Minh Trị Thin Hong
&
Yếu tố thnh cng trong cuộc canh tn Nhật

Lưu An Vũ ngọc Ruẩn

Khng một ai c thể phủ nhận được sự pht triển thần kỳ của Nhật bản về mọi lnh vực với thời gian khoảng 30 năm, bắt đầu từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Sự thay đổi ny đ biến một nước Nhật ngho đi, loạn lạc ko di hng nhiều thế kỷ thnh một Nhật bản ph cường lm rng động thế giới. Nhật bản đ lm cho cc quốc gia thực dn u Mỹ phải lo sợ v cảm phục. Với cc quốc gia nhược tiểu, đi ngho v khổ sở với xiềng xch n lệ của ngoại bang đ c niềm tin vo tương lai nếu biết thay đổi. Đặc biệt với cc quốc gia chu, Nhật bản l một tấm gương sng để học hỏi, noi theo.

Minh Trị Thin Hong - 明治天皇 Meiji-tennō
Nguồn Wikipedia

Sự pht triển thần thnh đ được đem đến từ những chnh sch canh tn tuyệt vời của Minh Trị Thin Hong, vị vua thứ 122 của Nhật bản. Nhn vo lịch sử của những quốc gia chu trong thời đại đ, nhiều quốc gia khc, cũng c những vị vua đầy lng yu nước, với những chnh sch điều hnh quốc gia rất khn ngoan, nhưng tại sao họ cũng khng đạt được những thnh quả thần kỳ như Nhật bản. Chẳng hạn như Thi Lan, quốc gia rất khn ngoan trong ngoại giao, quốc gia duy nhất trong chu khng bị ngoại bang chiếm đng từ khi lập quốc. Nhưng Thi lan cũng khng c được sự pht triển thần kỳ như Nhật bản bởi v họ khng c được những yếu tố đặc biệt như Nhật bản. Sau đy l những yếu tố quan trọng đem đến sự thnh cng từ những chương trnh canh tn của Minh trị Thin Hong.

1.- Phẩm chất con người của Minh Trị Thin Hong:

Qua sch bo cũng như ti liệu viết về vị thin hong ti ba, nỗi lạc được người dn Nhật bản coi như thần thnh ny. Thuở ấu thơ của ng khng c g l đặc sắt hay vượt trội so với người khc. ng cũng như nhiều hong tử hay thin hong khc trước ng, chỉ rong chơi nơi hậu cung với đon thị nữ trong một triều đnh b nhn ko di hơn 600 năm dưới sự kiềm chế của cc thời đại Mạc Phủ ( tương tự như phủ cha Trịnh với nh L trong lịch sử VN ). Nhưng ng đ may mắn nhờ thời thế đưa đẩy, được những thnh phần yu nước gip cho ng thot ra khỏi sự p bức của Mạc phủ ( Tokugawa ), nắm lấy quyền hnh thực sự của một vị Thin hong, chủ vị quốc gia. Từ vị tr đ ng đ c dịp pht triển ti năng của mnh, mang đến cho Nhật bản những bước tiến nhẩy vọt trong tất cả lnh vực.

-Một ch kin cường : lc cn b, ng l đứa trẻ nht nht, thể lực yếu đuối, sức học rất tầm thường. Chnh sau ny khi nhn lại c nhn mnh ng đ n hận v tnh lười học, khng chăm chỉ của mnh. ng đ t xỉu v trốn vo lng cung nữ khi nghe tiếng sng đnh nhau giữa cc phin bang trước hong cung Nhưng khi ln ngi ( lc ng 14 tuổi ) với sự gip đỡ v dậy bảo của triều thần ng đ thay đổi hon ton. Từ một đứa trẻ nht nht, thiếu tự tin v lười học ng đ l người thanh nin khỏe mạnh, yu v nghệ. Ham trau dồi kiến thức về tất cả lnh vực, từ văn ho, chnh trị, lịch sử, khoa học v cả ngoại ngữ nữa.

Năm 1878 Khi ng 25 tuổi, thực sự chấp chnh, sau hơn 10 năm học hỏi từ cc thầy học do hong gia đề cử cũng như do chnh ng kin tr tm ti học hỏi. ng đ c một niềm tự tin rất cứng chắc vo kiến thức v ti năng của mnh trong việc lnh đạo đất nước. ng biết phn biệt kẻ gian, người ngay để phục chức hay trả ơn cho những cng thần đ v x tắc v hong gia m bị hm hại. Khi c lộn xộn xảy ra giữ cc thnh vin của ban cố vấn trong vấn đề pht triển đất nước, ng tự đứng ra điều hnh, giải quyết v ổn định tnh hnh.

ng nhn rất r ti năng, đức độ của tất cả những quan lại, nhn sĩ chung quanh ng v cất nhắc cũng như xử dụng họ rất chnh xc.

