Nếu tôi không lầm thì hôm ông Matsu đột ngột đến tìm tôi ở ký túc xá trường trung học đúng vào độ hoa “Ngu mỹ nhân”[10] đang nở ngoài đồng. Tôi và ông đứng giữa cánh đồng nói chuyện nên được hoa cỏ vây quanh và cùng chung nhịp thở với những mảng tối của trời chiều đang cúi xuống hôn lên mấy đám lá xanh. Tôi còn nhớ là cuộc sống phải nương tựa nhà người khi hãy còn ít tuổi đã làm cho tôi trở thành một cậu bé đa sầu đa cảm. Dù ông Matsu chỉ là một nông dân lam lũ nhưng vì hổ ngươi trước bạn bè nên tôi phải kéo ông ra giữa cánh đồng trò chuyện. Ban đầu, tôi không biết ông đến để làm gì và cũng không sao phỏng đoán. Vì thế, khi ông nói ra lý do của cuộc viếng thăm, tôi đã ngạc nhiên không ít.

Ông Matsu đến gặp là để xin tôi đổi lại chữ ký trong chứng từ vay nợ ông nội tôi đứng tên vì giờ đây, ông tôi đã mất. Tôi nghĩ, trước tiên, ký túc xá không có nơi nào tiện để ngồi soạn những thứ như chứng từ vay nợ. Hai nữa, tôi đã phó thác tất cả việc nhà cho thân thích hay người giám hộ[11] lo liệu. Cứ tự tiện làm những việc như vậy quả là không nên. Khi gặp nhau, tôi có thoái thác rằng trường học không phải là nơi dành cho những chuyện đó, ngày chủ nhật tôi sẽ về Shuku-no-shô, tên ngôi làng của ông và của tôi vốn nằm cách trường trung học khoảng một dặm (ri) rưỡi, rồi sẽ ngồi ở nhà ông mà viết. Tôi gặp ông hình như vào thứ tư hay thứ năm thì phải. Từ hôm đó cho đến ngày chủ nhật, tôi định bàn bạc với người giám hộ của tôi và cũng nghĩ là ngày đó sẽ đến nhà ông thật, nhưng cuối cùng mọi sự đều không thể thực hiện.

Ngạc nhiên vì không thấy tôi tới nên ngày thứ hai ông đã trở lại ký túc xá để tìm. Lần này ông mang theo bản nháp chứng từ và bảo tôi cứ như thế mà viết cho. Một phần vì yếu lòng, một phần vì khó chịu, nhất là muốn đuổi ông già nhà quê bẩn thỉu này về cho nhanh, tôi mới cầm lấy tờ nháp ấy lên tầng hai, nơi có phòng chơi của cư xá. Tôi đã đặt nó trên bàn đánh ping-pông và chép lại: Về món tiền nợ, tôi hơi mắc cỡ nên không thể cho biết là bao nhiêu. Trong bản chứng từ đưa cho ông, tôi có chép con số gộp cả tiền vốn lẫn tiền lời để thành một món nợ mới. Ngoài ra kỳ hạn là cuối tháng 12 năm ấy. Tôi không khỏi nghĩ là nội dung chứng từ có ngầm chứa một ác ý nào đó. Khi nhìn chữ Shigeharu tôi ký thay cho ông nội tôi, tôi cảm thấy có gì không ổn. Cho đến nay, tôi vẫn còn nhớ là bên góc trái của bản chứng từ mới, có in mấy chữ “Loại giấy dùng cho trường trung học Ibaraki phủ Ôsaka” màu đỏ.

Tôi đem chứng từ ấy đến phòng tiếp khách của cư xá và trao cho ông, đồng thời mang theo cả bản nháp của chứng từ. Đó chỉ là một khoanh nằm ở góc một cuộn giấy với nội dung cực kỳ đơn giản vì chỉ có con số tiền vay chứ không thấy tiền lời hay thời hạn gì cả. Mùa hè lên học năm thứ 3 trung học, tôi đã viết thay cho ông tôi lúc đó đã lòa.Tôi đã xé toang chứng từ cũ và vứt cả dưới chân. Ông Matsu nhìn nó với vẻ mặt không vui. Phần tôi cũng thấy mình đang khó chịu. Sau đó, trên đường tiễn chân ông ra cổng, tôi lửng thửng đi bộ dưới mấy hàng cây bạch dương trong sân trường. Chợt nhớ tới những ngày sống trong cảnh buồn bã và bần bách với ông nội, tôi không khỏi chạnh niềm thương cảm. Dù sao, tôi đã đồng ý gộp tiền lời vào với cái vốn cũ và ấn định cả thời hạn phải trả nợ mà không bàn bạc gì với thân nhân nên định bụng thế nào cũng phải viết thư để giải thích sự tình cho họ. Ông nội tôi mất vào tháng tám, tôi mới học năm thứ ba trung học, giờ thì tôi đã lên năm thứ năm, thế mà vẫn chưa thu xếp xong nhà cửa, lại còn gây lo lắng cho ba, bốn ông chủ nợ.

