Tuỳ bút Lưu An
Một đoản khúc bi tráng của đời tôi
(Tặng riêng cho những người bạn
đại đội 16 khoá 1/72 trường SQ Thủ Đức. )
Trong một vài bài viết, tôi đă ví cuộc đời của mỗi người là một cuốn tiểu thuyết có nhiều tiểu đề, mỗi tiểu đề được biểu tượng cho một giai đoạn khác nhau trong đó chứa đựng những buồn vui, hạnh phúc, đau thương... xẩy ra trong cuộc đời của họ. Nhưng nhiều lần trong những lúc buông lơi cảm giác bay bổng với âm thanh, tâm hồn lâng lâng với cảm giác pha chút màu nghệ sĩ, tôi lại ví mỗi cuộc đời là một bản trường ca có nhiều đoản khúc. Mỗi đoản khúc diễn đạt những biến chuyển của cuộc đời họ. Trong những đoản khúc đó, người nhạc trưởng xử dụng những nhạc cụ tạo ra những âm thanh khác nhau. Có khi chúng ḥa đồng, xen kẽ với nhau cho ra những tấu khúc êm ả, vui tươi. Nhưng có những lúc chúng đối kháng diễn tả những bất trắc nổi trôi trong của cuộc sống.
Cuộc đời của những vĩ nhân, anh hùng… bản trường ca của đời họ chứa đầy sắc thái hào hùng với tiếng đàn trumpet, tiếng phèng la, tiếng trống thúc quân dồn dập nổi lên. Âm thanh dồn dập như muốn phá tung nhạc viện, diễn tả những sôi động, hăng say đầy cao ngạo v́ những thành công vượt trội nhân gian trong đời họ. Những con người tài năng ngoại lệ đó, họ sinh ra để làm xă hội đổi thay, làm lănh đạo nhân gian. Nhưng một vị thầy giáo, một bác sĩ, người công nhân b́nh thường và cả người nông dân chân lấm tay bùn ... trong một xă hội an b́nh, cuộc đời những người này b́nh dị như mặt nước mùa thu, không một chút lo buồn. Bản hợp âm của họ toàn là những tấu khúc hoà hoăn với tiếng sáo du dương, êm nhẹ, ôm quyện lấy nhau, hoà nhịp với âm vang trầm ấm của cây đại vĩ cầm (Cello ) cùng với tiếng đàn Harfe diễn tả hạnh phúc, hoan ca của một mái gia đ́nh.
Bản hoà âm của cuộc đời của tôi cũng vậy, nó tầm thường, không có ǵ để nói là hơn người, nhưng có lẽ nó lại nhuốm nhiều mầu sắc, âm vang của cái ǵ đó liên hệ đến những đổi thay có đôi phần sôi động. Ngày nay khi về già mái tóc bạc trắng với thời gian của tuổi đời xấp xỉ 80, nhiều lúc ngoái nh́n lại cuộc đời của ḿnh với những đổi thay, đôi khi cho tôi những cảm giác ngỡ ngàng khó tin v́ những sự kiện đă xẩy ra trong đời ḿnh. Từ một thằng bé nghèo khổ của một gia đ́nh thất học tại vùng quê nhỏ bé thuộc tỉnh Nam Định, miền bắc Việt nam. Ngay từ khi đầu c̣n để chỏm, tôi đă chứng kiến biết bao nhiêu những bất hạnh của chính cá nhân tôi, của gia đ́nh bố mẹ v́ chiến tranh, loạn lạc, thiên tai. Tuổi thơ của tôi là dẫy dài của một số phận hẩm hiu nhưng rồi nhờ những cố gắng của riêng ḿnh, hy sinh của bố mẹ và dĩ nhiên cũng phải kèm theo những đưa đẩy của may mắn, đời tôi đă có tí chút của hoan ca.
Đúng như vậy sau mấy chục năm lăn lộn với gió mưa, băo táp tôi đă vượt khó vươn lên, kéo theo cả gia đ́nh thoát khỏi biết bao nhiêu nghịch cảnh. Thật ra, tôi cũng dư biết những cái được, cái có của tôi và của gia đ́nh, nó chẳng có nghĩa lư nếu đem so sánh với biết bao nhiêu những thành công to lớn của nhiều người Việt Nam khác, họ có thể là bạn bè, là người thân hay chỉ quen biết sơ sài trong đời. Nhưng với tư thế của một thằng bé sinh ra không may mắn đủ chiều như vậy mà tôi được như ngày nay th́ đúng là một chuyện hy hữu đáng cho tôi cười vang thích thú khi nh́n về ḿnh vậy.
Trong đoản văn này tôi muốn kéo kư ức của ḿnh về một trong những giai đoạn rất đáng nhớ và nhiều xúc cảm của đời tôi. Đó là giai đoạn tôi thực sự đặt bước chân vào cuộc chiến tranh tàn bạo, bi thương của Việt Nam máu lửa vừa qua. Cuộc chiến tranh mà tôi luôn luôn mang cảm giác lo sợ và chán ngán nó. Ngay từ tuổi ấu tôi đă nh́n và cũng là nạn nhân của của bom đạn, của đói nghèo, loạn ly mà chiến tranh đă mang lại cho gia đ́nh tôi. Khi khôn lớn, bước vào tuổi thanh niên, đă bao lần tôi đă phải cúi mặt, nước mắt dàn dụa v́ phải tiễn đưa những người bạn, người thân trong họ hàng của tôi trở về đất đá v́ chém giết chiến tranh. Đó là những lư do đă mang cho tôi cảm giác thù ghét chiến tranh vậy.
Sau khi tốt nghiệp đại học, may mắn ( sự may mắn tôi không ngờ !), tôi được nhận vào làm việc cho đại học Cần Thơ trong vị trí một người giáo chức. Tôi cứ tưởng với công việc rất chuyên môn và cần thiết cho một quốc gia dù trong t́nh trạng chiến tranh hay thanh b́nh, tôi sẽ có được những ưu ái đứng bên lề cuộc chiến. Nhưng rồi, tốc độ gia tăng của cuộc chiến đă không cho tôi có được ước mong đó. Đúng như vậy, từ khoảng năm 1970 cuộc chiến tranh đă bước vào giai đoạn kinh hoàng với những sự kiện Hậu Mậu thân, Mùa hè đỏ lửa, Cổ thành Quảng trị..v..v.. nó đă bắt tôi phải nhập cuộc.