- Một vị vua bao dung: Với đức tnh bao dung vị Thin hong ny đ được knh phục, trung thnh v cả lng hy sinh của quan tướng cũng như thần dn Nhật bản. Chẳng hạn trong cuộc nổi loạn Saga 1874 tại phin bang Satsuma 薩摩藩 ( thuộc tỉnh Kagoshima ) do sự bất đồng giữa Samurai Saigo Takamori - 西郷 隆盛 v cc tướng lnh khc về vấn đề Triều Tin. Cuộc nổi loạn chấm dứt khi Saigo Takamori thất bại v tự st, bị coi l kẻ phản nghịch. Nhưng 12 năm sau ng biết Takamori l kẻ trung thnh với ng, l vị samurai đng knh, yu nước. ng đ cho chuộc lại danh dự cho Saigo Takamori, được thờ phương như một vị anh hng, được đc tượng đặt ở cng vin Ueno, trung tm của Tokyo. Con của Saigo Takamori được ng phong tước hầu.

Tượng Saigo Takamori ở cng vin Ueno, Tokyo.(TTV)

Năm 1903 vị tướng qun Tokugawa Keiki của Mạc Phủ Tokugawa, dng họ đ tiếm quyền nhiều đời thin hong của tổ tin ng, nhưng khi khi ng dnh lại được quyền lực, Tokugawa Keiki đ yết kiến, xin đầu hng v sẵn sng phục vụ cho tổ quốc đ được ng tha thứ v phong cho tước cng.

Cũng vậy biết bao nhiu cc vị danh tướng khc, như Togo Heihachiro - 東郷 平八郎 ( tổng tư lệnh Hải qun ); Oyama Iwao - 大山 巌 ( Tổng tư lệnh Lục Qun ) ; Nogi Maresuke - 乃木 希典 ( Đại tướng lục qun ) chỉ v lng bao dung, tin tưởng của ng m họ đ mang đến cho ng những chiến thắng lẫy lừng trong cc cuộc chiến tranh với Triều Tin, với Mn Thanh v với Nga s.

- Một vị vua biết dng người : C lẽ đy l một đức tnh tuyệt hảo, kh tm thấy ở một vị hong đế quyền lực như ng, ngay từ thời mới ln ngi ( 14 tuổi ) cho đến hết cuộc đời ng ( 60 tuổi). Lc cn trẻ ng sẵn sng đn nhận những sự chỉ dẫn dậy bảo về tư cch, về văn ho, đạo đức, lng thương dn, yu nước từ cc vị quan của triều đnh đến cc vị tướng qun trong triều. Khi trực tiếp điều hnh quốc gia, ng c những nhận xt hết sức chnh xc về ti năng, đức độ của những người dưới quyền v đem cho họ tất cả lng tin tưởng của ng.

Mt th dụ điển hnh, khi cn l cậu b, ng đ nhn thấy ti năng, đức độ của người bạn học của mnh l Nogi Maresuke v hứa sẽ xử dụng ti năng đ khi c dịp. Sau ny khi ng nắm quyền ng đ lm đng như lời hứa. Nhưng khng may Maresuke đ c lỗi lầm trong chiến tranh, bị nhiều người dm pha, yu cầu ng loại bỏ. Nhưng ng vẫn tin tưởng người bạn m ng biết rất r. Cuối cng người bạn đ đ l một vị anh hng trong chiến tranh Nga Nhật (1905). Khi ng chết v bệnh ung thư, Nogi Maresuke đ mổ bụng tự st để thể hiện sự danh dự của tinh thần samurai, đem ci chết oai hng để chuộc lại lỗi lầm m mnh đ phạm phải v cũng để trả n tnh v lng tin tưởng v bao dung của vị thin hong, người bạn tấm b của mnh.

- Một vị vua chăm chỉ v l tưởng : ng thay đổi lối sống, từ hnh ảnh một vị vua uỷ mị, yếu đuối nht sợ thnh vị vua năng nổ, chịu học hỏi biết lo lắng cho dn v pht triển đất nước với khẩu hiệu : Ph quốc, Cường binh . ng lm gương tiết kiệm v dng hiến ti sản của hong gia cho việc xy dựng cơ sở đng tu chiến, cơ sở sản xuất v kh cũng như khai thc hầm mỏ Chnh v vậy chỉ sau hơn 30 năm số lượng tu chiến cũng như độ tn tiến của hải qun Nhật bản đ bỏ xa v dễ dng chiến thắng Nga s trong cuộc chiến tranh 1904.

ng coi nhẹ việc đến hậu cung hưởng lạc, giảm hơn 2/3 số lượng cung nữ để lm gương v trnh tổn ph. ng bắt hong hậu cũng như cung nữ phải tham gia việc học để mở mang kiến thức về văn học, nghệ thuật cũng như khoa học văn minh u Mỹ.