Chỉ nửa tháng sau khi viết lại chứng từ, tôi bắt đầu lo đến việc làm sao trả phứt món nợ và đã giữ đúng kỳ hạn thanh toán là trước cuối tháng 12. Số là mấy người bà con đã bán hộ ngôi biệt thự của gia đình tôi để lấy tiền trả nợ. Nếu không bán ngôi nhà ấy, chúng tôi sẽ có tiền trả nợ hay không thì điều đó không bắt buộc nói ra trong lúc này nhưng phải xin thưa là tôi cũng có một chút bất mãn. Giữa mấy người bà con với nhau cũng như giữa họ với dân chúng trong làng, không phải là không có sự lục đục. Cũng có nhiều người lặng lẽ đến gặp tôi và nói những câu thân ái nhưng tôi lại nghĩ nếu họ chẳng đoái hoài chắc còn may cho mình hơn nên trước sau vẫn giả mặt làm ngơ. Tôi không nói năng gì cả bởi vì tôi nghĩ rằng nếu mình không nói bất cứ chuyện gì vượt quá vị trí của mình, chắc sẽ không có ai khó chịu với mình đâu. Tôi muốn chứng tỏ trước mặt mọi người, tôi là một cậu bé ngoan ngoãn. Hơn nữa, họ là những kẻ đã giúp tôi thanh toán nợ nần.

Tôi nhớ lại bản chứng từ tôi trao cho ông Matsu.Tôi hơi hối là đã không thông báo cho mấy người bà con về chuyện đó. Thế nên, cuối một cuộc tán gẫu sau bữa rượu, tôi vờ như chợt nhớ ra một câu chuyện đã quên bẵng và đem nó ra trình bày với họ. Khổ là kết quả đã xảy ra ngoài sức tưởng tượng của tôi. Mọi người nhao nhao lên, cho rằng hành động của ông Matsu là quá gian xảo và tỏ ra căm phẫn. Họ cũng đồng tình khi tôi thổ lộ cảm tưởng bực bội về những điều bị áp đặt xảy ra ở ký túc xá. Họ lại cười cợt chuyện ông ta quá ngốc ngếch khi để cho một đứa trẻ vị thành niên ký vào bản chứng từ. Ngoài ra họ còn thích thú khi đua nhau bảo phải siết sao cho thật sít sao, chỉ xùy ra mỗi tiền vốn của nợ gốc, để cho lão ấy biết tay.

Sau đó, tôi còn được nghe mấy người bà con này nói là họ đã thanh toán được những món nợ này cũng như mọi thứ khác. Đặc biệt là...

Họ nói đến chiến công buộc được ông Matsu cúi đầu, không dám ngẩng mặt lên và chấp nhận chỉ được trả món nợ gốc. Ngược lại, tôi thấy thương hại ông Matsu và bất mãn về hành động của mấy người bà con. Sau đó, khi về làng, tôi vẫn nghe họ lập đi lập lại mỗi câu chuyện đó. Nào là đi đến tận trường học của người ta, nào là hành động hầu như cưỡng ép một đứa trẻ vị thành niên ký vào giấy nợ. Với hai món vũ khí ấy, hình như mấy người bà con của tôi đã biểu lộ một thái độ khích bác, châm chọc đối với ông. Điều ngạc nhiên hơn cả là câu chuyện đã được truyền đi khắp làng cùng với sự cười cợt và phẫn nộ. Đối với một người tham lam, thích tích tụ tiền bạc như ông Matsu ...

Thường thì dân trong làng đã không ưa gì ông ta, nay họ làm như vừa bắt gặp một cơ hội trời cho để biến nó thành đề tài bàn tán. Hơn nữa, dân làng xem cái đích mũi tên ông nhắm bắn là tôi và gia đình tôi, những người đã bị nhiều nỗi bất hạnh liên tiếp giáng xuống đầu, nên càng tỏ ra đồng tình với chúng tôi. Đây chỉ là một thôn xóm quê mùa với khoảng 30 nóc nhà, khiến cho chuyện như vậy đã xảy ra dễ dàng. Lạ thay, khi nhìn cảnh tượng đó, tôi lại cảm thấy chua xót cho ông Matsu. Việc ông tìm đến trận trường tôi có thể chỉ là hành động đơn thuần đến từ nỗi lo lắng của một người dân quê muốn sống đúng phép tắc chứ không có ác ý gì đặc biệt. Còn cỡ như việc bắt ký chứng từ ngay ở nhà trường - kết quả của cuộc thăm viếng – cũng không đủ làm cho tôi đau khổ như mọi người đã bàn tán. Nói về chuyện tiền nong thì đôi khi tôi đã phải nhẫn nhục để xử lý nhiều tình huống còn khó khăn gấp bội. Kiểu này thì từ rày về sau, ông Matsu sẽ hiện ra trước mắt tôi với hình ảnh khúm núm của một phạm nhân nên tôi đã kiếm cách tránh khỏi gặp ông ta nữa.