&
Vào khoảng tháng 12 năm 1971 tôi nhận được giấy triệu tập của bộ quốc pḥng để gia nhập quân đội. Cầm tờ giấy nhập ngũ với vẻ thẩn thờ, lo lắng! H́nh ảnh những người bạn, những người thân trong họ hàng đă nằm xuống trong cuộc chiến dưới đủ mọi h́nh thức. Người th́ mất tích trong một chuyến công tác nơi rừng núi miền Trung, người th́ tan thân v́ ḿnh bẫy vùng sông nước Cửu Long, người th́ bỏ mạng tại đồn bót nơi biên giới… Tất cả hiển hiện trong trí nhớ của tôi, lúc tôi cầm tờ giấy nhập ngũ. Tôi tự hỏi, cuộc đời ḿnh sẽ ra sao? Nó sẽ được kết thúc ở một dạng thức nào trong cuộc chiến tranh? Nhưng dù nghĩ và buồn lo như vậy, nhưng tôi hiểu rất rơ là tôi không thể nào làm khác đi được. Tôi phải tuân lệnh nhập cuộc đúng như tờ giấy đ̣i hỏi.
Khoảng vài ngày cuối tháng 12 năm 1971, sau lễ Giáng sinh, tôi từ giă Đại học Cần thơ để về Sài G̣n lo thủ tục nhập ngũ. Trước khi đi tŕnh diện, tôi đă dành vài ngày với chiếc xe gắn máy tôi đi nh́n lại Sài G̣n, thành phố mà tôi có rất nhiều gắn bó với biết bao nhiêu kỷ niệm tuổi niên thiếu và thanh niên của tôi. Nơi đây tôi đă quen thuộc từng góc phố, từng con đường, từng quán ăn, từng chốn ăn chơi… Những nơi đó, tôi đă ít nhiều lần là cà và biết khá rơ về nó! Cũng chính Sài G̣n, tôi cũng đă có biết bao nhiêu những dấu tích ḥ hẹn với những người bạn trai, bạn gái thân thiết. Những dấu tích kỷ niệm đó đă in rất sâu trong kư ức của tôi. Trong mấy ngày đó tôi cũng không quên đi t́m lại những con đường, góc chợ, bến xe… nơi mà ngày xa xưa, khi c̣n là đứa học tṛ trung học hay sinh viên đại học tôi đă từng lê lết, đổ mồ hôi, è lưng đẩy những chiếc xe ba gác chất đầy chuối xanh, giúp mẹ tôi buôn bán ở lề đường, góc chợ. Tôi cũng đi lại những khu phố ăn chơi, đèn mầu giữa trung tâm Sài G̣n, nơi đó, ngày xưa tôi đă đón đưa những cô gái bán bar Mỹ về đêm để kiếm tiền giúp đỡ gia đ́nh hay chu cấp cho cuộc sống của tôi, một thanh niên lúc nào cũng thiếu thốn tiền bạc nhưng trong ḷng lại đẩy rẫy ước mơ !
Tôi cũng chạy một ṿng nh́n lại những con đường nho nhỏ nhưng yên b́nh của khu Bàn cờ, tần ngần dừng lại tại một góc của bồng binh công trường Dân Chủ để cho trí nhớ được trở về với một hoài niệm xa xưa. Ngày đó, khi c̣n là thằng học tṛ ban trung học đệ nhất cấp ( cấp 2 ngày nay ) ở lứa tuổi 14, 15 với xấp báo trong chiếc cặp da cũ kỹ. Dưới những cơn mưa tầm tă hay nắng nóng cháy da, tôi đă phải dành dật mời chào khách mua báo cùng với những đứa trẻ khác cũng lam lũ, cùng tuổi như tôi.
Sau vài ba ngày lang thang Sài G̣n, nh́n và sống lại với những dấu tích của đời ḿnh. Hôm sau, với cái túi nhỏ đơn sơ chỉ có duy nhất một bộ quần áo, vào khoảng 7 giờ sáng tôi im lặng, một ḿnh đến tŕnh diện theo như yêu cầu của tờ giấy nhập ngũ tại Quân vụ Thị Trấn , trên đường Lê văn Duyệt ( Cách mạng tháng 8 ngày nay ). Dù tôi đến khá sớm trước khoảng một giờ đồng hồ so với giờ hẹn, nhưng tôi vẫn có cảm giác ḿnh đến hơi muộn v́ đă có khá nhiều người đến trước tôi. Rồi những thủ tục cần thiết cho việc nhập ngũ của tôi và những người cùng hoàn cảnh được trôi qua suôn sẻ, chúng tôi chờ xe đến chở đến quân trường Thủ Đức.
Dù thời gian đă đi qua hơn 50 năm, nhưng tôi vẫn c̣n nhớ rất kỹ, ngày hôm đó, ḷng tôi trĩu nặng, cảm giác buồn tủi, cô đơn, t́m một chỗ ngồi dưới hàng hiên, đưa mắt nh́n chung quanh, những người cũng như tôi, họ cũng đến để làm thủ tục theo giấy mời nhập ngũ, họ cũng khoảng lứa tuổi của tôi. Họ có thể là một ông giáo học, một vị trưởng ty, phó ty hay một người trưởng pḥng, chủ sự… nào đó của một cơ quan trên toàn quốc. Dĩ nhiên cũng có những người trẻ, họ có những điều kiện hoăn hay miễn dịch, nhưng v́ lư do nào đó họ muốn nhập cuộc vào nghiệp binh đao. Chúng tôi đến đây để cùng bước chân vào một giai đoạn mới của cuộc đời, nhưng giữa tôi và họ vẫn một điểm khác biệt. chính sự khác biệt đó làm cho tôi mang cảm giác buồn tủi v́ cô đơn, lạc lơng giữa đám đông. Chung quanh những người bạn tương lai trong quân ngũ đó tràn đầy những ṿng tay ôm thân ái, ánh mắt lo buồn níu kéo của mẹ cha, anh em, vợ con, người yêu, bạn bè…dành cho họ, tiễn đưa họ lên đường, rời bỏ đời sống dân sự. C̣n tôi th́ vẫn với dáng vẻ cô đơn cố hữu, im lặng, lủi thủi một ḿnh giữa đám đông bởi v́ tôi chẳng có ai đưa tiễn. Tôi đă không báo tin việc nhập ngũ của tôi cho bất cứ ai biết, kể cả gia đ́nh bố mẹ tôi. Tôi làm vậy, có lẽ v́ bản chất không muốn phô trương những diễn biến trong đời ḿnh dủ với cả mẹ cha, bạn bè thân quen.