Trong cuộc hội họp với quần thần về bản hiến php đầu tin của Nhật bản, ng đ khng bỏ ngang cuộc họp quan trọng ny d biết tin người con gi của ng mất v bệnh tật. Với khoảng 43 năm cầm quyền của ng, ng lun lun l vị vua gương mẫu trong mọi lnh vực cho quần thần v dn chng. Hnh ảnh một vị thin hong ti năng, đức độ, yu nước đ được dn chng cũng như quan lại, binh sĩ lấy lm gương v coi ng như một vị thần để thờ knh v trung thnh.

- Vị Thin hong lun lun bn cạnh binh sĩ: ng lun lun nhắc nhở binh sĩ 5 điều căn bản của một người samurai chn chnh đ l : Tận trung ; Lễ nghĩa ; C lng Tn nghĩa ; Trọng v dũng (can đảm) v Tiết kiệm, giản dị. Trong đ Tận Trung được coi l quan trọng nhất. Những điều ny khng những được phổ biến trong qun đội m cn được giảng dậy ở tất cả cc cấp gio dục từ mẫu gio đến đại học.

Trong trận chiến tranh Nhật Thanh (1894) ng đ dời bản doanh đến Hiroshima, một tỉnh Ty Nam Nhật, gần với chiến tuyến để động vin tinh thần chiến đấu của binh sĩ, Chnh ng đ phổ một bản nhạc mừng chiến thắng của binh sĩ v cũng chnh ng chỉ huy cuộc đm phn đem đến kết quả khốn khổ cho nh Thanh, Trung quốc với một bản ho ước đầy đau thương v thiệt thi v phải bồi thường chiến tranh cho Nhật.

Cũng vậy trong cuộc chiến tranh Nga Nhật (1904) ng cũng dời bản doanh đến Hiroshima, ngay cạnh chiến tuyến để h ho tinh thần chiến đấu của binh sĩ. Cuối cng qun Nhật đ đ bẹp qun Nga hong với một chiến thắng lm cho thế giới ngỡ ngng. Với chiến thắng ny cc quốc gia thực dn Ty phương phải giật mnh v lần đầu tin trong lịch sử nhn loại một quốc gia chu nhỏ b đnh bại nhục nh một quốc gia hng mạnh da trắng phương Ty. Từ chiến thắng vang dội đ Triều tin l thuộc địa của Nhật v sau đ được st nhập vo lnh thổ Nhật.

Dĩ nhin trong lịch sử Nhật bản cn ghi chp rất nhiều điều khc nữa lin quan đến phẩm chất của vị thin hong kiệt suất của Nhật bản ny. Vị Thin hong đ lm thay đổi nước Nhật bản trong ngỡ ngng của thế giới v của chnh dn chng Nhật bản. Tuy nhin người ta cũng khng thể phủ nhận được mt điều rất quan trọng, sự thnh cng ngoạn mục của những cải cch đ cn cần đến những yếu tố khc nữa, ngoi phẩm chất v song của Minh Trị Thin Hong.

2.-Tinh thần Samurai trong con người x hội Nhật bản:

Một điều rất r rng l Minh Trị Thin Hong khi ln ngi, lc dnh lại được vương quyền từ Mạc phủ Tokugawa, ng đ sở hữu một tinh thần rất mnh liệt của giới quan lại, sĩ phu hết lng yu nước đ cng đứng ln gip đỡ ng. Giới sĩ phu đ l một dạng biến đổi từ thnh phần qu tộc m trước đ người ta gọi l Samurai. Để hiểu r tinh thần ny, chng ta nn biết một cch sơ si về sự thnh hnh của Samurai trong x hội Nhật bản.

Suốt chiều di của lịch sử Nhật bản lun lun được dựa trn tinh thần trọng v nghiệp. Đặc biệt từ cuối thế kỷ thứ 8 v đầu thế kỷ thứ 9 triều đnh Nhật bản đ trong dụng những người v dũng, xử dụng họ vo việc bảo vệ uy quyền của hong gia. Mặc d dưới mắt giới qu tộc v hong gia, giới v sĩ ny chỉ l những kẻ vũ phu, thất học. Nhưng với thời gian v sự cần thiết cho những dịch vụ bảo vệ ti sản hay an ninh cho cc qu tộc, quan lại Thnh phần vũ dũng đ cng lc cng hữu dụng v được đưa vo hệ thống huấn luyện c bi bản về cả v học v tư cch.

Đến thế kỷ 11 thnh phần vũ dũng đ đ được x hội knh trọng v họ đng nghĩa l người c văn v song ton ( bunburyodo) v họ cn được triều đnh ban hnh ring biệt cho họ một luật lệ ring gọi l luật V sĩ đạo ( Bushido), được x hội knh trọng v gọi l Samurai.