Chuyện xảy ra vào dịp nghỉ hè năm ngoái. Cứ mỗi kỳ nghỉ là tôi lại về làng Shuku-no-shô và ngủ lại ở ngôi nhà trước đây vốn là của gia đình chúng tôi. Người mua lại nó là bà con xa nhưng khá thân tình với chúng tôi, đã cho phép tôi ra vào thoải mái. Ngôi nhà ấy nằm giữa làng, hơi hầm cho nên đêm tới, tôi thường đi đến trước cổng nhà một người bạn, vừa hóng gió vừa cà kê chuyện vãn. Nhà bạn tôi nằm ở cuối phía nam làng, được cất trên một gò đất nhỏ nhìn bao quát cảnh đồng lúa đằng trước. Mấy bậc đá nằm bên tay phải của cái cổng vào là nơi mát nhất làng nên mỗi buổi tối rất náo nhiệt. Nơi mát mẻ như vậy có một người hay lui tới...

Đó là ông Matsu. Lúc ấy, tôi đã lên học năm thứ 2 trường cao đẳng (Kôkô) và bắt đầu thoát ra khỏi cái tuổi ấu thơ đầy bi thảm. Lòng tôi bấy giờ cũng dần dần tươi sáng hơn. Tôi hầu như đã lãng quên những chuyện có liên quan tới ông Matsu nhưng việc phải chạm mặt ông lúc ấy chỉ khiến cho tôi nhớ lại chuyện cũ thành ra mất vui nên tôi không muốn.

Khi gặp ông lần thứ hai vào một buổi tối như vậy, ông ấp a ấp úng nhưng cũng đã mời tôi ghé nhà ăn cơm, bảo là sẽ không bày cỗ bàn gì. Tôi đâm ra khó trả lời. Ông có vẻ thẹn thùng trước người chung quanh nên chỉ nhắn nhủ tôi nhớ đến chơi ngay rồi thui thủi ra về.

Buổi chiều hôm sau ông lại thì thầm với tôi như muốn oán trách là tối hôm qua, ông đã sửa soạn cơm nước đâu đó và mọi người đều chờ nhưng tại sao tôi không chịu tới. Sau đó, giữ nguyên nét mặt buồn bã, ông bỏ về mất. Tôi còn đang lấy làm lạ thì một chặp sau, ông đã đến, cắp theo hai quả dưa hấu thật lớn để biếu tôi. Ông làm tôi cảm động thiếu điều rơi nước mắt. Tôi nhìn kỹ và lần đầu tiên mới nhận ra rằng ông đã suy yếu, hom hem đi nhiều so với lúc đến thăm tôi ở trường trung học. Cho dù ông được bồi bổ đi nữa, tôi e với tình trạng suy nhược này, ông sẽ khó lòng hồi phục. Đối với người làng thì họ ác miệng, nói xấu rằng từ hồi còn trẻ, ông Matsu đã lao động quá sức và lại hà tiện trong việc ăn uống nên mới ra nông nỗi.

Tôi không biết phải làm gì với hai quả dưa hấu.Tôi muốn bổ chúng ra mời mọi người đang có mặt tại chỗ cùng ăn nhưng lại nghĩ xử sự như thế thì thành ra phụ lòng ông. Tôi bèn gửi chúng ở nhà người bạn kia và bảo ông rằng tôi có hẹn với anh bạn đang làm giáo viên tiểu học và cứ thế mà bỏ đi về phía trường. Tôi vẫn không để ý về hành động bất lịch sự mà mình đã để lại sau lưng. Qua ngày sau, tôi đã đến lấy hai quả dưa đem về nhà người bà con và bổ ra. Những người cùng sống trong nhà với tôi lại...

Họ cứ kể xấu ông Matsu làm cho tôi có ác cảm với họ. Thế rồi, lòng tôi rưng rưng khi nghĩ đến kiểu xin lỗi quê mùa chất phác của ông. Thế nhưng, từ đêm hôm sau, tôi không còn thấy bóng ông ở chỗ hóng mát nữa.

Câu chuyện đó rồi cũng đã phai đi trong trí nhớ của tôi. Tuy nhiên, lúc trời vào thu, thì trận dịch cảm mạo (mà tôi có dịp nói đến) lần thứ nhất đã bắt đầu lây lan. Khi ở Tôkyô, bệnh tật ngơi bớt đi một chút, không ngờ tôi nhận được qua Bưu điện một phong thư bảo đảm. Thư đó đến từ gia đình Yamamoto ...