Nhưng hôm đó, ngày mà tôi chuẩn bị đặt bước chân vào một giai đoạn mới, giai đoạn của súng đạn chiến tranh, kề cận với sống chết. Tôi ra đi không người tiễn đưa, không chén rượu bồ đào mơ màng trong tiếng đàn tỳ bà thúc quân mà chẳng dám hẹn ngày trở về như những câu thơ trong bài Lương Châu Từ của Vương Hàn :
Bồ đào mỹ tửu dạn quang bôi
Dục ẩm t́ bà mă thượng thôi
Tuư ngoạ sa trường quân mạc tiếu
Cổ lại chính chiến kỷ nhân hồi
Dịch rằng :
Rượu ngon kèo chén lưu ly
Ḷng ai muốn uống, tiếng tỳ dục sôi
Say sưa ngă ngựa chiến trường
Xưa nay chinh chiến mấy ai trở về
(Trần Trọng Kim)
Cũng trong lúc cô đơn, im lặng ngồi đưa mắt nh́n những vẻ ân cần, lo lắng của những thân nhân dành cho những người bạn quân ngũ tương lai của ḿnh, đă cho tôi cảm giác buồn tủi, ḷng tôi tự nhiên như trĩu nặng, suy tư. Trầm ḿnh trong nỗi buồn, cô đơn đó. Tôi chợt nhớ đến vài câu thơ trong tập Chinh Phụ Ngâm mà tôi đă học thời trung học:
……..
Chàng tuổi trẻ vốn ḍng hào kiệt
Xếp bút nghiên theo việc đao cung
………
(Chinh Phụ Ngâm)
Đúng như vậy, hôm nay, tôi đă thực sự nhập cuộc, dù sự nhập cuộc của tôi hoàn toàn ngoài ư muốn mà do hoàn cảnh đẩy đưa, bắt tôi phải nhận chịu. Tôi chỉ là một cành hoa rụng trôi theo ḍng nước chảy của thời thế mà thôi. Tôi cũng không phải ḍng dơi hào kiệt, giă từ bút nghiên như người chinh phu lúc lên đường ṭng quân! Tôi cũng chẳng có người vợ đẹp xinh, như người chinh phụ buồn rời rợi đứng bên rặng liễu lúc tiễn đưa:
…………
Quân đưa chàng ruổi lên đường
Liễu dương biết thiếp đoạn trường này chăng ?
………..
Dấu chàng theo lớp mây đưa
Thiếp nh́n rặng núi ngẩn ngơ nỗi nhà
………..
(Chinh Phụ Ngâm)
Đúng như vậy, tôi chỉ là người quá tầm thường trong nhân gian v́ hoàn cảnh và thế sự đẩy đưa nên đă phải rời bỏ phấn trắng, bảng đen, để bước vào binh nghiệp súng ống, đạn bom. Đơn giản chỉ có thế, tôi chẳng có ǵ nổi trội trong nhân gian rộng lớn, đầy rẫy nhân tài này. Tôi cũng chẳng ước mơ thành một kẻ kiêu hùng vung tay đảo lộn thế gian :
………….
Cầm chính đạo để tịch tà cự bí
Hồi cuồng loan nhi chướng bách xuyên
…………..
Chí những toan xẻ núi lấp sông
Làm nên đáng anh hùng đâu đấy tỏ
………..
( Nguyễn Công Trứ)
Thời thế đẩy đưa kéo tôi nhập cuộc, nhưng vẫn măi nguyện cầu cho binh đao sớm chấm dứt để trở về với chân dung của một người làm nghề giáo mà tôi từng ước mơ. Tôi cũng không mong ngày trở về có một người vợ điểm phấn thoa hương với vẻ đẹp năo nề chờ đón dâng cho tôi ly rượu bồ đào, giúp tôi cởi bỏ nhung y, phủi đi lớp bụi phong sương của chiến trường: (Đơn giản là v́ lúc nhập cuộc tôi vẫn là kẻ độc thân! ) :
………..
Xin v́ chàng xếp bào cởi giáp
Xin v́ chàng dũ lớp phong sương
V́ chàng tay chúc chén vàng
V́ chàng điểm phấn thoa hương năo nề
……………
(Chinh Phụ Ngâm)
Ngay buổi gần trưa hôm đó, tôi và mọi người những người bạn mới cùng gia nhập quân ngũ đă được những chiếc xe GMC chở đến trường Sĩ Quan Bộ binh Thủ Đức. Rồi qua khoảng một tuần lễ được khoá đàn anh “huấn nhục“, chúng tôi đă đă tẩy xoá đi những ẻo lả, bay bướm c̣n vương vấn trong thân thể của những gă thư sinh để sẵn sàng hoà nhập vào lối sống và thể cách của một người chiến binh.
Sau khoảng 3 tháng trời đầu tiên, bước qua giai đoạn quân sự căn bản, được ghi dấu bằng phù hiệu Alfa trên vạt cổ áo, chương tŕnh huấn luyện có tính chuyên nghiệp hơn, chúng tôi được xả trại về phép cuối tuần. Sau khi gắn Alfa, tôi được chuyển sang đại đội 16 của khoá học. Một đại đội phần lớn là những hạ sĩ quan từ các sư đoàn bộ binh trên khắp đất nước hay từ các binh chủng tổng trừ bị như Nhẩy dù, Thuỷ quân lục, Biệt động quân…v..v. Họ là những hạ sĩ quan nhưng nhờ có thành tích chiến đấu trên chiến trường nên được đặc cách về học khoá sĩ quan, dù họ không đủ điều kiện về bằng cấp văn hoá để theo học khoá sĩ quan.
