Con đường rầy xe lửa chạy từ thành phố xuống thôn làng, từ thôn làng ra đồng bằng rồi đi vào hẻm núi. Đó là một nơi xa thành phố it nhất cũng phải đến vài chục dặm. Một ngày kia, sau khi đoàn xe hỏa chở đầy hành lý nặng nề và rất nhiều hành khách đi qua, một bộ phận của đường rầy đã bị tổn thương.

Đường rầy không chịu nổi cái đau. Nó ấm ức khóc. Nó không biết có ai là kẻ bất hạnh hơn mình chăng?. Chẳng phải là mỗi ngày, mỗi ngày không biết bao nhiêu lần, mình đã bị những chiếc đầu máy nặng nề của mấy đoàn xe đi ngang dẫm lên đầu lên cổ hay sao! Thế mà những cái đầu máy kia vẫn ngang nhiên vì xem như đó là chuyện bình thường! Không những thế, mặt trời còn chiếu xuống bạo tợn như đốt cháy thân mình. Muốn đi tránh vào chỗ có bóng râm thì không gian lại quá chật chội, không làm sao cục cựa. Người ta đã đóng thật chặt và bằng những cái đinh to thân thể của mình vào những thanh gỗ bắc ngang. Không còn hiểu tấm thân của mình là cái gì nữa? Nghĩ đến đó, đường rầy lại khóc. 

-Anh có sao không?

Đóa cẩm chướng phơn phớt hồng nở cạnh đường rầy bỗng nghiêng đầu về phía nó và thẹn thùng lên tiếng hỏi. Lúc nào đường rầy cũng đều được cánh hoa này an ủi. Nghe nó hỏi, đường rầy cảm thấy vui vui nên mới trả lời:

-Có gì đâu, hồi nãy mình bị cái đầu máy xe hỏa làm cho bị thương nhưng vết thương không đáng kể. Có điều là khi nghĩ tới thân phận, mình cảm thấy buồn ray rứt nên mới khóc đó.

Đóa cẩm chướng nói một cách chân tình:

-À, ra là thế...! Người mạnh mẽ như anh mà khóc phải là chuyện cực chẳng đã. Bọn như tụi em nếu gặp cảnh đó không biết sẽ phản ứng như thế nào. Có phải là đoàn xe lửa chở hàng hóa đầy nhóc gạo, gỗ, than đá và những cái thùng đựng mấy thứ gì đó hay không? Em thấy hôm nay đoàn xe khách cũng dài hơn mọi ngày. Bên kia núi còn cỏ biển và suối nước nóng, người đi đến những nơi đó đông đảo lắm. Nhưng dù sao, vết thương của anh hình như không đáng lo lắm đâu. 

Đường rầy rạng rỡ ra, nó đưa khuôn mặt sáng lấp lánh nhìn về phía đóa hoa và nói:

-Cô dễ thương quá! Cô có biết là được cô an ủi, lòng tôi vui đến mức nào không? Lúc nào không thấy hoa của cô nở bên cạnh, tôi buồn lắm đấy cô ạ!

Thường ngày đường rầy vẫn tỏ ra mạnh mẽ bằng cách giữ im lặng và chịu đựng nhưng hôm đó thấy nó cũng mủi lòng và rưng rưng nước mắt.

Nghe thế, đóa hoa màu hồng phơn phớt kia mới cất tiếng than:

-Nhưng anh ạ, đời em ngắn ngủi, không sống được bao lâu. Nắng nôi như thế ấy, thân em sẽ héo úa. Đã lâu rồi chưa có một trận mưa!

Lúc ấy, bên trên con đường rầy, gió đã đưa sương mù tới và làm run rẩy cành hoa. Con đường rầy lắng tai nghe rồi nói:

-Mưa rào sắp kéo tới đấy! Tôi nghe có tiếng sấm vọng lại từ xa.Tai của cô chắc không nghe được tiếng ấy đâu bởi vì nó hãy còn ở xa lắm. Nhưng người tôi thì vừa dài lại liên tục, tiếng sấm đó đã truyền qua thân mình tôi để đến đây nên tôi mới nghe được. 

Đưa mình cho gió thổi, hoa đáp:

-Thật không hở anh. Nếu có mưa như anh nói thì em vui lắm!

Lúc đó, ngọn gió đang thổi qua đóa hoa bỗng lên tiếng thông báo:

-Cậu ấy nói đúng đấy. Có lẽ hôm nay ở đây cũng có mưa. Chờ chừng một chút nữa thôi là mây sẽ tụ lại và che khuất ánh sáng của mặt trời trên kia.

Đường rầy chỉ mong sao cái thân thể nóng hổi của mình mau được tắm trong làn nước mát. Hoa cũng vậy, nó chỉ mong hút lấy những giọt nước mưa để được giải tỏa khỏi cơn khát chí tử.

Một lát sau, mây đen với mây xám đã dồn dập kéo tới và đùn lại bên nhau. Thế rồi bầu trời xanh đã hoàn toàn bị chúng chinh phục và chẳng bao lâu, chúng đã che hết ánh sáng mặt trời.  