Lá thư báo tin ông Matsu đã qua đời vì mắc chứng cảm mạo, có kèm theo món tiền 50 Yen để lại cho tôi như lời ông viết trong di chúc. Trước khi chết, ông đã trăn trối hãy gửi món tiền ấy đến tôi thay lời xin lỗi. Tới đây tôi mới thấy những người thân thích của tôi và dân chúng trong làng đều đáng trách vì đã xé ra to ra một câu chuyện nhỏ không đáng bao nhiêu. Và tôi cũng cảm thấy đau đớn biết bao khi nhớ lại hình ảnh hom hem tiều tụy của ông. Tôi không tội nghiệp ông bằng bực bội về những gì đã xảy đến cho ông. Thế nhưng sau khi suy nghĩ cạn lẽ, tôi đã chấp nhận món tiền biếu này. Tôi dùng nó như chi phí cho một chuyến đi xa để tâm hồn tôi - lúc đó đang có một vấn đề làm cho nặng trĩu – được phần nào thanh thản.

Tôi đã du lịch hơn 10 hôm vòng quanh các địa điểm có suối nước nóng trên bán đảo Izu. Trong chuyến đi đó, tôi đã làm quen được một cô đào trong gánh hát rong quê ở đảo Ôshima. Không chỉ quen mỗi người con gái ấy mà cả đoàn hát. Thế nhưng từ những kỷ niệm hồi đó, tôi chỉ muốn nhắc về tâm tình của mình đối với người con gái ấy thôi. Người trong đoàn hát đó đã gọi cô con gái ấy là.....”Chiyo”.

Matsu và Chiyo: hai cái tên này đã gợi trong tôi những tình cảm lạ kỳ. Đó là những người mà ý nghĩ tối tăm bẩn thỉu tôi có trong lần gặp đầu tiên về sau đã được xóa sạch. Hơn nữa, người con gái ấy mới có 14 tuổi[12].Tôi đã tiếp tục đi cùng đoàn hát, lòng bình yên thanh thản và đối xử thân thiết với họ như một đứa trẻ con. Cô đào nhỏ đã nói chuyện với tôi một cách cực kỳ hồn nhiên. Lần đầu tiên tôi gặp họ là ở giữa đường, lúc tôi từ Shuuzenji xuống vùng Yugashima. Lúc ấy, cô bé tay đánh trống, đang đi ngược đường về hướng Shuuzenji để múa. Cảnh đó đã khơi dậy trong tôi cái tình lữ thứ đến độ xót xa. Thế rồi tối hôm sau, cô đã đến nhảy múa nơi quán trọ của tôi ở Yugashima. Lần thứ ba thì cũng tình cờ, tôi với đoàn hát cùng trú mưa ở quán nước chè trên đỉnh đèo Amagi và đã gặp lại nhau ở đấy. Chúng tôi xuống núi để đi chung đường đến tận Yugano. Ở đây được hai ba hôm thì trời tạnh, lúc sắp sửa lên đường cùng xuống Shimoda thì tôi với họ hầu như đã trở thành bạn bè. Tấm lòng lữ khách của tôi như đã hòa một nhịp với những người rày đây mai đó ấy trong một dịp chung đường. Ngày thứ hai sau khi đã đặt chân đến Shimoda là nhằm ngày kỵ 49 ngày của đứa bé con sinh ra giữa ông anh ruột cô đào với vợ anh ta và đã chết trên đường lưu diễn.Tôi dược họ mời ở lại thêm một hôm để cầu siêu cho đứa bé dù chỉ là dịp để tưởng nhớ trong lòng. Thế nhưng...

Một phần đã có cái chết của ông Matsu, nay còn phải dự buổi cầu siêu nữa thì...quá nặng nề, lòng mình sao kham nổi! Sáng hôm sau ngày mới tới nơi, tôi đã lấy chuyến tàu thủy sớm để về Tôkyô. Cô đào nhỏ không những ra tận cầu tàu để tiễn chân tôi còn ý tứ mua cả cho tôi thức ăn để ăn trên tàu và thuốc lá, tỏ tình lưu luyến[13]. Tôi cũng gọi người con gái ấy là Chiyo[14].

Kỳ nghỉ mùa đông năm nay và vào dịp Tết, lòng tôi tràn đầy hối hận. Để tìm cách đáp lễ, tôi đã đến thăm tang quyến ông Matsu. Gọi là tang quyến nhưng ngoài bà góa phụ của ông, chỉ có một cô con gái, mùa xuân năm ấy cô mới học năm thứ tư trường nữ học. Mẹ con sống hẩm hút bên nhau. Họ đã đón tôi hết sức vui vẻ đến mức tôi phải ngạc nhiên. Tính tôi lại dễ xúc động trước lòng tử tế của mọi người nên đã ở lại đó đến hai, ba hôm. Bà Matsu trước sau cứ xin lỗi việc ông đã đến tận trường học để quấy quả tôi. Nó làm tôi thấy rõ rằng nếu bà có tiếp đãi tử tế là vì muốn chuộc lỗi hành vi không đẹp của người chồng quá cố. Thế rồi, đến lúc tôi về, bà còn muốn gửi tôi ít tiền tiêu vặt.