&
Ngày nay, tôi đă bước sang tuổi gần 80, quá khứ của lần nhập cuộc, làm quen với súng đạn đă lùi xa vào di văng hơn 50 năm., Biết bao nhiêu kỷ niệm đẹp đẽ của gần một năm trời với những người bạn cùng khoá sĩ quan, đại đội 16 h́nh như vẫn c̣n nguyên vẹn trong trí nhớ, xúc cảm của tôi. Họ là những chiến binh đă được tôi luyện từ chiến địa trở về, thể lực cũng như kinh nhiệm chiến trường của họ vượt xa những “tân binh “ như tôi. Gần gũi với họ tôi đă học hỏi được rất nhiều kiến thức thực tế trong chiến tranh. Những bài học đó, họ có được từ chính cá nhân họ hay đồng đội đă phải trả giá bằng máu xương trong những trận đánh ngoài thực địa. Họ dẫn giải cho tôi hiểu biết về những dạng thức ḿn bẫy, truyền cho tôi những phản ứng khôn ngoan khi bị phục kích, lúc đóng đồn...v..v.. Tóm lại tôi đă thu nhận những bài học từ họ một cách rất chân thành bởi v́ tôi biết chắc chắn nó rất cần thiết cho sự sống của tôi khi ra trường, bước vào thực địa.
Đổi lại tôi luôn luôn t́m dịp để dẫn họ vào những âm thanh có tí chút lăng mạn trong thơ văn, phim ảnh… Những lănh vực mà tôi có khá nhiều thích thú, luôn luôn coi nó như những niềm vui, món ăn tinh thần trong suốt nhiều năm, từ khi c̣n là sinh viên cho đến hiện tại lúc đă ra đời. Tôi cố t́m cách truyền đạt cái khoái cảm của tôi cho họ, mong họ có cái nh́n lạc quan trong cuộc sống vốn dĩ rất bề bội của nhân gian để có những khoảng khắc bay bổng của tâm hồn trong cái ngột ngạt của chiến tranh. Nhờ đó, giúp họ hiểu một cách rất chính xác, hạnh phúc trong cuộc sống của con người không phải chỉ có được từ vật chất, chức danh … mà nó c̣n có những góc cạnh khác rất giá trị từ những cái đẹp của tâm hồn và suy tưởng.
Trong một lần về phép cuối tuần, tôi đă dẫn cả nhóm đi rong chơi ở Sàig̣n, nơi mà họ không biết ǵ nhiều. Ngẫu nhiên, khi đi qua rạp chiếu bóng Văn Hoa, khu Tân Định đang chiếu lại phim “Vũ Điệu trong bóng mờ “ ( La valse dans l’ombre ) của Anh Quốc đă chiếm nhiều giải Osca. Một cuốn phim t́nh cảm bi thương, rất lăng mạn do nữ tải tử xinh đẹp, nổi danh Vivien Leigh trong vai Myrna một vũ công của đoàn vũ ballet tại London với tài tử lừng danh Robert Taylor đóng vai Roy một sĩ quan trong giới quư tộc tại Scotland, Anh Quốc. Cả hai diễn viên này cũng là nhân vật chính trong cuốn phim “ Cuốn theo chiều gió “ ( Gone with the Wind) đă có thời làm rúng động thế giới điện ảnh.
Phim “Vũ điệu trong bóng mờ “ một truyện t́nh bi thương xẩy ra khi trận chiến tranh thế giới thứ nhất gần chấm dứt. Cô vũ nữ Myrna và chàng sĩ quan Roy ngẫu nhiên gặp và quen nhau trong một lần cùng tránh bom tại một căn hầm gần cầu Waterloo, London . Rồi họ hẹn ḥ, yêu nhau, cho nhau những nụ hôn ngọt ngào như tất cả các cuộc t́nh yêu khác. Roy đă viết thư kể lể về nét đẹp, tài năng của Myrna cho mẹ biết tin và hai người dự tính cho một đám cưới. Nhưng đúng lúc cuộc t́nh yêu đang đến điểm trọn vẹn th́ Roy nhận được lệnh phải cấp tốc ra chiến trường, chỉ vội vàng điện thoại cho Myrna biết, không có thời gian gặp nhau để chia tay. Đúng khi nhận được điện thoại của Roy, Myrna đang chuẩn bị cho một cuộc tŕnh diễn múa balett nhưng đă bỏ ngang buổi tŕnh diễn, vội vàng đến nhà ga xe lửa để mong kịp chia tay người yêu. Nhưng khi đến nhà ga Myrna chỉ nh́n thấy con tàu chở đầy những người lính đang chuyển bánh rời xa nên đành đẫm lệ buồn bă trở về và bị đuổi khỏi đoàn vũ. Thất nghiệp Myrna cùng với người bạn thân Kitty rơi vào hoàn cảnh khó khăn, cả hai đă phải t́m đủ mọi công việc để sống từ hầu bàn, bán rượu cho các hộp đêm tại London…. Một hôm ngẫu nhiên Myrna nh́n thấy trên một trang báo in danh sách những quân nhân tử nạn từ chiến trường gửi về trong đó có tên và chức vụ của Roy. Bản tin đă làm cho Myrna suy xụp, chán nản, buông xuôi, cô ta giấu tin buồn, không cho mẹ của Roy biết tin Roy tử trận v́ sợ bà đau khổ và cũng chấm dứt liên hệ bà. Myrna buồn đau v́ người yêu chết trận, kèm theo đói nghèo v́ không kiếm được việc làm rôi vào t́nh trạng chán nản, mất phấn đấu, buông xuôi cho định mệnh. Cuối cùng Myrna cùng với kitty bước vào nghề “ đi khách “ trên những con phố gần cầu Waterloo. Khách làng chơi thường là những người lính xa nhà từ chiến trường được trở về v́ chiến tranh đang vào lúc chấm dứt.