Cánh đồng đang nhuộm đỏ bằng cái màu của một đám cháy bất chợt mát đi và chuyển qua màu xám nhạt. Chính vào lúc đó, tiếng sấm nghe càng to và càng gần. Cả hoa lẫn đường rầy không nói được một tiếng, chỉ ngắm những hình thù trên bầu trời nay đã trở thành vô cùng quái dị. Mưa rơi xuống ào ạt và đường rầy đang nóng hổi đã trở nên lạnh ngắt, những vết thương được rửa ráy. Mưa bèn nói với nó: “Ôi, thật tội nghiệp bác quá!”.

Đường rầy vừa rưng rưng nước mắt, vừa ngẩng đầu lên tâm sự cho mưa nghe chuyện hôm nay nó đã bị đoàn xe hỏa gây nên thương tích và cảnh mặt trời hết ngày nầy qua ngày khác đã đổ lửa không thương tiếc lên đầu cổ nó như thế nào. Nghe kể như thế, mưa mới bảo:

-Chuyện bác nghe thật tội. Tôi đã làm cho da thịt của bác mát mẻ trở lại rồi đó. Bọn tôi sắp sửa rời khỏi vùng này. Sau đây thì trăng sẽ hiện lên. Tính cách của mặt trăng khác hẳn với mặt trời. Tuy trăng ngày nay không có sức mạnh làm cho vạn vật chuyển động như mặt trời được nhưng xưa kia nó cũng oai hùng lắm đấy. Vậy bác hãy ngước mắt nhìn trăng và kể câu chuyện của mình cho trăng nghe với. Tôi nghĩ rằng khi nghe những lời bác tâm sự thì trăng sẽ không tiếp thu một cách hờ hững đâu!

Mưa đã ôn tồn giảng giải cho đường rầy như thế.

Chẳng mấy lúc sau, mây bay đi mất và cơn mưa vừa trút xuống cũng đã tạnh. Trước mắt, chỉ còn một bầu trời hoàng hôn trong trẻo và tươi mát như vừa mới được rửa tràn trề bằng nước xanh.

Đêm hôm ấy, vầng trăng chiếu trên vùng đồng bằng còn trong thanh hơn ánh trăng ngày thường gấp bội.Trong vầng ánh sáng của nó thấy như có chứa những tia sáng thật hiền hòa. Đóa hoa dễ thương kia được trận mưa tưới lên ướt rượt đã lả đầu xuống để đi ngủ từ sớm. Sau đó từ bên dưới những đám lá vọng lên tiếng côn trùng nỉ non.

Không biết có phải trận mưa vừa đi qua đã thì thầm nhắn bảo nó hay không mà giờ đây, khi vầng trăng tỏa ánh sáng xuống suốt một dãi bình nguyên, nó đã tìm đến để in bóng mình lên đường rầy trước tiên. Đường rầy bèn ngước lên tâm sự cho trăng nghe chuyện hôm nay nó đã bị chiếc đầu máy xe hỏa gây thương tích như thế nào.

Vầng trăng bèn bảo:

-Dù là loại đầu máy nào chăng nữa, một khi gây ra sự cố mà còn tỏ thái độ hống hách như vậy là không thể chấp nhận. Chị sẽ tìm nó và giải thích về sự vô ý tứ đó cho nó sáng mắt ra. Nếu chú em còn nhớ được điều chi về nó thì cho chị hay với.

Đường rầy mới đưa con số nhãn hiệu đầu máy ấy cho trăng.

Vầng trăng liền vận dụng hết sức mình để chiếu lên khắp mọi nơi, từ thành thị đến thôn trang, từ thôn trang đến rừng núi hòng tìm cho ra chiếc đầu máy xe hỏa mang bảng số mà đường rầy vừa tiết lộ. Thì ngay lúc đó, trăng nhận thấy có một đoàn xe hỏa đang băng qua cây cầu sắt. Nghĩ thầm có lẽ là chiếc đầu máy của đoàn tàu này cũng nên, trăng mới sà xuống để nhìn. Thế nhưng cái đầu máy đó không mang bảng số mà trăng có.

Vầng trăng đi lòng vòng hết bờ biển này cho đến bờ biển nọ, cánh đồng này đến cánh đồng kia. Nó còn tìm bất kỳ nơi nào xe hỏa chạy qua. Có những đoàn xe chứa đầy hàng hóa nhưng cũng có đoàn xe chở hành khách chen lẫn với hàng hóa. Trên bờ biển này, nhiều khách đến tắm. Họ nhìn lên trời và tấm tắc: “Trăng tối hôm nay trông thật đẹp!” rồi sau đó, người thì nằm lăn trên bãi cát, kẻ lại bơi lội giữa lớp sóng đen. Họ thò đầu từ cửa sổ toa hành khách và nhìn ra ngắm phong cảnh biển đêm trăng rồi cười nói với nhau.