Hình như ông Matsu có trối trăn với bà là: “Những ai phải chịu sự chăn dắt của người giám hộ thường sống không được thoải mái. Mình phải xem cậu ấy có thiếu thốn gì không mà gửi cậu ít tiền tiêu vặt”. Ngay cô con gái cũng bảo: “Thầy cứ xem đây như nhà mình. Bao giờ muốn trở về đây thì cứ về, chớ ngại ngùng gì cả!” Vì hiểu câu nói ấy theo một cái nghĩa khác nên tôi đã nhìn vào khuôn mặt cô với vẻ dò hỏi. Tuy nhiên, trước nụ cười hồn nhiên của cô, tôi không khám phá được một ẩn ý đặc biệt nào nên thấy mình rất đáng xấu hổ. Tôi thử phỏng đoán xem lý do gì đã làm cho mình cảm thấy xấu hổ như vậy, và từ lúc đó, tôi không cách nào xua đuổi đi được cái tình cảm xấu hổ đó nữa. Người con gái ấy cũng có tên là ...”Chiyo”. Thế nhưng việc thừa kế dòng họ nhà nàng thì không đặt vấn đề cho tôi như trường hợp cô đào hát miền Izu. Tiền gia đình ông Matsu dúi cho lúc đó đã được tôi dùng để xuống Izu chơi lần nữa.

Mấy lúc sau này, tôi không suy nghĩ gì thêm về di tộc của ông Matsu. Tôi đã nhận được một bức thông tri ngắn gọn (của nhà trường) là phải dọn từ khu nhà số 4 Cư xá phía Nam sang khu số 3 Cư xá Giữa. Còn phía ông Matsu thì tôi không có thư từ gì hết.

Tôi nhớ đó là dịp anh đào đã rụng hết hoa và lá xanh trổ đầy cây. Đột nhiên tôi có cảm tưởng mình là người đang bị đặt trước một định mệnh đầy bất trắc như có ai trù ếm.Tuy không muốn nghĩ tới cô gái ấy nữa nhưng rốt cuộc tôi đã nghĩ về nàng. Lần hồi, tôi cảm thấy một cách mơ hồ là mình đang bị dồn vào một ngõ cụt. Làm như thể tôi như kẻ bị lôi cuốn vào một nơi nguy hiểm mà ý chí không sao cưỡng lại. Tôi cảm thấy trong tôi cái khuynh hướng muốn chấp nhận sợi dây phù thủy mà mình khó lòng thoát khỏi. Nhưng tôi đã khựng lại một chỗ.

Nếu đánh giá về vóc dáng và tính nết của cô “Chiyo” – con gái ông Matsu – tôi thấy không có vấn đề gì. Tôi cũng không có một tình cảm mạnh mẽ nào đối với cô ta. Thế nhưng tôi đã khựng lại.

Sự tình cờ bao giờ cũng gây ngạc nhiên và trong ý nghĩa đó, cô “Chiyo” ở Izu đã trở thành điều đáng để tôi phải ngạc nhiên. Cả bà Matsu, cô con gái của ông bà và tôi đều như bị ma bắt. Ba chúng tôi đều cảm thấy có một tình cảm khó ở như người đang trượt nhanh xuống một con dốc tối tăm. Cô đào hát cũng vậy. Cô đã trở thành một thứ hồn ma mà tôi không hiểu được là thuộc về cõi mộng hay cõi thực.

Tôi không thể không nhớ về ông Matsu thêm lần nữa nhưng cứ nghĩ tới ông là tôi lại đâm ra khiếp sợ. Đúng như vậy. Nhìn vào di chúc thôi cũng đã thấy rõ ràng là ngay lúc sắp chết, ông vẫn còn nghĩ đến tôi. Gạt qua một bên việc tìm hiểu tâm lý một người sắp chết vốn là chuyện khó khăn, nếu như ông có nghĩ đến một người nào khác lúc đó thì nhất định tôi là kẻ đã hiện ra giữa lòng cái chết. Khi hấp hối tức là giây phút mà linh hồn và thân xác sắp rời bỏ cõi đời, ông đã nghĩ đến tôi. ...Tùy theo cách nghĩ nhưng đây là một điều đáng ngạc nhiên. Không bàn đến việc linh hồn có tồn tại mãi hay không, nếu cho là nó sẽ vĩnh viễn mất đi, thì cái giây phút lâm chung lại còn đáng kinh hãi biết mấy.Làm như thể ông Matsu đã chết vì muốn tạ tội với tôi.