Một hôm, Myrna đang cùng với các cô gái điếm khác đang chặn đường mời chào những người lính hết nhiệm vụ trở về, th́nh ĺnh Myrna gặp lại Roy trong đoàn chiến binh đó. Roy sung sướng, hạnh phúc ôm lấy người yêu v́ tưởng rằng Myrna đă biết ngày về của ḿnh mà ra đón. Cuối cùng Myrna mới biết bản tin trên báo sai lầm, nhưng v́ quá yêu Roy và cũng không muốn người yêu buồn, thất vọng khi biết sự thật về ḿnh. Myrna đă im lặng, dấu Roy về cuộc sống nhem nhuốc của ḿnh và chấp nhận cùng Roy về Scotland gặp gia đ́nh , bà mẹ và họ hàng người thân của Roy. Myrna đă được đại gia đ́nh Roy đón tiếp rất nồng nàn nhất là bà mẹ và ông bác ruột của Roy, môt vị cựu đại tá trong quân đội Hoàng Gia Anh. Rồi những bữa tiệc tùng, dạ vũ… để mừng vui cho ngày trở về của Roy với Myrna người bạn gái xinh đẹp ngoan hiền. Bà mẹ và gia đ́nh Roy đă lên chương tŕnh tổ chức lễ cưới cho Roy .Với t́nh thân yêu rất nồng nàn của đại gia đ́nh Roy, nhất là người mẹ và ông bác của Roy, mọi người không một tí nghi ngờ về thân phận xấu xa của ḿnh. Myrna mang cảm giác hối hận khi nghĩ đến sự dối trá của ḿnh với toàn thể gia đ́nh Roy. Một buổi sáng, khi mọi người chưa thức dậy, Myrna đă viết một bức thư, kể lể tất cả những sự thật nhem nhuốc của ḿnh cho mẹ của Roy biết rồi Myrna im lặng rời xa v́ cảm thấy hối hận đă lấy sự dối trá để đáp lại ḷng tốt của mọi người .
Để lại bức thư cho mẹ Roy và gia đ́nh, Myrna trốn đi khỏi nhà, biết là mọi người sẽ đi t́m ḿnh nên đă t́m đủ mọi cách để lẩn trốn tránh. Roy và Kitty đă t́m tất cả ngơ ngách, những nơi mà Myrna thường cư ngụ nhưng hoàn toàn không kết quả. Một buổi tối khi Roy đang đi t́m Myrna, tại khu phố ăn chơi, gần cầu Waterloo, th́nh ĺnh Roy nh́n thấy Myrna, thân h́nh tiều tuỵ v́ đói khổ đang thẫn thờ đi trên cầu. Đúng lúc đó một đoàn xe quân sự đi đến đă gây ra cái chết thương tâm cho Myrna. Roy chạy đến ôm lấy xác Myrna và cũng nh́n thấy con búp bê bé nhỏ nằm gần xác Myrna. Đó là kỷ vật ngày xưa lúc mới quen nhau, Roy đă tặng cho Myrna trong hầm trú bom tại London .
Cuốn phim t́nh yêu lăng mạn này, là một hồi tưởng về cuộc t́nh bi thảm của Roy. Mở đầu và kết thúc của cuốn phim đă được lồng với bản nhạc “Auld lang Syne “ làm nền cho cảnh thiết tá Roy, đêm khuya đứng tựa lan can của cầu Waterloo. Với đôi mắt rất buồn, thiếu tá Roy tay mân mê con búp bê, kỷ vật t́nh yêu của ḿnh và Myrna, nh́n theo ḍng nước chảy, tưởng nhớ đến người yêu .
&
Sau khi ra khỏi rạp xi-nê, tất cả chúng tôi đều mang vẻ thẩn thờ, cảm thương cho mối t́nh quá buồn và bi thương của Roy và Myrna. Chúng tôi dẫn nhau vào một quán cà phê sân vườn gần đó để được dịp tṛ chuyện với nhau thêm về cuốn phim buồn thảm nhưng lăng mạn vừa xem. Trong cuộc tṛ chuyện đó, tôi kể cho mọi người một truyện t́nh yêu cũng đặt nền tảng trên cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất. Một truyện t́nh cũng rất buồn đau, lăng mạn và bi thương của một cặp trai gái. Fredrik người sĩ quan Mỹ phục vụ trong quân đội Italy, bị thương trong cuộc chiến tại Italy. Vào bệnh viện trị thương anh gặp và yêu cô y tá tên Catherine và khởi đầu cho môt truyện t́nh yêu đầy nước mắt ( tác phẩm này đă đóng thành phim nhưng tôi chưa được xem ). Đó là tác phẩm “ Giă từ vũ khí “ (A farewell to arms) của đại văn hào Mỹ Ernest Hemingway.
Cũng trong buổi cà phê nhiều “ướt át“ đó, tôi kể lướt qua cho nhóm bạn cùng quân ngũ nghe một câu truyện t́nh yêu cũng nhiều bi thương trong sử sách Việt Nam. Đó là mối t́nh của Phạm Thái một danh sĩ thời hậu Lê với Trương Quỳnh Như một giai nhân tài sắc vẹn toàn. Mối t́nh này đă được nhà văn Khái Hưng lồng ghép vào câu truyện dài : “Tiêu Sơn tráng sĩ “. Trong đó Phạm Thái cùng với Trương Đăng Thụ một danh sĩ thời Lê mạt đứng lên lập đảng Tiêu Sơn chống lại Tây Sơn với ư định quang phục nhà Lê. Nhưng khi Phạm Thái nghe tin Trương Quỳnh Như, người ḿnh yêu thương tử từ v́ không muốn chịu áp lực của mẹ mà phụ t́nh với ḿnh. Phạm Thái đă rời bỏ nghĩa quân, trở về làm bài Văn tế khóc than vĩnh biệt Quỳnh Như :
Nương tử ơi! Chướng căn ấy bởi từ đâu?
Oan thác ấy bởi v́ đâu? Cho nên nỗi xuân tàn hoa nụ, thu lẩn trăng
rằm!
Lại có điều đau đớn thế.
……………….
Thương hại thay, hoa có một cành, tuyết có một quăng, nguyệt có một vầng, mây một đoá!
Thân là thân hiếm hoi, nỡ nào lấy đôi mươi năm là một kiếp! Mà ngơm ngơm chốn non bồng nước nhược, chút ǵ mà không đoái đến cơi phù sinh !
…………….
Nay qua nấm cỏ xanh, tưởng người phận bạc, sùi sụt hai hàng t́nh lệ, giải bầy một khúc khốc văn, mà đốt xuống tuyền đài, tỏ cùng nương tử !