Tư cch, ti năng cũng như thế lực của cc chiến binh Samurai ny cng lc cng thăng hoa v họ dần dần thay thế cc lnh cha, cc thế lực qu tộc cổ xưa, những người đ c thời l chủ nhn của họ. Đ l thời kỳ của những Mạc phủ Kamakura ( cuối thế kỷ 12 ) v tiếp nối qua nhiều thời đại Mạc phủ khc nhau, ko di khoảng 700 năm (đến cuối thế kỷ 19). Cc vị tướng qun lnh đạo Mạc phủ hay lnh đạo cc cc phin bang phần lớn xuất thn từ một dng di Samurai.

Samurai đ trở thnh biểu tượng cho một giới v sĩ đng knh nể trong x hội. Họ được luyện kiếm cung từ b, được theo học văn ho nghệ thuật ( tr đạo, thi ca v cả hội hoạ ). Họ được ti luyện trong tư tưởng trầm lặng, an nhin của Phật gio. Họ phải c đủ 3 yếu tố : Trung thnh, Can đảm v Danh dự để giữ gn 3 yếu tố ny họ phải c thm lng tn nghĩa v tự trọng. Họ sẵn sang lấy ci chết bằng cch tự mổ bụng để chuộc lỗi lầm.

Tinh thần Samurai đ đ ăn su vo tm thức của x hội, con người Nhật bản. N hiện diện trong mọi lnh vực v mọi thnh phần của x hội như một ti nguyn v gi m Minh Trị Thin Hong cng với ban tham mưu, cố vấn cũng như cc vị thầy học của ng đ khn ngoan tm ra sch lược để khai thc ti nguyn đ. Đưa n vo vai tr của một trong những yếu tố đem đến thnh cng của sự cải cch nước Nhật thnh một cường quốc vậy.

3.- Nền gio dục Nhật bản:

Trong khoảng 10 năm cuối cng (1854-1864) của Mạc phủ Tokugawa bị Mỹ v cc quốc gia thực dn u Chu như Anh, Php, Ho Lan bắn ph v bắt p phải k những hiệp ước bất bnh đẳng đ dấy ln phong tro yu nước. Cc Sĩ phu cng cc thn vương trong triều đnh ở Kyoto lin minh với cc lnh cha, cc Samurai từ của cc phin bang nổi ln lật đổ quyền lực của Mạc phủ, trả lại vương quyền cho Thin Hong. Với hướng đ lực lượng chống đối Mạc Phủ đ pht động phong tro suy tn Thin Hong trong mọi tầng lớp quần chng, đặc biệt trong lnh vực gio dục. Ngay cả với Minh Trị Thin hong khi ln ngi mới 14 tuổi, một hong tử rất bnh thường, nht nht... cũng được triều đnh cử ra những vị thầy gio ti năng, đức độ, yu nước để dậy dỗ, đưa ng vo nền gio dục rất khắt khe để đo tạo ra một vị Thin Hong c đầy đủ kiến thức về tất cả lnh vực kể cả đạo đức, lịch sử, văn ho, kinh tế, chnh trị. Đặc biệt những kiến thức lin quan đến sự pht triển của nền văn minh v lịch sử Ty phương. Minh Trị Thin Hong lại l người hiếu học, ham hiểu biết nn nền gio dục đ đ tạo cho ng c tinh thần i quốc v m rất nhiều tham vọng lm b chủ thế giới. ng đ c những cải cch được dn chng v quan qun ủng hộ.

Trong dn chng nền gio dục cn được pht triển dữ dội hơn nữa. Hnh ảnh Thin Hong được coi như vị thần được suy tn ở khắp mọi nơi, trường học, hội trường, cơ quan hnh chnh, qun đội Tất cả ch, tinh thần, vật chất của quốc gia, của dn chng đều dnh cho sự phục vụ v hy sinh cho Thin Hong.

Chnh v nền gio dục tuyệt đối, suy tn Thin Hong đ đ l một yếu tố rất mạnh mẽ, kết hợp được ton dn, ton qun thực hiện những chương trnh cải cch của ng một cch dễ dng. Đ thế ng lại l một vị minh qun nn kết quả cng tăng ln gấp bội. Chỉ với khoảng 30 năm đ biến đổi một nước Nhật bản phong kiến, ngho đi, loạn lạc thnh một nước Nhật hng mạnh trn thế giới.

4.- Bản Hiến Php đầu tin của Nhật bản:

Thời điểm Minh Trị Thin hong ln ngi, hầu hết cc quốc gia chu đều dưới chế độ qun chủ chuyn chế. Dưới chế độ ny quyền hạn của cc vị vua được coi l l tuyệt đối, bất khả xm phạm. Ci tuyệt đối đ khng c một bản văn no xc định sự đng sai cũng như mức độ quyền hnh của vị vua. Điều ny c nghĩa l quyền hnh được tuỳ tiện theo cảm xc v lng nhn từ hay c độc của vị vua! Gặp vị vua nhn từ bc i th dn chng được dễ thở. Tri lại gặp một hn qun, c độc th dn tnh điu linh. Hnh php, Lập php cũng như Tư php đều được tập trung vo tay vị vua hay trong tay của người no m vua tin dng.

