
Thói hư tật
xấu của một số người Việt
Ngô Khôn Trí (Exryu
Canada)
Người Việt Nam ḿnh có những đức tính
tốt mang tính cách truyền thống như ḷng yêu nước, quí sự lễ phép,
mến điều đạo đức, coi trọng t́nh nghĩa, cần cù, hiếu học, ….
Thế nhưng, một số người Việt ḿnh cũng
có một số thói hư tật xấu (nhược điểm) cần được khắc phục như :
thích khoe khoang, nói khoác, hung hăng, mê cờ bạc, không tôn trọng
thời gian (giờ cao su), làm việc cẩu thả thiếu tinh thần nhận trách
nhiệm, mang mặc cảm tự ti, chỉ thích được người khác khen, không
chịu khó lắng nghe người khác phê b́nh về ḿnh, ít có nhu cầu phản
tỉnh, thường quanh co bịa ra lư do để chống lại những lời phê b́nh
về ḿnh, vội vàng công kích người nói nghịch ư của ḿnh, hay nghi kỵ
lẫn nhau, lười suy nghĩ nên tầm nh́n ngắn hạn, chỉ biết trước mắt,
ích kỷ, chỉ nghĩ đến những lợi ích nhỏ của cá nhân mà không nghĩ đến
cái lợi lớn của chung,…
Ở đâu cũng có người tốt và kẻ xấu, ngay
cả ở những nước giàu có văn minh cũng có 1 số người có những thói hư
tật xấu như đă kể trên. Tuy nhiên, con số đó rất ít so với tổng dân
số. vấn đề quan trọng ờ đây là người Việt Nam ḿnh, nhất là những
người có quyền hạn và trách nhiệm, có chịu lắng nghe lời phê b́nh về
ḿnh để chỉnh sửa sao cho chất lượng cuộc sống được tốt hơn hay
không?.
Một số nhà truyền giáo đầu tiên tiếp xúc
với xă hội Việt Nam như Cristoforo Borri (1583-1632) đă nhận xét
người Việt ḿnh có 2 khuyết điểm là: Nóng
tính và hay xin những thứ ḿnh thấy đẹp mặc dù người có
không muốn cho. Alexandre de Rhodes (1591-1660) nhận xét: “Đặc điểm
xấu chung phổ biến của người Việt là thói mê tín dị đoan, ưa tin vào
phép thuật của các thầy phù thủy”. Một thương gia người Pháp Jean-Baptiste
Tavernier ghi lại trong tập du kư của ḿnh về người Việt Nam ḿnh
như sau: ”Những mê tín của dân tộc này nhiều lắm, có thể viết thành
một cuốn sách”.
Năm 1860, khi người Pháp đền nước ta,
nhiều tài liệu khác ghi chép về Việt Nam được phổ biến, đa số nhận
xét rằng người Việt ḿnh có 3 thói xấu thường thấy là :
mê tín dị đoan, nát rượu và cờ bạc.
Nhà văn Jean Hougron cho rằng người Việt
“nhu nhược không có cá tính, biển lận, thích tố giác”.
Ông Palazzoli cho rằng người Việt “nửa
kín nửa hở, dè dặt ḍ xét...,một thiên hướng đa nghi, mưu mẹo, một
thói quen lúc nào cũng thích chống đối, rồi lại nhanh chóng buông
trôi chấp nhận”.
Năm 1911, trong bài viết về người An Nam
trong bách khoa toàn thư của Encyclopaedia Britania có viết:
“ Mặc dù thích nhàn hạ nhưng người An
Nam chăm chỉ hơn những dân tộc láng giềng….Họ tỏ ra kính trọng bề
trên và cha mẹ, nhưng họ không chân thật và không có cảm xúc mạnh.
Họ yêu quê hương, xóm làng, và không thể xa nhà lâu. Những thói hư
của họ gồm có cờ bạc, hút thuốc phiện, một
chút kiêu căng và giả dối. Nh́n chung th́ ḥa nhă, dễ
chịu, và thậm chí là thờ ơ, nhưng đáng nói là họ có thể học rất dễ
dàng. ”
Viện nghiên cứu xă hội học Hoa Kỳ (?) có
những nhận định về người Việt ḿnh như sau :
-Cần củ lao động nhưng dễ thỏa măn.
