Bây giờ là 5 giờ rưỡi chiều.Tôi từ trường trung học về nhà. Cánh cửa nhìn ra đường đã được đóng lại để tránh tiếp khách đến thăm..Nhân ông tôi nằm đó chỉ có một mình, nếu không làm thế sẽ bất tiện cho ông.

(Dạo ấy, mắt của ông tôi không còn thấy gì nữa do chứng thủy tinh thể vẩn đục)[3].

Không có tiếng trả lời. Im lặng bốn bề.Tôi cảm thấy buồn và đơn chiếc.Tôi tiến lại gần bên tai ông cách một khoảng 1 ken (chừng 1, 8m).

Thế rồi tôi tiến gần thêm chút nữa, khi cách một thước, tôi lại nói to hơn:

-Ủa! Con đó à? Ông mắc tiểu từ sáng đến giờ. Ông cứ đợi con mà rên siết mãi. Ông muốn quay người về hướng Tây. Con giúp ông đổi thế nằm nhé!

-Thôi! Như thế là đủ. Đắp hộ tấm chăn ngay ngắn lại cho ông!

-Nhưng ông chưa nằm thoải mái mà. Mình thử lại một lần nữa đi!

-Thôi mà ...(Ở đây có 7 chữ bị nhòa). Ông vẫn chưa thấy dễ chịu. À, bây giờ được rồi đó. Con đã đun nước pha trà chưa? Chờ một chốc đi vậy. Đưa ông đi tiểu cái đã.

Giọng của ông không còn hơi sức, làm như nó thoát ra từ cái miệng của một người đang hấp hối.

Ông nằm bất động trên giường bệnh và từ chỗ đó, gọi tôi một cách khó khăn.

-Thì con đưa cái bô nước tiểu đến đặt trước con cu của ông ...

Tôi bắt buộc phải cởi quần ông đằng trước và làm những điều ông tôi nhờ một cách bất đắc dĩ.

-Sao ông có thấy thoải mái trong tư thế này không? Thôi nghe...Con đi đây!

Thế rồi tôi bỗng nghe lẫn vào bên trong những tiếng rên siết là tiếng nước róc rách của một dòng sông ở dưới đáy bình.

Tôi chực khóc khi nghe tiếng kêu than như thể ông đã hết sức chịu nổi sự đau đớn.

Pha trà xong, tôi giúp ông uống. Ông kiên nhẫn nhấp từng ngụm, từng ngụm một. Đây là một thứ trà hạng xoàng (bancha). Khuôn mặt ông xương xẩu. Mái tóc bạc đã thưa thớt. Hai bàn tay run rẩy không còn gì ngoài da bọc xương. Mỗi lần ông nuốt, tôi thấy trái cổ (yết hầu) của ông đưa lên đưa xuống cần cổ cò của ông. Ông uống hết ba tách trà.

-Ôi! Bây giờ ông đỡ ra rồi. Này! Ông có dặn con mua loại trà nào ngon hơn một chút, phải không nào? Thế nhưng, uống quá nhiều trà ngon thì lại độc, con nhỉ? Trà xoàng (bancha) là tốt hơn cả.

-Con đã gửi bưu thiếp về Tsunoe chưa? (Đây là tên ngôi làng của cô em út ông tôi)

(Ông đã nhờ tôi gửi một tấm bưu thiếp về cho cô em gái út của ông mà ông không có tin tức, để gọi bà ấy lên.Chắc ông tôi có linh cảm “cái ấy” (sự chết) nó sắp đến viếng và ý tưởng đó khiến ông tôi sợ hãi)

Tôi chăm chú nhìn gương mặt xanh xao của ông như một người mất hồn. Chợt tôi nghe một tiếng động:

Đang ngồi cạnh bàn đọc sách, tôi bỗng bồn chồn như linh cảm có ai bên cạnh.. Khi quay đầu lại mới nhận ra là O-Miyo đang đối mặt với tôi.

(Thuở đó, tôi có đặt giữa phòng khách một cái bàn lớn. Người có tên là O-Miyo là một bà nhà quê độ 50 tuổi. Mỗi ngày bà đi từ nhà đến đây để giúp việc như nấu cơm hay dọn dẹp các thứ cho chúng tôi)

-Phải rồi, ông cụ năm nay đã 75 và cứ nằm miết...thế nhưng đã đến 30 hôm mà không thấy cụ đi đồng. Tôi đã cho cụ ăn toàn những thức ăn lành không đấy chứ! Cụ mới gọi tôi lại để hỏi về việc đó nhưng tôi thưa là “Cụ ơi. Cụ đã lớn tuổi. Bệnh già đấy cụ ạ. Không có gì nguy hiểm xảy đến ngay đâu!”