Khoảng 15 năm đầu tin ln ngi, Minh Trị Thin hong đ đem x hội cũng như thần dn Nhật bản vo những chương trnh cải cch ton diện của ng. Dn tr Nhật bản dần dần gia tăng v cũng tim nhiễm những văn minh của quốc gia Ty phương, đ cũng l điều rất tự nhin. Chnh v vậy người dn Nhật, nhất l những thnh phần được xuất ngoại du học từ cc nền văn minh Ty phương. Khi về nước họ pht động phong tro đi hỏi triều đnh phải c một bản hiến php để lm căn bản trong sư điều hnh đất nước. Sau nhiều năm hứa hẹn, năm 1882 Thin hong đ phải thnh lập một phi đon đến cc quốc gia Ty phương để tham khảo php luật, thể chế trong cc bản hiến php của cc quốc gia ny.

Sau gần 7 năm trời với biết bao nhiu cng sức của phi đon cũng như sự gip đỡ của cc chuyn gia luật php trong cũng như ngoi quốc gia. Phi đon quyết định đưa ra bản hiến php đầu tin của Nhật bản được dựa trn bản hiến php của Đức Quốc. Thin Hong cng triều đnh đ lập ra một ban b mật để soạn thảo hiến php. Cuối cng chnh Thin hong cng ban thẩm định hiến Php đ c những cuộc họp kn đm ngy trong suốt nhiều thng trời, bản hiến php chnh thức được thnh hnh v đưa ra cng chng lm nền tảng cho việc điều hnh đất nước Nhật.

Qua những điều lệ trong bản hiến php ny th quyền hnh của Thin Hong ở vị tr điều hnh quốc gia trong mọi lnh vực từ hnh php, luật php, tư php cũng như trong việc tuyn chiến khi c chiến tranh hay thay đổi sắc lệnh..v..v.. Tất cả đầu trong quyền hạn của Thin hong. Thin hong được coi l người c quyền lực v bin đối với thần dn Nhật bản. Thin hong được tn vinh trong tư thế thing ling, bất khả xm phạm, khng ai c quyền lực cản trở hay phản đối Thin hong. Tm lại bản hiến php đ chnh thức thnh hnh xc định vị tr, quyền hnh siu việt của vị Thin hong trước quốc dn v triều đnh.Tuy nhin nếu so snh với thể chế qun chủ chuyn chế tại cc quốc gia đương thời th bản hiến php ny đ c một bước tiến rất lớn v đ l tc động rất mạnh mang đến thnh cng của sự canh tn Nhật bản của vị Thin Hong anh minh ny. Đ l :

-N đ xc định bằng văn bản quyền hạn, vị tr của Thin hong, lm mất đi ci vẻ m mờ, ty hứng của vị vua dưới chế độ qun chủ chuyn chế. Ni cch khc vị Thin hong Minh Trị đ c một cng thức để thực thi quyền hạn của ng. ng phải dựa vo những điều ghi trong hiến php để thực thi đại quyền của mnh.

-ng phải dựa vo hiến php để ban bố sắc lệnh hay đưa ra cc luật lệ mới sau khi đ được cc quốc vụ đại thần xt duyệt v k tn. Nghĩa l vẫn phải c nguyn tắc thẩm xt trước khi được thi hnh.

Với bản hiến php 1889 ny đ hạn chế v cn l một kim chỉ nam hướng dẫn Thin hong trong việc điều hnh quốc dn v đất nước. Ni một cch dễ hiểu, bản hiến php đầu tin của Nhật bản đ thay đổi chế độ Qun chủ chuyn chế thnh chế độ qun chủ lập hiến m nhiều quốc gia Ty phương đang thực hnh.

Nhờ c bản hiến php văn minh v thức thời ny m Minh Trị Thin hong đ c thm quyền lực v tự tin trong cc cuộc canh tn. Cũng nhờ bản hiến php ny ng c uy quyền để tận dụng mọi nỗ lực của đất nước v dn chng trong việc thực hnh cc chương trnh to lớn. Chẳng hạn như đổ dồn ti chnh vo lập nh my đng tu, chế tạo vũ kh ..v..v..

5.- Mt triều đnh ti năng, i quốc:

Một vị vua ti giỏi c cc chương trnh hay, chnh xc m triều đnh khng qui tụ được những người ti năng, đức độ th cũng chẳng mang đến những kế quả tốt như mong muốn được. Minh Trị Thin hong đ sinh ra, lớn ln trong tao loạn, ngay tuổi ấu thơ, ng đ ngất xỉu khi nhn thấy cảnh chm giết tranh dnh quyền lực giữa cc phin vương v Mạc Phủ ngay trước hong thnh. ng cũng như cc đại thần yu nước phải nhục nh với những hiệp ước bất bnh đảng m Mạc Phủ phải k với cc quốc gia Ty Phương Tất cả những ci đ đ hun đc lng i quốc của cc quan lại, sĩ phu v Samurai đương thời. Họ kết hợp lại trong tư thế muốn lật đổ thế lực Mạc Phủ để mang uy quyền thực sự cho Hong gia.