(Phạm Thái )
Phạm Thái rời bỏ nghĩa quân, trở về với thơ văn, men rượu, lang thang, câu cá sinh nhai. Tác phẩm Tiêu Sơn tráng sĩ được kết thúc với cảnh Phạm Thái ngà nghiêng v́ rượu ngồi câu cá bên bờ sông mà ngâm nga câu thơ truyền đời, lăng mạn :
“ Chí lớn trong thiên hạ không đựng đầy đôi mắt mỹ nhân ! “
Rồi cứ thế, trong suốt khoảng thời gian học tập trong quân trường. Khi th́ cùng nhau vác súng, bom ḿn ra gác tuyến. Khi th́ nằm bên nhau trong cái lều vải quân đội dưới cơn mưa như xối nước ngoài băi tập ban đêm… Những lúc gần nhau đó, chúng tôi tỏ bầy cho nhau nghe niềm vui, nỗi buồn và cả hy vọng tương lai với những ước ao thầm kín của mỗi đứa trong cuộc sống. Đứa th́ mong có một mái gia đ́nh êm ấm, vợ đẹp con ngoan đến cuối đời. Kẻ th́ ước ao công danh rộng mở cho mẹ cha tự hào đứa con ngoan ..v..v.. Tất cả những gần gũi thân thương đó đă gắn t́nh thân của chúng tôi càng lúc càng sâu đậm bền chặt hơn.
Trong suốt khoảng thời gian gần một năm trời học tập bên nhau đó, với tí chút khả năng văn chương, thơ phú tôi đă dẫn họ vào những khoảng khắc lăng mạn, bay bổng với thơ văn. Tôi đọc cho họ nghe những câu thơ tiền chiến của người chiến binh, sống trong bom đạn nhưng tâm hồn vẫn tiềm tàng cái ẻo lả, ướt át của t́nh yêu, diễn đạt cái hào hùng, ngạo mạn của một kẻ chiến binh:
……………
Tôi là anh lính chiến
Rời quê hương từ thủa máu khơi ḍng
Buông tay gầu vui lại thủa b́nh Mông
Gh́ nấc súng nhớ ơi ngày đắc thắng
…………
(Yên Thao)
Nhưng có những khi chợt nhớ đến mẹ già, người vợ xinh xinh cưới buổi dâng cờ, ḷng kẻ chiến binh lại trĩu nặng yêu thương, trăn trở v́ thương mẹ nhớ gia đ́nh vợ con:
…………
Tôi có người vợ đẹp như mơ
Tuổi đôi mươi cưới buổi dâng cờ
Má trắng mịn thơm thơm mùi lúa chín
Ai bước đi mà không từng bịn rịn
Rồi yêu thương nào có mấy ai vui
Em lặng hồn nh́n tới lúc chia phôi
Tôi mạnh bước mà nghe hồn nhỏ lệ !
Tôi có người mẹ già, tóc ngả mầu bông
Tuổi già non thế kỷ
Lưng gầy uốn nặng kiếp long đong
Nắng mưa từ buổi tang bồng
Tơ tằm rút măi cho ḷng héo hon.
………………
( Yên Thao)
Hay trên đường chinh chiến, nh́n thấy những xác trẻ thơ lềnh bềnh trôi sông, xác người già vất vương trên mặt ruộng, thi nhân lại tưởng nhớ đến mẹ, đến con của chính ḿnh mà tự hỏi :
……………..
Mẹ tôi em có gặp đâu không?
Bao xác già nua ngập cánh đồng
Tôi có thằng con bé dại
Bao nhiêu rồi xác trẻ trôi sông !
……………
( Quang Dũng)
Rồi một lần chính ḿnh trong đoàn quân về giải phóng quê hương. Nh́n chiếc quần nâu bạc mầu của ḿnh chằng chịt những miếng vá mà tưởng tượng là những chứng tích của thời gian, nhọc nhằn v́ chinh chiến. Người chiến binh vẫn nhớ đến mẹ cha, đến người thân yêu của ḿnh, không quên dặn ḍ người bạn pháo binh đừng lầm lẫn mà làm hại đến người thân của ḿnh :
…………...
Đêm hôm nay tôi trở về lành lạnh
Sông sâu nh́n lấp lánh sao lưa thưa
Ống quần nâu đă vá mụn giang hồ
Chắc tay súng tôi về mơ Nguyễn Huệ
…………..
Tôi là anh lính chiến
Theo quân về giải phóng quê hương
…………
Này anh đồng đội , người bạn pháo binh
Đă đến giờ chưa nhỉ?
Mà tôi nghe như trại giặc đă tan tành
Anh rót cho khéo nhé
Kẻo nhầm nhà tôi
Nhà tôi ở cuối thôn Đoài
có giàn hoa lư, có người tôi thương.
(Yên Thao )
Cũng một lần, anh em quây quần bên nhau văn nghệ t́m vui đó, v́ yêu cầu của vài người và cũng v́ muốn hoà nhập vào cuộc vui tôi cũng chẳng ngại ngần soạn vội vài câu thơ t́nh ái,thể hiện đúng cảm xúc của ḿnh lúc đó:
Hỡi người con gái mà tôi
đă và vẫn từng yêu trong mộng,
Hăy đến với tôi nhưng xin đừng mang ḷng ḍ xét v́ những điều ngờ
vực vu vơ .
Tôi sẽ kể chuyện cho em nghe về những cuộc t́nh yêu mộng mị của một
thằng lính mới, quân trường.
Dưới những cơn như như thác đổ, đă từng bao lần nằm dài trong chiếc poncho chật chội nhưng vẫn tưởng tượng thả hồn ḿnh lang thang, t́m những vần thơ t́nh ái làm quà cho em vào những ngày xả trại về phép cuối tuần.
Em có thể cất kỹ những bài thơ, riêng tặng cho em, như một món quà của một thằng con trai yêu em say đắm và cũng chỉ biết yêu em .
Nhưng nếu thích, em có thể mang những bài thơ vào lớp, rồi em đọc cho bạn bè và cả cô giáo dậy môn văn cùng nghe để biết rơ về mối t́nh đẹp đẽ của đôi ta.
Ngoài những lá thư t́nh nóng cháy, nặng t́nh cho riêng em. Tôi cũng sẽ bắt con tim ướt át mơ mộng đầy thơ của ḿnh tưởng tượng để viết những câu truyện ngắn, truyện dài nói về những ngọt bùi của những nụ hôn và cả những lần hoan lạc bên em.
Này em yêu, hăy đến với tôi, với thằng lính mới quân trường để tôi măi măi làm thơ, viết cho em và cho cả nhân gian đọc để hiểu rằng tôi yêu em.