-Thông minh, sáng tạo nhưng chỉ có tính
đối phó, thiếu tư duy dài hạn, chủ động.
-Khéo léo nhưng ít quan tâm đến sự hoàn
thiện cuối cùng của sản phẩm (khác với người Nhật ?)
-Phần lớn ham học v́ gia đ́nh, sĩ diện,
kiếm công ăn việc làm, ít v́ chí khí đam mê.
-Tiết kiệm nhưng nhiều khi hoang phí v́
những mục tiêu như sĩ diện, khoe khoang.
-Có tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhau
trong những hoàn cảnh khó khăn, nhưng thiếu đoàn kết khi giàu có.
-Yêu ḥa b́nh nhưng lại hiếu thắng v́
những lư do tự ái, để tiểu cục làm mất đại cục.
-Thích tụ tập nhưng thiếu tính liên kết
để tạo ra sức mạnh (cùng một việc, một người làm th́ tốt, ba người
làm th́ kém, bảy người làm th́ hỏng).
Một doanh nhân Nhật than phiền :”công
nhân Việt thản nhiên dẫm lên hoặc đá văng đi mất một cái vít đánh
rơi (trị giá 40.000đ) v́ không phải của các anh, nhưng các anh sẳn
sàng nhặt điếu thuốc lá (trị giá 1.000đ) đang hút dở rơi xuống đất
lên và hút tiếp cho dù nó bị bẩn chỉ v́ nó là của anh”.
Anh Kumi Y.sống ở Việt Nam nhiều năm, là
một người Nhật thuộc thế hệ mới, nhận xét : “Ở Việt Nam . tôi thấy
nhiều người về nhà sớm hơn giờ cơ quan đóng cửa, nhất là ở các công
sở.Công nhân thường đi làm trễ, nghỉ trưa quá dài.”
Chị TJ Vargas đă sống ở TP HCM được gần
5 năm, chị đă chia sẽ quan sát của ḿnh về phong cách sống của người
Việt : “Người Việt Nam thường ngủ vào buổi trưa sau bữa ăn, nếu bạn
lái xe từ 12 giờ trưa đến 1 giờ chiều th́ bạn sẽ đi lại dễ dàng
không bị kẹt xe. Người Việt Nam đội mũ bảo hiểm không phải để đảm
bảo an toàn trên đường mà chỉ nhằm tránh bị cảnh sát giao thông phạt,…”.
Qua tin tức hàng ngày, chúng ta thấy
những thói hư tật xấu của một số người Việt (trong và ngoài nước)
được hiện rơ qua những trường hợp như sau:
Ở trong nước :
-“Hôi bia”. Xe chở bia lật, nhiều người
lao vào lấy bia trong tiếng van xin của tài xế. Kẻ hôi của nói:”Lúc
đó tôi thấy bia “vô chủ”, nhiều người lấy nên tôi cũng làm theo”.
-Lễ hội “chém lợn”. 1 số người dân c̣n
tin rằng :”Tờ tiền có máu của cụ ỉn sẽ mang đến may mắn, làm ăn phát
tài”.
-Đánh nhau khi xảy ra va chạm giao thông.
Thay v́ ăn nói lịch sự t́m cách ḥa giải, giúp kẻ gặp nạn do lỡ lầm
gây ra , 1 số người nóng tánh, vội chửi rủa và lao vào ẩu đả.
-Giết người v́ ghen, do nghi ngờ vợ ḿnh
có liên hệ với người đàn ông khác, không thể kiềm chế được lư trí ra
tay giết vợ. Cũng có trường hợp giết người v́ bị chửi, v́ cha mẹ bị
hành hung,...
-Hung hăng, đánh nhau trên đường phố chỉ
bởi những lư do rất vu vơ. Chỉ trong 9 ngày nghỉ Tết mà có hơn 6.200
người phải nhập viện v́ đánh nhau. Ở các nước như Nhật, Mỹ, Canada
hiếm khi thấy cảnh đánh nhau hay chủi lộn trên đường phố.