Đng lc đ th Minh Trị Thin hong ln ngi khi ng cn l cậu b 14 tuổi, một hong tử yếu đuối về thể lực v kiến thức. Trong hon cảnh đ, triều đnh đ lập ra những ban ngnh chuyn mn đng vai phụ t cho ng trong việc quản trị đất nước. C cả ban gio huấn, gọi l Thi Chnh Quan để chỉ bảo ng về đạo đức, về khoa học, lịch sử, kiến thức khoa học v nền văn minh Ty phương.Tất cả nhằm một mục đch gip đỡ ng thnh một vị minh qun. Với khoảng 10 năm đầu tin ( 1868-1878 ) học hỏi đ ng đ hon ton đổi khc. Từ một cậu b nhc nha, thiếu tự tin, suốt ngy quanh quẩn với thị nữ, ng đ thnh một vị vua vững mạnh về tất cả lnh vực. Khi ng thực sự cầm quyền ( 25 tuổi ) sức khoẻ của ng thăng tiến trong v nghệ, kiến thức rộng ri, hậu cung khng cn l nơi ng thch đến. Việc quốc gia đại sự lun lun được ng lo lắng v lm gương cho quan lại cũng như cho dn chng.

Tất cả những thăng hoa trong cuộc đời ng dĩ nhin c yếu tố của c nhn ng nhưng khng thể phủ nhận được một điều tất yếu l ng phải c một ban tham mưu ti năng, đức độ cũng như trung thnh chung quanh ng. Một vị vua kiệt suất, một triều đnh ton l những người lương đống, yu nước, thương dn th việc thnh cng trong cc chương trnh cải cch của ng cũng khng c g kh hiểu. Sau đy l một vi quan chức nổi danh đ đng gp tch cực vo sự thnh cng của chương trnh canh tn Nhật bản :

-Motoda Eifu tinh thng Nho gio l thầy học đầu tin của Minh Trị Thin Hong khi ng ln ngi lc 14 tuổi. Vị ny đ dậy ng tinh tu của Nho gio, thi ca v Đạo đức của mt minh qun, lấy sự vinh hiển của quốc gia v hạnh phc của thần dn lm trch nhiệm.

-Yoshi Tomo (?) gip đỡ Thin hong trong việc xo sổ cc lnh cha thay vo đ bổ nhiệm quan thị hay tỉnh trưởng. ng cũng gip đỡ Thin Hong xa rời hậu cung, giảm hơn 2/3 số thị nữ trong cung v dnh thời gian cho việc nước. ng cũng l người thỉnh mời cc Samurai nổi danh, c tư cch vo cung dậy cho Minh Trị Thin Hong v thuật, kiếm thuật, cưỡi ngựa

-Nishimura Shigeki được triệu vo triều dạy cho ng về chnh trị, luật php cũng như cch trị dn của Php. Nhờ vị thầy học ny ng biết rất kỹ v yu thch Napolon Bonaparte.

-Hukuhane Mishizu dậy ng về văn ho v hệ thống tổ chức của x hội Ty Phương.

-Kato Hiroyuki hướng dẫn cho ng hiểu rất kỹ lưỡng về bản hiến php của Đức, khuyn ng lấy bản hiến php ny lm căn bản cho bản hiến php đầu tin của Nhật.

-Okubo Toshimichi l bộ trưởng ti chnh năm 1871, người đ gip ng lm giu cho hong gia bằng cch thu gom cc lnh địa của cc lnh cha cũng như của Mạc Phủ, dng những mn ti sản to lớn ny cho việc pht triển qun đội, xy dựng nh my...v..v.. Cũng nhờ vị ny ng nắm giữ một lượng vĩ đại cổ phiếu của cc cng ty Nhật bản, hướng cc hoạt động của cng ty vo mục đch lm dn giu nước mạnh.

-Trong lnh vực quốc phng Thin hong được cộng tc trung thnh bởi rất nhiều nh qun sự ti năng. Chẳng hạn như Yamagata Aritomo bộ trưởng bộ tham mưu đ gip ng pht triển lục qun v hải qun một cch mau lẹ cả về qun số cũng như về phẩm chất tu chiến v kh cụ. Trong cc trận chiến tranh với Triều Tin, với nh Thanh Trung Quốc, cũng như với Nga s Thin hong đ c những danh tướng đem đến những chiến thắng lm ngỡ ngng thế giới cũng như đem về cho Nhật bản những mn tiền bồi hon chiến ph vĩ đại v bờ ci nước Nhật được mở rộng nhiều lần. Những vị tướng được ni đến trong sử sch l Kuroda Kiyotaka ( Chiến tranh Triều Tin ) ; Togo Heihachiro ( Tư lệnh hải qun trong cuộc chiến Nga Nhật ngoi biển). Oyama Iwao( Tư lệnh Lục qun chiến thắng trn bộ, vng viễn đng của Nga s ) v biết bao nhiu những người ti năng khc bao quanh ng với một tinh thần phục vụ đất nước v trung thnh với Thin Hong.