Tôi đi đâu cũng có cảm tưởng là hồn ma ông Matsu đang nhìn chòng chọc vào mình. Tôi thấy như không tìm ra lối thoát. Hai nàng “Chiyo” cũng là hai huyễn ảnh. Vì bị hồn ma của ông đeo đuổi nên bóng họ đã in lại vào trong lòng tôi.Người góa phụ, cô con gái của ông và tôi đều bị trù ếm và rơi xuống ổ kiến địa ngục. Ở dưới cái đáy ấy, nhất định là chúng tôi sẽ va phải nhau thôi nhưng tôi không còn chịu đựng thêm được nữa. Tôi hết còn kiên nhẫn. Tôi giống như người chểt đuối đang tìm một bè cỏ để bám vào.

Thế rồi trong khoảng từ ngày 10 cho đến ngày 15 tháng tư, thay vào nỗi sợ hãi, tôi đã có được một niềm vui như mong đợi. Thật may cho tôi bởi vì tôi đã thoát khỏi hai nàng “Chiyo” kia và có thể nghĩ về một người con gái khác. Thế nhưng, cùng lúc đó, tôi đã phải đối đầu với một tình địch. Và anh chàng này lại là bạn cùng lớp với tôi.... Cho nên sự việc vẫn chưa hết rắc rối. Vì anh bạn và cô gái, tôi xin tránh nói thêm chi tiết. Dù sao, chưa kịp tuyên chiến với tôi thì anh bạn đã mạo hiểm đi tấn công nàng một mình[15]. Kết cuộc là cô gái ấy cho biết nàng đã đính hôn với một người khác. Cả bạn tôi lẫn tôi đều không biết tin tức ấy là thực hay giả nhưng chắc chắn đó là một hình thức từ chối của nàng.

Trước khi sự việc xảy ra, hai đứa chúng tôi đã hành động riêng rẽ nhưng có hẹn là sẽ gặp nhau báo cáo kết quả. Và tôi đã được nghe anh ta kể cho nghe lần mạo hiểm và sự thất bại của anh.

Đến ngày 15 tháng 4, trong khi đi trong hành lang từ Cư xá Ichi-Kô sang bên một tòa nhà phụ trong trường và ngoài trời mưa đang đan xéo tạt vào, giữa đường tôi có dừng chân chuyện trò với bạn. Đến chỗ bạn cho biết là anh bị từ chối, tôi còn thấy là ổn thỏa. Cái làm tôi khiếp sợ là câu nói tiếp theo: Anh bạn vừa mỉm cười và nói nhỏ với tôi là:

Thì ra người con gái này cũng mang cái tên như thế. Buổi ban đầu đầu, hai chúng tôi nào biết tên nàng!

Tôi còn nhớ mình đã nổi cáu ngay tại chỗ và muốn giết quách anh bạn. Lúc đó, chung quanh trời đã tối hẳn. Tôi cảm thấy nếu thế thì mình không còn vớt vát được gì nữa. Kể từ hôm đó, tính tình tôi trở nên lạ lùng, tôi không sao hiểu nổi mình.

Chuyện ông Matsu trước khi chết hãy còn nghĩ đến tôi khiến tôi thấy khó chịu trong người. Thế nhưng khi nghĩ lại, chỉ vỏn vẹn ba hay bốn người, trước khi chết là còn nghĩ đến tôi. Lòng tôi chùng xuống. Trong số đó có cha tôi, người đã qua đời khi tôi mới lên ba, cũng như mẹ tôi, qua đời vào năm tôi lên bốn. Tôi thường nghe ông nội kể lại là hai người đã rất đau khổ vì đã bỏ ra đi và để lại trên cõi đời này một đứa bé con bệnh hoạn, côi cút là tôi. Năm tôi lên tám, bà nội tôi lúc lâm chung đã cầm tay tôi bên giường và bảo con ở lại mạnh giỏi. Người chị gái- được gửi đi nuôi ở một nơi khác – hình như trước khi chết cũng gửi gắm tôi cho ông chú bà bác. Năm tôi 16, ông nội đã dặn dò tôi rằng ông có chết cũng sẽ phù hộ cho cháu rồi mới chịu ra đi. Năm tôi 18 thì bà trẻ -tức em gái ông nội và là người thân tích cuối cùng bên nội – đã để lại di chúc nhường hết gia sản cho tôi, nhưng vì một lý do, ước nguyện của bà trước khi qua đời đã không thực hiện được. Rồi đến phiên ông Matsu, người cha của một trong những nàng “Chiyo”. Lại nữa, giờ đây bà ngoại của tôi đang nằm hấp hối trên giường bệnh, cũng vừa gửi gắm tôi cho cậu tôi.

Những chuyện như vậy, nếu không để ý thì sẽ thấy như không có gì, nhưng nó đã làm cho lòng tin của mình thêm vững chãi. Ngay bản thân tôi có lúc nghĩ rằng cho dù cho đến cuối đời mình không có tài cán gì nhưng vẫn có thể dựa vào sức mạnh của âm đức các hồn ma mà làm được một cái gì nên nỗi. Tuy nhiên, khi hứng khởi ấy trầm xuống, tôi cảm thấy lo sợ khôn tả. Chính vào lúc ấy lại có ....