-Tỷ lệ bạo lực trong gia đ́nh ở mức độ
cao. 42% phụ nữ cho biết đă từng bị chồng bạo hành thể xác hoặc t́nh
dục. Cứ 4 phụ nữ có con dưới 15 tuổi th́ có 1 người cho biết con của
họ đă từng bị chồng họ bạo hành thể xác.
-Gian lận trong buôn bán (bơm thuốc phọt
cho gia súc, rau quả tăng nhanh), trong sản xuất (bớt xén nguyên vật
liệu, rút ruột công tŕnh), trong giáo dục (mua bằng giả, chạy
trường chạy lớp), vứt rác bừa băi, phóng uế nơi công cộng,... bất
chấp những tai hại khôn lường miễn sao cá nhân ḿnh được lợi, không
cần suy nghĩ đến lợi ích xă hội.
-Nạn cơ bạc nở rộ lên khắp nơi từ thành
thị đến nông thôn vào những dịp nghỉ lễ sau Tết .
-Tham nhũng vặt phát sinh ở khắp nơi, cứ
đụng đến thủ tục là người dân phải “lót tay”. Để có việc làm trong
khu vực nhà nước cũng cần phải “lót tay”.
-Làm việc thiếu văn hóa nhận trách nhiệm
, luôn t́m cách qui lỗi ở nơi khác để chạy tội.
Tại hải ngoại:
Theo nhận định của người bản xứ th́
người Việt ḿnh không cướp bóc, quấy phá nơi công cộng và tương đối
ăn nói lịch sự, thế nhưng :
-Nạn cờ bạc, tỷ lệ người Việt đến casino
nhiều nhất so với các sắc dân khác.60% người Việt mắc bệnh cờ bạc.
-Thường đến trễ trong những buổi tiệc
cưới ngay cả những buổi có nhiều người nước ngoài tham dự.
-Thường viện dẫn lư do cha mẹ, con cái
bị bệnh khi đi làm trễ.
-Thích khoe khoang về tài sản và địa vị.
-Ít nói lời xin lỗi và cám ơn, so với
người dân bản xứ.
-Không xếp hàng trật tự và nói chuyện
lớn tiếng nơi đông người như muốn người khác chú ư đến ḿnh.
-Không nhường người đi ra trước khi bước
vào thang máy hay xe điện.
-Không tôn trọng những quy tắc công cộng:
phân loại rác, xả rác ở những nơi tổ chức picnic, đậu xe. vứt pin,
trả lại xe hàng ở siêu thị không đúng chỗ quy định, không ngồi đúng
số ghế của ḿnh trong rạp hát, hội trường khi thấy có chỗ trống ở
phía trước.
-Khu chơ búa của cộng đồng người Việt
không sạch sẽ so với những khu chợ của những cộng đồng khác.
-Người Việt ở Úc, Anh, Canada trồng cây
cần sa ngày càng nhiều.
-Ăn mặc màu mè, thích nói tiếng nước
ngoài, nói khoác khi về thăm quê hương.
Người Việt Nam ḿnh luôn tự hào về 4
ngàn năm văn hiến, lịch sử , truyền thống văn hóa của đất nước ḿnh.
Thế nhưng, một số người trong chúng ta không thể hiện những đức tính
tốt để cho bạn bè thế giới phải nể phục. Bởi v́ từ trên xuống dưới
không đánh giá đúng về bản thân ḿnh, không thành thực với bản thân
ḿnh, không khiêm tốn để khống chế việc tự đề cao ḿnh , không thực
tâm lắng nghe lời phê b́nh của người khác.
Mong rằng những lời góp ư chân thành này
sẽ được đón nhận như là một góp ư xây dựng để cho cộng đồng người
Việt ḿnh có được một cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Đừng để cho
những con sâu làm rầu nồi canh ?
Montreal, ngày 24/3/2015
Ngô Khôn Trí
|