Tm lại về tất cả lnh vực Minh Trị Thin Hong đ nhn thấy rất r v xử dụng những quần thần rất ti năng, trung thnh v tận tnh với đất nước cũng như hiểu r tham vọng muốn biến đổi nước Nhật thnh một cường quốc v bước đến vị thế b chủ thế giới của ng. Đy cũng l một yếu tố quan trọng lm cho nước Nhật trở nn cường thịnh mau chng vậy.

6.-Phẩm chất của dn Nhật bản:

C lẽ một yếu tố khc khng km phần quan trọng đ đng gp vo thnh quả vĩ đại của những chương trnh canh tn nước Nhật của Minh Trị Thin hong, đ l phẩm chất của người dn Nhật bản.Thật vậy đ hơn một thế kỷ nay kể từ khi Minh Trị Thin Hong ln ngi, đất nước Nhật đ được thế giới cảm phục. Khng phải chỉ v Nhật bản l quốc gia cường thịnh về qun sự hay kinh tế m thế giới cn cảm phục những đức tnh của người Nhật nữa. Qua sch bo cũng như lịch sử của Nhật bản, người ta dễ dng tm được những chứng cớ cho biết những đức tnh ny đ hiện hữu từ xa xưa trong con người Nhật bản chứ khng phải đến thời Minh Trị mới c. Minh Trị Thin Hong chỉ l vị vua đức độ, khn ngoan đ tạo ra được những kch thch cho những đức tnh đ pht lộ v hữu ch cho những cuộc canh tn của ng m thi.

Những đức tnh m cả thế giới đều phải cng nhận v lun lun đề cập đến khi ni đến người Nhật. Người ta c thể dễ dng nhn thấy những đức tnh ny thể hiện rất r rng ở hầu hết cng dn Nhật bản ở trong nước cũng như trn thế giới nơi m họ đến lm việc hay định cư, du lịch. Tnh kết đon, c thứ tự trn dưới, trọng luật php, tự trọng, trch nhiệm với cng việc, chăm chỉ v ti bắt chước km theo tnh sng tạo để lm tốt, lm đẹp hơn (khc với ti bắt chước thụ động nhằm mục đch sản xuất hng giả của nhiều dn tộc khc).

Chỉ với khoảng 20 năm canh tn, gửi sinh vin v quan lại đi học kỹ thuật của Ty phương m Nhật đ c một nền cng nghệ vượt trội cc quốc gia thực dn phương Ty. C đội chiến thuyền, kh ti tn tiến, cường mạnh đem đến cho họ những chiến thắng lẫy lừng trong cc trn chiến tranh trn biển cũng như trn đất liền. Ngy nay đặc tnh tốt của dn Nhật bản vẫn duy tr trong khun thước gio dục của x hội, trường học v gia đnh.

7. Kết luận:

Những yếu tố kể trn khng thể diễn tả đầy đủ tất cả nguyn nhn đ đem đến thnh cng vĩ đại của những chnh sch canh tn Nhật bản của Minh Trị Thin Hong được. Nhưng một điều chắc chắn m khng ai c thể phủ nhận được đ l, với chnh sch canh tn ny đ biến đổi nước Nhật ngho đi, loạn ly triền min v cc sứ qun tranh dnh lnh địa đ thnh một quốc gia hng cường thuộc hạng nhất thế giới vo thời Minh Trị v cũng lm căn bản cho một nước Nhật thịnh vượng cho đến ngy nay. Sự biến đổi thần kỳ đ phải l một sự kết hợp hi ho, tuyệt vời giữa vị vua thng minh, ti đức cng với một triều đnh hon hảo gồm những quần thần, tướng qun gương mẫu, c lng i quốc v hết lng phục vụ quốc gia, dn tộc. Bn cạnh lnh vực cầm quyền lnh đạo đ người ta cũng khng phủ nhận được một yếu tố rất r rng v quan trọng cho sự thnh cng đ l phẩm chất của quốc dn Nhật bản.

Để kết luận cho bi viết, ti xin kể ra đy một cu truyện trong một buổi gặp mặt giữa gia đnh chng ti v mt số bạn b Nhật tại Thụy Sĩ. Vi người trong nhm l bc sĩ, l gio sư, họ đang cng tc trong chương trnh trao đổi khoa học giữa Thụy sĩ v Nhật bản. Vi người khc l thầy c gio hay nhn vin của trường trung học Nhật bản hay cng ty thương mại Nhật bản ở Thụy sĩ v dĩ nhin cũng c vi người l kiều dn Nhật định cư tại Thụy.