Tôi và bà cùng cất tiếng thở dài. Thế rồi O-Miyo lại nói tiếp:

-Tôi có thưa với cụ là nếu ăn được cơm mà không đi đồng được thì chắc là có con quái vật nào trong bụng nó ăn hộ mất rồi. Khi nào thức ăn còn chui qua cổ họng được thì còn ăn được, có khi còn ăn khỏe hơn trước cơ. Con quái này lại thích uống rượu. Không biết mình phải xử trí thế nào đây! Hình như nếu mình đưa cho con bệnh xem mấy lá bùa của thần Myôken[4] và thắp nhang ở giữa phòng khấn khứa để tỏ lòng biết ơn ngài thì con quái đó sẽ bị vật vã và không còn biết gì về thời khắc. Sau đó, nó không có cách gì phá phách mình nữa. Trường hợp bệnh nhân mắc cổ vì một miếng cá ngừ (katsuo) hay mấy miếng cơm nắm cá (sushi) nuốt không trôi thì phải cầu thần Inari[5] để ngài hiện ra làm phép cho cổ họng di động. Lúc đó con bệnh mới ăn uống được. Không hiểu mình có nên thử mấy cách chữa trị như thế cho cụ không?

Ngồi ngay trước mặt O-Miyo, tôi khó lòng bảo với bà là những điều bà vừa kể chỉ là chuyện dị đoan. Bỗng nhiên, tôi bỗng cảm thấy có một nỗi lo âu chưa từng có đè ép lên người mà không biết phải làm gì.

-Cụ ông bảo tôi hãy về lại dưới quê tôi ở Itsuka-ichi rồi sau hãy lên thăm cụ. Tôi cứ tưởng cụ mất rồi đấy chứ nhưng không ngờ...mấy ông già sống dai quá. Không hiểu bệnh cụ là bệnh người già hay cụ bị ai đó thư. Ba mươi ngày mà không đi đồng được....Vì vậy, tôi mới lên đây đó chứ!....Mỗi khi đi học về, tôi khuyên cậu phải thắp hương ngay. Ngày xưa, trong mấy gia đình nề nếp, người ta vẫn làm như vậy .Con quái đó nó không chịu được khói của nhang. Không hiểu sao chứ nó hại người ta bằng nhiều cách lắm. Nếu nó đòi ăn món gì ngon, mình phải tức khắc đem cho nó xơi. Hay là cậu thử đi kiếm một thanh kiếm lớn? Nhưng cậu phải tháo vỏ kiếm ra và dấu ở dưới chăn...

-Ông ơi! Có một lá thư của bà Kanô nào đó từ làng Onokawa gửi tới.Ông có mượn tiền của bả không?

(Lần hồi, tôi mới khám phá ra rằng ông tôi đã mượn tiền của một số người quen biết ở khắp nơi.).

Đến bữa cơm tối, chúng tôi dọn cho ông cơn nắm bọc rêu khô (norimaki). Nhưng không biết có phải để cúng cho con quái vật ấy hay không? Ô kìa, cổ họng ông di động! Để đưa được thức ăn vào cổ một người mà phải làm đủ chuyện ba lăng nhăng như thế sao? Dù vậy, câu nói “Con quái trong bụng nó ăn hết cả đấy!” đã in dấu trong trí óc tôi và tôi không thể nào quên. Tôi còn buồn cười hơn nữa khi nghĩ đến việc tôi đã đi kiếm một thanh kiếm lớm, chém qua trên lại bên trên chỗ ông tôi nằm rồi đem dấu nó dưới chăn. O-Miyo nhìn cảnh tôi dùng gươm chém gió để đuổi tà ra khỏi căn phòng bằng con mắt thật nghiêm trang.

Nếu có đứa bé nào đang đứng gần, chắc nó phải cười vì thấy tôi quá khôi hài.

Trong gian phòng, trời bắt đầu tối. Tôi bỗng nghe tiếng thều thào gọi:

Đang cắm cúi đọc sách nhưng tôi cũng ngóng xem có tiếng chân của O-Miyo đến để giúp đỡ ông tôi không.

Thôi, chắc O-Miyo đã đi đâu, bà ấy sắp về đằng nhà. Tôi bèn mang trà đến cho ông.

-Này ông, uống một ngụm nào! Được lắm. Uống thêm cho con ngụm nữa.

Yết hầu của ông bắt đầu di động bên dưới lớp da. Con quái vật ấy nó có biết uống trà không nhỉ? Lạ thật. Làm gì đã học đến năm thứ ba trung học mà mình lại còn tin những thứ tào lao như vậy?

-Ôi chao. Ngon quá. Trà này ngon thật...vì vị nhàn nhạt thôi. Tốt hơn phải uống thứ trà này...Hễ đậm quá là không tốt. Ngon thật. Thế còn thuốc lá của ông đâu, con?

