 ngàn người chết. Ông kêu gọi một thế giới không có vũ khí hạt nhân nhưng không xin lỗi về việc ném bom của Mỹ xuống t/phố này (27/5).

- Xả súng tại hộp đêm Pulse dành cho người đồng tính ở Orlando, Florida, 50 người chết và 53 người bị thương (12/6).

- Anh quyết định rút ra khỏi Liên minh châu Âu trong 1 cuộc trưng cầu dân ý (Brexit) (23/6).

- Tổng thống Nga Vladimir thăm Bắc Kinh sau Brexit 2 ngày(25/6).

- Một vụ tấn công vũ trang tại Sân bay Ataturk Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, 36 người chết và 147 người khác bị thương (28/6).

- Máy bay của hãng hàng không Ai Cập rơi tại Mediterranean, trên đường bay từ Paris đi Cairo. 66 hành khách thiệt mạng (12/7).

- Tòa trọng tài quốc tế tuyên bố Phillipines thắng kiện Trung quốc. Tòa tuyên bố TQ không có “quyền lịch sử” đối với Biển Đông, mặc dù TQ đã tuyên bố 3 không (không công nhận tòa, không tham dự tòa và không công nhận phán quyết của tòa”(12/7).

- Trường Đại học Mỹ tại Việt Nam (The American University in VietNam : AUV) khánh thành tại Đà Nẵng, 100% vốn đầu tư nước ngoài, hoạt động phi lợi nhuận (6/8).

- Thế Vận Hội Mùa Hè được tổ chức tại thành phố Rio de Janeiro, Brazil. Hơn 11 ngàn tuyển thủ của 205 quốc gia tham dự, đặc biệt có “ đội Olympic người tỵ nạn” (5-21/8).

- Theo thỏa thuận về khí hậu toàn cầu, Trung quốc và Mỹ chịu trách nhiệm 40% carbon emissions của thế giới (30/9).

- Bắc Triều Tiên phóng 3 tên lửa đạn đa hướng ra biển Nhật Bản (5/9) .

- Tổng thống Pháp François Hollande thăm Việt Nam (5/9).

- Ngập nước tại Hà Nội và t/p HCM, mưa lớn kéo dài khiến nhiều tuyến đường bị ngập nặng, giao thông hỗn loạn, hàng nghìn ô tô và xe máy xếp hàng dài dưới dòng nước. (24/9).

- Cơ quan điều tra quốc tế xác nhận máy bay số 17 của hảng hàng không Malaysia đã bị bắn bởi tên lữa Buk đến từ vùng bị quân phiến loạn pro-Russian chiếm đóng. (28/9).

- Lũ lụt miền Trung, đã cướp đi 66 sinh mạng, 18 người mất tích. Quảng Bình và Hà Tỉnh bị thiệt hại nặng nề nhất (1-5/10).

- WHO xếp Việt Nam trong top 2 của bản đồ ung thư thế giới. Mỗi ngày trung bình có khoảng 315 người chết vì ung thư (6/10).

- Vua Thái Lan Bhumibol Adulyadej, băng hà (88 tuổi), là vị vua trị vị lâu đời nhất thế giới, được xem như là biểu tượng cho sự thống nhất của một đất nước có 68 triệu dân. Nhiều người dân òa khóc khi nghe tin ông qua đời (13/10).

- Bắc Triều tiên phóng tên lửa thất bại (20/10)

- Bầu cử tổng thống Mỹ. ông Donald Trump của đảng Cộng hòa thắng cử (8/11).

- Nhà lãnh đạo cách mạng Cuba, Fidel Castro, 90 tuổi, qua đời ngày 25/11. Tổng thống đắc cử Donald Trump gọi ông là “nhà độc tài tàn bạo”. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gửi thông điệp : “Người dân TQ mất đi một đồng chí tốt và chân thành. Đồng chí Castro sẽ sống mãi”. Lãnh đạo Việt Nam quyết định để quốc tang vào ngày 4/12.