Trong cuộc ni chuyện, hầu hết họ lo lắng khi đề cập đến hon cảnh kh khăn của đất nước họ. Nhật bản qu ngho ti nguyn thin nhin, đang gặp những rắc rối th hận với vi quốc gia lận cận, nhất l với Trung Quốc đ lm ảnh hưởng rất nhiều đến nền kinh tế của Nhật bản. Thấy ti c t cht hiểu biết về lịch sử, văn ho Nhật bản họ hỏi ti nghĩ sao về tương lai của Nhật bản. Ti đ trả lời họ như sau :

Nếu hỏi ti về tương lai nước Nhật ra sao trong khoảng ngn năm sau ny, kiến thức của ti khng đủ để dự đon được. Nhưng nếu nhn về tương lai Nhật bản với vi, ba trăm năm nữa, ti tin tưởng nước Nhật vẫn l một quốc gia trong nhm cc quốc gia thịnh vượng v giu c trn thế giới. Khi ni đến ti nguyn thin nhin của một quốc gia, chng ta khng nn qu g b qu vo lnh vực vật chất m sai lầm ! Theo ti ti nguyn thin nhin, ngoi nghĩa cổ điển đ cn phải bao gồm những ci khng chn dung, chẳng hạn như phẩm chất người dn, ti đức của giới lnh đạo v cả mức độ dn tr của người dn của quốc gia đ nữa mới thực tế v chnh xc hơn. Với quan niệm đ, theo ti Nhật bản khng phải l quốc gia ngho về ti nguyn m cn l quốc gia giu c nữa l khc. Như vậy th chẳng c l do no m Nhật bản lại khng c một tương lai bền vững trong vị tr của nhm quốc gia cường thịnh cả.

Nghe ti ni như vậy, tất cả mọi người vỗ tay, họ bắt tay ti với những nụ cười thn thiện, cm ơn. Một trong số họ ni với ti: ng l một người ngoại quốc yu nước Nhật hơn người Nhật !

Ti mỉm cười, trả lời họ như sau :

Tổ quốc của ti l VN, nơi đ tổ tin ti đ từng đổ bao nhiu xương mu để giữ gn cho đến ngy hm nay. C nhn ti đ sinh ra, lớn ln, đ lm việc ở đ nhiều năm. D sướng hay khổ, VN vẫn l nơi ti c nhiều gắn b nhất trong tm tưởng! Khng c một l do no d rất nhỏ b để ti phải phản bội lại tổ quốc ti. Ti cũng khng bao giờ qun đất nước dn tộc ti cho đến khi nhắm mắt.

Nhật bản l qu hương của vợ ti, l nơi ti đ tu học v lm việc trong 6 năm trời. Với thời gian đ, ngoi lnh vực học hỏi về chuyn mn ti cũng đ thu nhận được rất nhiều điều bổ ch từ con người v x hội Nhật bản. Cũng chằng c l do no ti phản bội v khng nhn về nơi m ti c kh nhiều ưu i đ với nh nhn thiện cả.

Cn Thụy Sĩ, ti đ may mắn định cư tại ci quốc gia đẹp đẽ, thanh bnh v mộng mơ ny. Chnh nơi đy ti đ c một cuộc sống tuyệt vời, sung tc cho chnh c nhn v cả cho vợ con ti dưới tư cch l những cng dn Thụy Sĩ. Dĩ nhin chng ti cũng khng bao giờ c tưởng phản bội hay lm những g khng xứng đng cho một người cng dn tốt trong xứ sở thanh bnh v đẹp đẽ ny.

Tnh cảm tốt đẹp của ti với 3 quốc gia VN, Nhật bản v Thụy sĩ khng c g để nghi ngờ nữa. Ti nguyện cầu 3 quốc gia đ mi mi l những nơi an bnh v thịnh vượng trn thế giới v lun lun l những người bạn tốt của nhau trong lin hệ quốc tế !

Hết

Zrich, Feb. 2013

( Lưu An Vũ ngọc Ruẩn)

 

Vi hng về tc giả :

Lưu An l bt hiệu của anh Vũ Ngọc Ruẩn. Anh Ruẩn  sinh năm 1946 tại Xun Trường, Nam ịnh, Việt Nam. Bt hiệu Lưu An & Thượng Xuyn Lộ, cựu học sinh Chu Văn An 59-66, tốt nghiệp Master về Food Sciences đại học Kagoshima, Japan 1977. Anh Ruẫn hiện đang sinh sống tại Thụy Sĩ. Cảm tưởng về thơ văn của Lưu An xin gởi về  luuan@erct.com

........

"Khi pht hnh lại thng tin từ trang ny cần phải c sự đồng của tc giả 
v ghi r nguồn lấy từ http://www.erct.com/"