Thế nhưng tấm bảng của đầu máy đoàn tàu này cũng không mang số mã mà vầng trăng phải tìm. Như vậy, giữa bao chuyến tàu đang chạy ngược chạy xuôi cùng một giờ giấc, có lẽ cái đầu máy mà đường rầy nhắc đến, hiện đang chui qua một đoạn đường hầm nào đó chăng? Do đó nó đã không lọt vào tầm nhìn của vầng trăng.

Qua được một đêm khí hậu mát mẻ, đường rầy hầu như đã quên được sự thống khổ mà nó phải chịu đựng cả ngày hôm qua. Thế nhưng vì đã hứa với đường rầy vào tối hôm qua, vầng trăng vẫn tiếp tục đi lùng cho ra cỗ đầu máy xe hỏa đã làm nó phải mang thương tích. Chợt trong một bãi đỗ xe cách xa vùng đồng bằng nơi đường rầy chạy qua, có một cái đầu máy mang đúng số mã đường rầy đã mách đang nằm thừ người ra nghỉ mệt.

Vầng trăng bèn quét một luồng ánh sáng lên trên đầu cỗ máy. Thế rồi  

vẫn với một giọng ôn tồn như thường lệ, trăng mới đặt câu hỏi:

-Sao mà buồn bã và thừ người ra như vậy hở, chú em?

Nghe vầng trăng hỏi thăm mình, đầu máy xe hỏa lần đầu tiên mới bày tỏ sự uất ức:

-Có lẽ chị chưa biết em mệt mỏi đến mức nào đâu? Hết ngày này qua tháng nọ, em cứ chạy trên những đoạn đường dài.Thế rồi, mới hôm qua đây thôi, em phải tải một mớ hành lý nặng chưa từng có nên một bánh xe của em đã bị tổn thương. Em chỉ còn biết căm hận lũ người vô ý vô tứ kia, sau khi đã chất mớ hàng hóa ngập cả mấy toa tàu rồi vẫn còn cười nói huênh hoang, không thèm thương xót gì số phận của em cả.

-Nếu vậy thì chú phải đau rêm khắp người?

Cỗ đầu máy liền đáp:

-Vâng, đúng như chị nói. Ở một đoạn đường nào đó, đoàn xe của em đã đụng xước vào đường rầy làm cho một chiếc bánh sắt bị hư hại.

Vầng trăng nghe cỗ đầu máy nói thế mới suy ra rằng giữa đường rầy và đoàn tàu, chẳng bên nào có lỗi. Và như thế thì vầng trăng cũng không thể buông lời trách mắng cỗ đầu máy là đã làm cho đường rầy phải bị thương.

-Thế thì chú em phải chở mớ hàng hóa đó đến tận đâu?

-Nào phải đến một nơi không thôi đâu chị! Những thùng hàng lớn kia em phải đưa tới nhà ga của hải cảng. Còn như than đá và gỗ đẵn trên rừng, chúng sẽ được bốc rỡ ở những thành phố khác nhau.

-Chú ráng giữ gìn sức khỏe nhé!...

Chào xong, vầng trăng bèn lướt đi một vòng về phía hải cảng. Nơi đây, trăng thấy có những con tàu chạy bằng hơi nước đang nhả khói và sắp sửa ra xa bờ. Những con tàu ấy chất đầy thùng hàng to. Trăng mới leo ngay lên tàu và soi lên những thùng hàng ấy.Trăng mới hỏi:

-Từ đây các chú sẽ đi về đâu thế?

Mấy thùng hàng giữ im lặng một lúc như thể đang chìm đắm trong suy tư nhưng rồi cũng đáp:

-Chúng em nào biết người ta đưa mình đi về đâu! Từ hồi rời quê hương đã phải lấy xe hỏa đi không biết bao lâu mới tới đây. Thế rồi nay còn phải ra ngoài biển rộng không thấy bến bờ, nghĩ đến tấm thân trôi giạt lòng lo âu vô hạn.

Vầng trăng lúc đó bèn tự hỏi: “Vây thì ai mới là kẻ xấu đây?” Tiếp đến, trăng nghĩ bụng có lẽ mình cũng nên đi tìm hiểu tình hình của con người như thế nào. Trăng bèn xuống phố để nhìn một vòng quanh đó nhưng lúc ấy trời đã về khuya. Mọi cánh cửa sổ đều đã đóng sập lại. Chỉ có một ngôi nhà, ở trên gác hai, hãy còn một cánh cửa kính có thể nhìn qua nên vầng trăng mới đến gần để nhòm vào. Một đứa trẻ sơ sinh vừa thức giấc. Đứa bé khi nhìn thấy trăng đã lộ vẻ vui mừng, trên môi bèn nở một nụ cười. 

Dịch ngày 10/06/2020 

Thư mục tham khảo: 

Ogawa Mimei, Ogawa Mimei Dôwashuu (Tuyển tập 25 truyện nhi đồng của Ogawa Mimei), bản bỏ túi,, Nxb Shinchô, Tokyo, xuất bản lần thứ 1 năm Shôwa thứ 26 (1951). Tái bản lần thứ 87 năm 1990. Nguyên tác Nhật ngữ.