- Trưng cầu dân ý tại Italia. Phòng trào muốn rút chân ra khỏi EU dâng cao (4/12).

- Nhân kỷ niệm 75 năm Trân Châu Cảng bị tấn công, chính phủ Nhật tuyên bố Thủ tướng Abe Shinzo sẽ đến thăm Trân Châu Cảng vào ngày 26/12 tới để tưởng niệm những người chết trong chiến tranh chứ không phải để xin lỗi (7/12).

- Tờ China Daily đăng tin chính phủ TQ có thể phạt tiền một công ty ô tô của Mỹ. 1 hành động đáp lại việc ông Trump điện đàm với tổng thống Đài Loan ? (14/12)

- Tổng thống Nga Putin đến Nhật Bản để hội đàm với Thủ tướng Abe về vấn đề hợp tác kinh tế chung trên 4 đảo bị Nga chiếm đóng trong Thế chiến thứ II .(15/12)

- Đồng đô là Mỹ tăng vọt, sắp ngang với Euro. 1,0419USD/EUR, 22.780 đồng/USD, 118,25 yen/USD. lên cao nhất trong 14 năm qua, do Mỹ tăng lãi suất và phát đi tín hiệu tiếp tục chính sách “bình thường hóa” lãi suất với khả năng tăng 3 lần nữa trong năm 2017 (16/12).

-----

Những tin tức được báo chí nhắc đến nhiều nhất :

Tại châu Âu, mặc dù việc cho phép người nước ngoài nhập cư rất cần thiết để bù đắp cho dân số già nua ngày càng tăng. Thế nhưng, sự bất bình của người dân bản xứ với dòng người tị nạn Hồi giáo, do khác biệt tôn giáo và cách hội nhập ngày càng gia tăng dẫn đến sự chia rẽ trong giới lãnh đạo ở các nước châu Âu.

Tại Anh, các nghị sĩ cánh hữu trong đảng Bảo thủ cho rằng chính phủ hiện tại bất lực trong việc làm giảm luồng nhập cư từ EU nên gây áp lực buộc thủ tướng Cameron tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý . Nỗi bất an của người dân trước làn sóng người tị nạn , sức ép từ thị trường lao động và dịch vụ công đã được thể hiện qua kết quả của cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 23/6/2016. 51,9% người dân Anh đã chọn phương án tách rời ra khỏi Liên minh châu Âu (Brexit). Thủ tướng David Cameron tuyên bố từ chức . Một quyết định mang tính lịch sử, có thể làm đảo lộn trật tự thế giới, bởi vì nước Anh là 1 thành viên quan trọng của NATO và cũng là 1 cột trụ tại Liên Hiệp Quốc, đóng vai trò chủ chốt trong quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và ngân hàng Thế giới (WB). Đây là cơ hội để Ngân hàng AIIB của Trung Quốc tranh giành ảnh hưởng trên thị trường tài chánh toàn cầu.

Tại Italy, 59,5% người dân đã bỏ phiếu “Không” với những đề xuất cải cách hiến pháp trong cuộc trưng cầu dân ý ngày 4/12/2016. Thủ tướng Matteo Renzi tuyên bố từ chức.Đảng đối lập “Phòng trào 5 sao” gia tăng uy tín một cách mạnh mẽ, đảng này có chủ trương ủng hộ Italy rời khỏi EU như nước Anh. Đổng Euro mất giá vì Italy là quốc gia có nợ công cao nhất khu vực đồng euro. Cổ phiếu ngân hàng ở các quốc gia châu Á cũng giảm trong bối cảnh lo lắng về ảnh hưởng lan truyền.