Khi nghĩ về các hồn ma và những kẻ còn sống bên tôi cho đến bây giờ, tôi hơi nghi ngờ về khả năng tự lực cánh sinh của mình.. Khi còn bé, vì sức khỏe èo uột, tôi đã không muốn sống. Mãi lâu sau có dịp ra ngoài gặp người này người nọ, họ đều ngạc nhiên khi thấy tôi đã khỏe ra, như có một phép lạ. Giống như mọi người, nhiều khi tôi cũng thấy điều đó quả là khó tin. Đêm nằm trên gác hai của Cư xá, tôi có lần bất chợt thức giấc, cảm thấy chung quanh có những hồn ma đang nhìn mình và tôi đã kinh hãi như kẻ bị trời trồng. Ý thức bị ma nhìn như thế khiến cho tôi có khi sợ cả chính mình.

Ba nàng “Chiyo” dĩ nhiên là những hồn ma. Ít nhất, tôi đã mang huyễn tưởng là nhờ sức của các hồn ma ấy mà tôi có thể sống và hoạt động.

Hôm qua, cùng với một người bạn, tôi đã hồi hộp và lo lắng đi đến nơi mà chúng tôi nghĩ là chỗ ở của “Chiyo”. Khi người con gái tiến lại gần, tôi thấy đằng sau lưng nàng hình như có những linh hồn nàng mang theo bên mình. Từ cái lưng đó, một cánh tay xanh xao thò ra mời mọc. Tôi không thể nghĩ rằng nàng là người của dương gian.

Tuy sợ ma nhưng tôi vẫn thấy yêu thích bàn tay mời mọc chìa ra từ phía lưng nàng. Tôi và người bạn cùng nghĩ: “Chiyo” đây rồi. Nếu nàng lộ ra một khuôn mặt tươi cười, dù chỉ là trong giây phút, chắc chắn tôi sẽ chạy bay đến trước nàng. Tình cảm của tôi với cô đào hát “Chiyo” không biết tự lúc nào đã biến thành một tình yêu sâu đậm. Còn với “Chiyo” kia[16] thì cùng với sự sợ hãi, dần dần tôi đã có một tình cảm hầu như là tình yêu. Chuyện thật kỳ quái.

Mùa nghỉ hè sắp tới. Trong thời gian hè, chẳng lẽ tôi lại không đi thăm bà góa phụ của ông Matsu và cô con gái. Tôi đã có dự cảm là mình sẽ rơi xuống cái đáy thăm thẳm của một ổ kiến [17]và khó lòng thoát hiểm. Lúc đó thì dù là một hơi thở, một chớp mắt của tôi cũng sẽ bị các hồn ma theo dõi và dẫn lối đưa đường. Có lần tôi còn nghĩ phải chăng đây là số phận của mình!. .

Ở ngoài phố hay trong nhà hát, tôi không ngừng cảm thấy sợ hãi khi nhìn thấy có những cô gái đẹp. Tự nhiên tôi có ý tưởng lạ lùng là nhất định họ đều mang cái tên “Chiyo”.

Cho dù người con gái ấy không phải là “Chiyo” đi nữa, thì mẹ của cô hay bà ngoại của cô, hoặc tổ tiên mấy đời về trước đều có thể được gọi là “Chiyo”. Những người không mang tên đó thì nhất định là một kẻ đang bị trù ếm như tôi sẽ không bao giờ để mắt tới. Và tất cả những con người xinh đẹp đó đều là hồn ma cả.

Tôi sợ những đám lá xanh vô cùng. Mấy lúc sau này, tôi có vẻ bị suy tim và trở nên dễ xúc động. Có lúc, tôi mắc một chứng bệnh lạ là khứu giác rất thính. Cả xúc giác nữa, nó cũng nhạy một cách bệnh hoạn.

Điều tôi nói ra đây sao mà giống như những lời cuối cùng của một cái đầu chưa bị điên hẳn. Thôi, xin hãy xem đây là những lời dự báo về trạng thái tinh thần của một gã thanh niên sắp phát cuồng.

Không phải là “hồn ma” theo kiểu Ibsen[18] nhưng nếu thật sự là trong mỗi gia đình đều có những con ma đeo bám thì trong gia đình tôi, nhất định những con ma ấy phải có tên là “Chiyo”. Tôi không khỏi mong muốn được quay ngược lên đến các thế hệ trước để xem họ có gây thù chuốc oán với ai tên “Chiyo” hay không. Không những trong phạm vi tổ tiên tôi thôi, nhưng rộng ra hơn nữa, tôi muốn biết đến cả sự oán hận của mọi nàng “Chiyo”.