&
Thời gian qua mau! Buổi tối ngày cuối cùng trước ngày măn khoá, chúng tôi từng nhóm quây quần bên nhau nói chuyện với vẻ mặt buồn rười rượi v́ ngày mai sẽ phải xa nhau. Mỗi người sẽ nhận lấy một số phận cho riêng ḿnh trong thời tao loạn, chiến tranh. Muốn gặp lại nhau hoàn toàn không đơn giản. Tối hôm đó chúng tôi quây quần bên Mừng văn Thông, một tài năng đàn hát của đại đội. Ai ai cũng im lặng thả hồn theo tiếng hát trầm buồn của người bạn đồng khoá, gốc dân tộc thiểu số đất cao nguyên. Tôi c̣n nhớ, Thông đă hát rất nhiều, nhưng khi nghe bài “Chiều mưa biên giới “ của Nguyễn văn Đông, đă làm tôi thẩn thờ khi h́nh dung ra cảnh người lính chiến cô đơn, ngơ ngác dưới trời mưa vùng biên giới, không biết đi về đâu, người lính chợt nhớ đến người yêu, người vợ vẫn đợi chờ ở quê nhà mà hối hận v́ mộng khanh tướng, công hầu:
(https://www.youtube.com/watch?v=tmW30p6xVgk) Giao Linh
Chiều mưa biên giới anh đi về đâu
Sao c̣n đứng ngóng nơi giang đầu
……….
Về đâu anh hỡi mưa rơi chiều nay
Lưng trời nhớ sắc, mây pha hồng
………….
Đường rừng chiều cô đơn chiếc bóng
Người t́m về trong hơi áo ấm, gợi niềm xa xăm
…………
Ḷng người c̣n tơ vương khanh tướng
Th́ đường trần c̣n mưa bay gió cuốn c̣n nhiều em ơi !
( Nguyễn văn Đông )
Rồi cũng v́ quá cảm xúc từ bài hát đó, trí nhớ và cảm xúc lại kéo tôi đến bài thơ “Khuê oán“ của Vương Xương Linh, diễn tả một thiếu phụ cô đơn trên lầu các trong một ngày mùa xuân, chợt nh́n thấy khóm liễu xanh rũ bóng ở đầu đường mà hối hận v́ đă xúi dục chồng chạy theo bả phong hầu :
Khuê trung thiếu phụ bất tri sầu
Xuân nhật ngưng trang thượng thuư lâu
Hốt kiến mạch đầu dương liễu sắc
Hối giao phu tế mịch phong hầu.
Tản Đà diễn nôm :
Trẻ trung nàng biết đâu sầu
Ngày xuân trang điểm lên lầu ngắm trăng
Chợt trông vẻ liễu bên đường
Phong hầu nghĩ dại xui chàng kiếm chi !
Tiếng đàn, tiếng hát của Thông chấm dứt. Kéo chúng tôi trở về với thực tại, cho chúng tôi hiểu rằng, ngày mai, mỗi người sẽ phải đi một hướng, mang theo số phận riêng ḿnh. Gặp lại nhau có lẽ chỉ là những giấc mơ không dễ dàng có thật. Trong khoảng khắc không gian buồn bă chia tay đó, tôi chậm răi đọc vài câu thơ làm vội vàng như một món quà tặng riêng cho những người bạn gặp gỡ, quen nhau v́ thời cuộc chiến tranh để rồi chuẩn bị xa nhau, c̣n ngày tái ngộ không bao giờ hẹn ước:
Bạn bè ơi,
Sao người không là những bài thơ t́nh ướt át
Để những lúc tôi nhớ, tôi buồn, tôi đọc, tôi ngâm nga
Để nhớ đến hôm nay, ngày chúng ta giă biệt
Sao người không là một ḍng sông nước chảy
Để khi buồn, cho tôi hoài niệm thủa quen nhau
Tôi sẽ chèo thuyền bằng đôi tay nhỏ bé
Đến gặp lại nhau , ôm nhau thắm thiết
Khóc cùng nhau mà nhớ đến kỷ niệm hôm nay
Ngày cuối khoá, bên nhau ngâm thơ, hát nhạc …
Bạn bè ơi, những người bạn mà tôi thân thiết
Từ giă hôm nay, bao giờ gặp lại nhỉ ? Trời ơi!
Làm sao không buồn? Nước mắt chảy, dàn dụa ướt mi
Làm sao không khóc?
Tiễn đưa người, hay người tiễn đưa tôi ?
Bạn bè ơi, những người bạn, một thời ta đă sống
Đă chơi đùa, hát xướng bên nhau
Hăy cố vui cười, lúc từ giă xa nhau
Hăy chắp tay nguyện cầu cho một lần may mắn
Gặp lại nhau trong hạnh phúc, b́nh an
Tôi và bạn,
Chúng ta lại cùng vui hát xướng, ngâm thơ
Trong thanh b́nh, trong hạnh phúc, không bom rơi đạn lạc.
Bạn bè ơi, xin chắp tay nguyện càu cho may mắn yên vui .
Ngày hôm sau, lễ tốt nghiệp khoá 1/72 SQ Thủ Đức của chúng tôi được diễn ra đúng như chương tŕnh với khá nhiều cảm xúc. Vui cho những ai, sau khi tốt nghiệp, có được những điều mà họ mong chờ ( biệt phái trở lại cơ quan dân sự hay vào một ban ngành của quân đội trong an nhàn, nhiều quyền lợi, ít hay không hệ đến súng đạn, hiểm nguy ..v..v.. ) . Nhưng lại buồn lo cho những ai, khởi đầu một giai đoạn mới, thực sự nhập cuộc đối đầu với sống chết, bom đan chiến tranh.
Tôi thẩn thờ trong tâm trạng chán chường v́ hồ sơ biệt phái của tôi không biết v́ lư do ǵ mà không tác dụng! Tôi được nhập vào quân số của Sư Đoàn 25 Bộ binh, Quận Bến Lức Long An. Mấy ngày sau lễ tốt nghiệp, tôi và 7 người bạn đồng khoá 1/72 ( khác đại đội ) được chiếc công xa của Sư đoàn 25 đến chở về ban chỉ huy của sư đoàn. Nhờ có bằng cấp chuyên môn và h́nh như do chỉ thị của bộ quốc pḥng tôi được đề nghị đi học khóa Tiếp liệu ( trên Sài G̣n ?). Nhưng vài ngày sau, tôi được tin, đơn xin biệt phái của tôi đă được bộ quốc pḥng cứu xét và chấp nhận. Tôi được trở lại đại học Cần Thơ trong vai tṛ một sĩ quan biệt phái. Cầm tờ giấy biệt phái trong tay, nói vài lời từ giă bạn bè mới, cũ để “ giă từ vũ khí “ A farewell to arms , quá vui mừng v́ lại được trở về với bảng đen phấn trắng, nghề giáo mà tôi từng ước mơ.