Tại Philippines, ngày 9/5/2016, cựu thị trưởng thành phố Davao, ông Rodrigo Duterte , 71 tuổi, người gây nhiều tranh cãi với những phát ngôn cực đoan trong việc trấn áp tội phạm ma túy, tham nhũng, đã giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Ông đã “bạo miệng” tuyên bố sẽ cắt đứt quan hệ với Mỹ và Úc. (Philippines là quốc gia đã từng bị bị các nước như Tây Ban Nha, Anh, Mỹ, Nhật chiếm làm thuộc địa).

Mặc dù trước ngày bầu cử, Tổng thống đương nhiệm Aquino cảnh báo nếu Duterte đắc cử, Philippines sẽ quay trở lại chế độ độc tài nhưng 15,9 triệu (38,6%) cử tri của đất nước có dân số 103 triệu dân, đứng hàng thứ 12 trên thế giới, vẫn bỏ phiếu cho ông Duterte.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Duterte tuyên bố sẽ đích thân cắm cờ Philippines trên đảo bị Trung Quốc (TQ) chiếm đóng, nhưng sau khi nhâm chức, ngày 16/10/2016 , ông đã đi thăm TQ và đã phát biểu là sẽ không có cuộc tập trận chung với Mỹ, sẽ đàm phán với TQ mà không cần bất cứ trung gian nào thù địch với TQ (ám chỉ Mỹ và Nhật?), Ông cũng nói: “Ông của tôi là người TQ. Chỉ có TQ mới có thể giúp cho chúng tôi”. TQ hứa sẽ đầu tư 15 tỷ đô la và cấp 9 tỷ đô la tín dụng cho Philippines.

Việc công khai ngả theo TQ và việc sẽ ngồi vào ghế chủ tịch luân phiên ASEAN vào năm tới 2017 của Philipines đã làm cho khối ASEAN bị rạn nứt, phe thân TQ và phe thân Mỹ sẽ làm chiến tranh lạnh với nhau ?.

Tại Việt Nam, cuộc bầu cử Bộ Chính Trị, Tổng Bí thư và Ban Bí thư trung ương đảng Cộng sản kết thúc vào ngày 28/1/2016. Mặc dù theo quy định các Ủy viên Bộ Chính trị tái cử không được quá 65 ruổi nhưng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (72 tuổi) vẫn được tái đắc cử với số phiếu gần như tuyệt đối. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Chủ tịch quốc hội Nguyễn Sinh Hùng,Tổng bí thư Lê Hồng Anh được thay thế bởi ông Nguyễn Xuân Phúc, ông Trần Đại Quang, bà Nguyễn Thị Kim Ngân và ông Đính Thế Huynh.

Trả lời câu hỏi của phóng viên VTV, ông Trọng nói :”Tôi bất ngờ vì tuổi cao, sức khỏe có hạn. Tôi cũng đã xin nghỉ rồi nhưng với trách nhiệm của Đảng đã giao thì tôi là đảng viên phải thực hiện trách nhiệm của mình”.

Trả lời câu hỏi của phóng viên BBC về kế hoạch tìm kiếm người trẻ có tài, có đức ra gánh vác kế nhiệm Tổng Bí thư, và lộ trình đó khoảng bao lâu?, ông nói : “ Cơ cấu đội ngũ bây giờ cũng phải liên tục kế thừa ba độ tuổi phát triển không thể thiếu hụt. Già quá không được, trẻ quá không được. Giống như 1 bụi tre ấy, phải có ba lớp, có măng mọc, có bánh tẻ, có tre già, già lại đẻ ra cái măng khác. Cho nên như thế mới phát triển bền vững được. Chứ đừng đơn độc một cây trẻ làm sao vững được…Trong BCH trung ương, tỉ lệ tốt nghiệp đại học, trên đại học gần 100%. Nhân tài không thiếu…..Còn bạn hỏi kế hoạch bao giờ xong thì khó trả lời. Vì có kế hoạch, cần sự chuẩn bị để làm bài bản từng bước. Bây giờ mà hứa 5 năm hay 3 năm thì tôi sợ như thế không khả thi, có gì đó ảo tưởng. Tôi xin trả lời như vậy.”