Thế rồi tôi còn muốn tìm tòi thêm đủ mọi chuyện về những hồn ma khác nữa cơ. Nếu như không tìm được lời giải đáp từ những hồn ma đó thì tôi muốn tìm hiểu thật rõ ràng về tâm sự của ba cô “Chiyo” kia. Chỉ có cách đó tôi mới hiểu được mình sẽ bị họ đeo bám mãi như thế nào.

Bạn Nagamuro của tôi cho biết anh sẽ là người chủ biên số báo tháng năm Tạp chi hội đồng môn[19] nên có rủ tôi viết bài. Đến phút chót tôi mới nhận lời, lại còn trì hoãn và cù cưa đến bốn, năm ngày sau kỳ hạn nhưng rồi tôi cũng đã viết. Tuy nhiên lòng tôi lúc này đang tràn ngập một sự sợ hãi nên không thể làm được gì khác hơn là thổ lộ nỗi sợ hãi ấy lên mặt giấy. Tôi nghĩ nếu mình trút nó xuống bản thảo thì sẽ đuổi được ra khỏi đầu. Đó là một công việc khá khó khăn nên tôi cố tránh dùng những lời lẽ biểu lộ tình cảm cá nhân mà chỉ kể lại nó một cách trần trụi và vắn tắt. Nếu trình bày sự sợ hãi đó đúng theo sự thực mà tôi cảm thấy, có lẽ trạng thái tinh thần đã suy nhược của tôi sẽ không chịu nổi. Muốn kể cho thật rành rọt thì tôi e rằng mình phát điên mất.

Nếu tôi kể ra hết khuôn mặt và vóc dáng của ông Matsu thì chắc hồn ma sẽ nhảy dựng ra từ trang bản thảo này mất!

Tôi sợ những đám lá xanh vô cùng. Cái dịp nghỉ hè, lúc tôi phải rơi xuống ổ kiến, cũng sắp đến rồi.

Đúng là cho tới lúc này, những hồn ma vẫn còn nhìn tôi chòng chọc như thế. Chẳng hiểu tôi có cần vứt bỏ thân xác của mình và xuất hiện dưới hình thù một hồn ma như chúng để thoát khỏi sự sợ hãi này không?

[10] Gubijinsô (Ngu mỹ nhân thảo),Loại hoa đồng nội có màu đỏ như máu của nàng Ngu Cơ đổ ra sau khi tự vẫn (field poppy, coquelicot). Trong thơ văn, dùng để chỉ mùa hè.

[11] Kôkennin: người giám hộ và quản lý tài sản khi đương sự còn vị thành niên.

[12] Tức 13. Nói 14 vì tính cả tuổi mụ theo lối Nhật,

[13] Chính ra trong truyện cho biết đó là cử chỉ của người anh cô đào.

[14] Tên thật của cô đào trong Izu no odoriko là Kaoru.

[15] Có lẽ là cậu bạn tên Matsumoto ở Ichi-Kô trong “Lời trù ếm của tác phẩm đầu tay” (Shojosaku no tatari) ông viết 8 năm sau (1927)..

[16] Cô con gái ông Matsu.

[17] Nguyên văn arijigoku, tổ kiến nằm sâu dưới lòng đất như địa ngục, lối lên xuống rất bé.

[18] Henrik Ibsen (1828-1906) kịch tác gia người Na Uy, đã viết những vở kịch tâm lý xã hội liên quan đến phụ nữ hay cuộc sống gia đình như “Căn nhà búp bê” (The Dolls’ House), Hồn ma (Ghost) vv...

[19] Tạp chí đồng môn trường Tôdai (Đại học Tôkyô), số ra mắt nhân dịp Lễ truyền thống của nhà trường vào tháng 5 mỗi năm (Satsuki matsuri)

Kawabata Yasunari, Chiyo, trong Kawabata Yasunari shuu: Kataude, Tuyển tập truyện kỳ quái, do Azuma Masao biên tập, Chikuma Bunko xuất bản, Tokyo, 2006. Nguyên tác Nhật ngữ.

Một trong những bút hiệu của anh Đào Hữu Dũng, sinh năm 1945 gần Đà Lạt. Nguyên quán Hương Sơn, Hà Tĩnh. Theo học Chu Văn An (1960~1963) và Đại Học Sư Phạm Sài Gòn trước khi đến Nhật năm 1965. Tốt nghiệp Đại Học Đông Kinh (University of Tokyo) và Đại Học Paris (Pantheon-Sorbonne). Tiến sĩ khoa học truyền thông. Giáo sư đại học. Hiện sống ở Tokyo và Paris. E-mail: dhdungjp@yahoo.com

® "Khi phát hành lại bài viết của trang này cần phải có sự đồng ý của tác giả (dhdungjp@yahoo.com)
và ghi rõ nguồn lấy từ www.erct.com