&
Trở lại đại học Cần thơ tiếp tục việc dậy học với cảm giác khá thảnh thơi, không mặc cảm v́ tôi đă đóng vai tṛ đúng nghĩa một người thanh niên trong xă hội chiến tranh. Dù không trực tiếp đụng chạm với đạn bom, chết chóc nhưng ít ra tôi đă bước qua một cơ sở huấn luyện bài bản, sẵn sàng trở lại với quân binh. Với ngạo nghễ đó tôi đọc nhẹ vài câu trong Chính phụ ngâm :
………………...
Chí làm trai dặm ngh́n da ngựa
Gieo Thái sơn nhẹ tựa hồng mao
Giă nhà, đeo bức chiến bào
Thét voi cầu Vị , ào ào gió thu
…………….
( Chinh phụ ngâm)
Tôi tiếp tục dậy học tại Cần thơ được khoảng gần 2 năm th́ được phép của bộ giáo dục và bộ quốc pḥng để nhận học bổng tu nghiệp của chính phủ Nhật bản. Trong gần 2 năm đó, rất nhiều lần những người bạn cùng khoá sĩ quan đă đến thăm tôi . Họ có thể từ các sư đoàn 9, 7, 25 ,16… thuộc các vùng chiến thuật của miền Nam, Vài người khác từ những sư đoàn tổng trừ bị như Nhảy dù, TQLC … trên đường hỗ trợ tác chiến cho những trận đánh tại miền Nam, và cũng có những người bạn của địa phương quân từ các tiểu khu trong các tỉnh vùng sông nước Cửu Long. Gặp lại họ, dĩ nhiên niềm vui tái ngộ phải có nhưng phần lớn là những tin buồn khi nghe họ kể về những bất hạnh của những người bạn đồng khoá khác. Người này ra đi v́ bom đạn, người khác bị thương, tàn phế đang trằn trọc trong bệnh xá…. Tất cả là những tin buồn mang cho tôi rất nhiều im lặng suy tư.
Đầu tháng 4 năm 1974, hồ sơ tu nghiệp Nhật Bản hoàn tất, tôi giă từ gia đ́nh bạn bè và cả phấn trắng bảng đen, ra phi trường rời xa đất nước, bỏ lại đằng sau những buồn lo trong xă hội VN đang phủ trùm khói súng. Tôi lên máy bay, rời xa VN trong niềm vui của một người hồ khởi nh́n về tương lai của ngày hồi hương, ngạo nghễ mà ngâm vài câu hát nói của Nguyễn công Trứ :
…………
Chí làm trai nam, bắc, đông, tây
Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể
Nhân sinh tự cổ thuỳ vô tử
Lưu thủ đan tâm chiếu hăn thanh
………….
Trót sinh ra th́ phải có chi chi
Chẳng lẽ tiêu lưng ba vạn sáu
Đố kỵ xá chi con tạo
Nợ tang bồng quyết trả cho xong
…………
(Nguyễn công Trứ )
Ngồi trên máy bay, đưa mắt nh́n xuống đất nước quê hương, những làn sóng biển lăn tăn chạy dài theo băi biển. Tôi có cảm tưởng quê hương ḿnh hiền hoà quá, không có biểu tượng ǵ của một VN đang phủ trùm máu lửa chiến tranh, đúng là một VN thanh b́nh, không tiếng súng. Nhưng một lúc sau khi nghe cô tiếp viên hàng không VN Airlines cho biết máy bay đang bay qua quần đảo Hoàng Sa mà Trung Cộng đă vừa chiếm của chúng ta bằng vơ lực. Lời nói của cô tiếp viên đă kéo suy tư của tôi trở về với thực tại. Thực tại của một của VN quê hương ḿnh vẫn c̣n đang oằn ḿnh máu lửa, đạn phá, bom rơi. H́nh ảnh VN thanh b́nh với làn sóng hiền hoà, lăn tăn mà tôi vừa nh́n thấy không phải là ảo ảnh nhưng nó hoàn toàn không có thật, bởi v́ nó đă bị che dấu bởi khoảng không gian quá xa mà thôi !
Cũng đúng lúc đó, tôi biết rằng khi sang Nhật bản tu học, bản trường ca của cuộc đời tôi sẽ khởi đầu một đoản khúc mới, hoàn toàn mới. Tôi sẽ không c̣n phải nghe thấy những âm thanh chói tai, ồn ào của những tiếng kèn trumpet, tiếng trống thúc quân của một Việt nam đầy máu lửa chiến tranh nữa. H́nh như chính lúc này đây , khi đang bập bềnh ngồi trên máy bay đến Nhật bản, tôi đă thoáng nghe thấy những âm thanh êm nhẹ hoà âm của tiếng đàn, tiếng sáo… khởi đầu một đoản khúc mới của đời tôi. Nó du dương nhưng cũng dồn dập, cho tôi biết dù yên b́nh nhưng đời tôi cũng rất cần đến những cố gắng và cả may mắn trong những năm tháng sắp tới với sách đèn, thi cử khi tu học tại Nhật bản . /.
Hết
Lưu An, Vũ Ngọc Ruẩn
( Switzerland, July 2023 )
Vài hàng về tác giả :
Lưu An là bút hiệu của anh Vũ Ngọc Ruẩn. Anh Ruẩn sinh năm 1946 tại Xuân Trường, Nam Định, Việt Nam. Bút hiệu Lưu An & Thượng Xuyên Lộ, cựu học sinh Chu Văn An 59-66, tốt nghiệp Master về Food Sciences đại học Kagoshima, Japan 1977. Anh Ruẫn hiện đang sinh sống tại Thụy Sĩ. Cảm tưởng về thơ văn của Lưu An xin gởi về kamikawajiluan@yahoo.com
........
® "Khi phát hành lại thông
tin từ trang này cần phải có sự đồng ư của tác giả
và ghi rơ
nguồn lấy từ http://www.erct.com/"