Tại Nam Hàn, Nữ Tổng thống Park Geun-hye bị đình chỉ quyền lực vì 234/300 nghị sĩ quốc hội buộc tội bà đã thông đồng với người bạn thân (được xem là cố vấn trong bóng tối, pháp sư) để gây sức ép buộc các tập đoàn lớn quyên tiền cho 2 quỹ ủng hộ các chính sách sáng kiến của bà. Thủ tướng kiêm quyền Tổng thống Hwang Kyo-ahn trong chuyền thăm Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân, đã phát biểu như sau : “ Một lỗ con kiến nhỏ có thể làm sụp đổ cả một con đê lớn”.

Tại Mỹ, trong cuộc bầu cử Tổng thống vào ngày 8/11/2016 vừa qua, mặc dù có nhiều phát ngôn gây sốc như: “Tổng thống Obama và bà Clinton là người sáng lập ra IS”, “sẽ xây bức tường ở biên giới Mexico”, “ sẽ trục xuất 3 triệu người nhập cư bất hợp pháp ”,”Nhật và Nam Hàn cần sở hữu vũ khí hạt nhân để tự bảo vệ”, “nếu như Yvanka không phải là con gái của tôi thì tôi sẽ hẹn đi chơi với cô ấy”,…và mặc dù có nhiều nhân vật trong cùng đảng từ chối ủng hộ, nhưng nhà tỷ phú bất động sản Donald Trump vẫn được đảng Cộng hòa đề cử và mặc dù số phiếu phổ thông ủng hộ (46%), thấp hơn đối thủ có bề dày kinh nghiệm bà Hiraly Clinton của đảng Dân chủ (48%), thua gần 3 triệu phiếu, nhưng ông vẫn giành được thắng lợi theo cách bầu cử đặc thù của Hợp chủng quốc Hoa kỳ. Đây là lần thứ 5 tổng thống đắc cử thua phiếu phổ thông ở những cuộc bầu cử năm 1824, 1876, 1888 và 2000,. Đài truyền hình CNN cho đó là 1 trong 10 cuộc bầu cử kỳ lạ (bizarre) nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Tuy mới vào trong chính trường nhưng ông Trump đã biết cách kích động tầng lớp công nhân da trắng đang lo sợ bị mất việc, mất của cải, đứng lên bảo vệ bản sắc văn hóa của mình, chống lại làn sóng di dân từ các nước Hồi giáo, chống sự bất công trong thương mại quốc tế và phá tan những băng hoại đang bị các nhóm lợi ích nắm giữ.

Ông sử dụng khẩu hiệu “Make America Great Again” cho chiến dịch vận động bầu cử của mình. Từ ngữ này được xuất tiện vào năm 1979 trong thời kỳ kinh tế của nước Mỹ bị đình đốn do lạm phát cao. 2 cựu tổng thống Ronald Reagan (1980) và Bill Clinton (1992) cũng đã từng sử dụng khẩu hiệu này.

Ông được tạp chí Time chọn là “Nhân vật của năm 2016”. Ông đã tạo sức mạnh cho một bộ phận cử tri ít được biết đến nhờ nói lên sự tức giận và công khai nỗi lo sợ của họ, ông đã gầy dựng một văn hóa chính trị mới .

Mặc dù chưa bước vào Nhà Trắng (ngày chính thức tuyên thệ nhậm chức tổng thống là ngày 20 tháng 1/2017) nhưng ông đã:

- Tiếp đón Thủ tướng Nhật tại tòa tháp Trump hoa lệ của mình .

-Tuyên bố sẽ rút khỏi TPP sau khi nhậm chức, một hiệp định thương mại mang tính chiến lược mà chính quyền Obama đã bỏ công gầy dựng trong nhiều năm qua.

-Điện thoại cho Tổng thống Đài Loan bất chấp quy tắc ngoại giao mà 40 năm trước Cựu Tổng thống Jimmy Carter đã thiết lập với Trung Quốc (1979) là công nhận Bắc Kinh là chính quyền duy nhất.Ông nói “Hoa kỳ bán hàng tỷ đô la vũ khí cho Đài Loan mà tôi lại không được quyền nhận 1 cú điện thoại chúc mừng ?”

- Bất chấp những đe dọa từ phía TQ, ông nhiên chỉ trích TQ về việc phá giá đồng tiền của họ, đánh thuế trên hàng xuất của Mỹ và việc xây dựng khu phức hợp quân sự khổng lồ ở Biển Đông.

-Điện đàm với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, người đã tuyên bố tách khỏi Mỹ.

-Tuyên bố ủng hỗ trợ Tổng thống Assad của Syria để chống IS, ngược lại sách lược của Tổng thống Obama. Ông nói ông không hề thích Tổng thống Assad ở mọi mặt, nhưng việc củng cố chế độ của ông này là biện pháp tốt nhất để ngăn chặn chủ nghĩa cực đoan đã trỗi dậy mạnh mẽ tại Trung Đông. Hơn nữa, trong hàng ngũ lực lượng nổi dậy Syria có quá nhiều nhóm Hồi giáo cực đoan trà trộn vào. Nếu Mỹ tấn công Assad sẽ dẫn đến cuộc chiến với Nga.

Cũng trong cuộc bầu cử tổng thống này, giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI), ông Comey bị chỉ trích dữ dội vì công bố điều tra thêm email mới bị rò rỉ của bà Hillary Clinton 10 ngày trước cuộc bầu cử, một hành động chưa từng có trước đây, và có câu hỏi tại sao ông Trump tuyên bố sẽ không công nhận kết quả bầu cử nếu như ông thất cử ?

Thế giới đang đợi xem Tân Tổng thống Donald Trump bạo miệng sẽ làm gì sau ngày 20/1/2017 .

---------

Nhìn chung, năm 2016 là một năm có nhiều biến đổi lớn trong chính trường ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nếu nói năm 2015 là một năm của “Khủng bố và tị nạn” thì năm 2016 là một năm của “Chủ nghĩa dân túy”.

Chỉ còn vài ngày nữa là đến ngày Giáng Sinh. Đối với hầu hết các nước phương Tây và những người theo đạo Công giáo, ngày Giáng Sinh là một ngày lễ lớn, ngày đoàn tụ gia đình, cùng ăn tối chung, quay quần bên cạnh cây sa pin trao đổi quà để nói lên tình yêu và tỏ sự quan tâm tới những người thân, là một ngày quan trọng mang tính thiêng liêng như ngày Tết của người Việt Nam mình.

Thế nhưng, hiện nay tại Syria, giao tranh giữa các phiến quân (được Mỹ, Pháp, Anh, Thổ Nhĩ Kỳ,… ủng hộ) và quân đội của chính quyền Assad (được Nga và Iran ủng hộ) ngày càng trở nên khốc liệt. Nhiều binh sĩ ngã gục, nhiều thường dân vô tội bị chết oan, nhiều gia đình bị ly tán. Hơn 10 triệu người dân phải rời nơi cư trú của mình, 5 triệu người phải bỏ xứ ra đi. Nội chiến Syria khi nào sẽ chấm dứt ?.

Trong Chiến tranh thế chiến thứ nhất, vào tháng 12 năm 1914, lính Anh và lính Đức đã tạm ngừng chiến để ăn mừng lễ Giáng Sinh.

Cầu mong mùa lễ Giáng Sinh năm nay sẽ là mùa của “Hy vọng” và “Bình an” cho mọi sắc dân trên quả địa cầu, đúng như thông điệp Giáng Sinh là “Bình An Dưới Thế”.

Montreal, ngày 16/12/2016

Ngô Khôn Trí