Ông vừa hỏi tôi vừa mở mắt ra nhìn. Tôi đã tưởng là đôi mắt này không bao giờ còn có thể mở ra được nữa.Ông có vẻ hạnh phúc như vừa có một luồng ánh sáng rọi vào để soi rõ cái thế giới đầy bóng tối của ông.

(Tôi không tin rằng bệnh mắt của ông có thể chữa khỏi. Hồi đó đôi mi ông đã sụp lại và tôi nghĩ cho đến chết, mắt ông vẫn ở trong trạng thái như vậy).

Tôi nhớ lại rất nhiều chuyện trong khi vẫn tiếp tục viết. Cái cách tôi vung thanh kiếm rồi múa tít trông thật kỳ cục. Thế nhưng câu nói: “Đó là con quái vật trong bụng nó đang xơi” vẫn in đậm trong đầu óc tôi. Đầu óc tôi minh mẫn và tôi ý thức được điều đó. Tôi thừa biết rằng câu chuyện có một con quái vật phá phách trong bụng người ta không thể có thật.

-Tôi muốn xoay người một chút. Bây giờ, mặt tôi đang nhìn về phía nào? À, phải rồi, về hướng đông.

-Ôi chao! Giờ đây, có đúng là mặt tôi đang nhìn về hướng Tây không?

-Nào, cụ nghỉ ngơi một chút đi. Tôi xin phép về. Công việc hôm nay ở đây đã xong xuôi.

-Thế sao? Cậu đã thức dậy hai lần để cho cụ đi tiểu lúc nữa đêm và hồi 3 giờ sáng à? Tôi nghiệp cho một thanh niên trẻ như cậu. Cậu lo cho cụ chu đáo thật. Con O-Kiku nhà tôi (tức con dâu của O-Miyo vừa mới sinh con đầu lòng) bây giờ biết thế nào là chuyện sinh một đứa con nhưng nó còn chưa biết cách nuôi dạy. Từ khi sinh con mình sẽ không bao giờ được ngơi tay.

Tôi đi đến trường.Trường tôi là một chốn thiên đàng. Nói như thế thì mọi người đủ hiểu về cảnh ngộ của tôi trong gia đình.

-Tôi có lên trên đền để khấn cho cụ đấy chứ! Thế mà đâu cũng hoàn đó. Tôi không hiểu gì cả. Con quái vật không hề yếu đi. Mình cứ quấy phá cho đến khi nó chịu hàng mới được. Hơn nữa, bệnh của cụ là bệnh già. Cuối cùng, thân thể sẽ từ từ mất hết khí lực.

Mấy tiếng “Cuối cùng thân thể sẽ mất hết khí lực” bổ vào đầu tôi như những nhát búa. Tôi nín thở hỏi tiếp:

-Thần Inari khiển trách rất đúng. Mấy lúc này, mình không điều độ. Mình đã cho cụ ăn uống nhiều quá. Này cậu ấm (bon bon), cậu có biết bây giờ cậu đã lớn rồi không?

Tôi hơi ngạc nhiên khi thấy thần Inari can thiệp vào sức khỏe của con bệnh đến mức đó.Tôi bắt đầu tự đặt câu hỏi về giá trị của những lời lẽ đầy mê tín của vú.

Làn khói mong manh của cây nhang vòng mà tôi đã mua với ít tiền lẻ còn sót lại trong nhà đang bay lên ở đầu giường, gần cái gối kê đầu của ông tôi. O-Miyo lại lên tiếng:

-Thì tá điền họ phải ra đồng cả và tôi sẽ không có mặt. Còn với thời tiết bây giờ thì nên để một cái lò than cạnh giường cho cụ.

Tôi tiếp tục viết những dòng chữ này (độ 100 trang) nhưng với tình trạng bi đát hiện tại, không biết lúc tôi viết xong thì sức khỏe của ông tôi đã ra thế nào rồi?

(Tôi đã chuẩn bị một trăm trang giấy để viết bản thảo và tôi có ý đính dùng tất cả.Tôi lo là ông tôi sẽ chết trước khi tôi lấp kín những trang giấy đó.Ông phải cố giúp con cho xong một trăm trang. Đó là tâm cảnh của tôi khi ngồi viết. Nhưng ông tôi lúc đó đã đến giờ hấp hối, tôi muốn ít nhất giữ lại được hình ảnh của ông trong những dòng nhật ký).

Có một dạo, lời lẽ của ông chẳng còn ra đầu ra đuôi. Không hiểu chuyện con quái vật hãm hại ông có phải chỉ bắt nguồn từ những ý nghĩ mê tín?

Phần cơm buổi chiều là hai cuốn norimaki mà người ta đút cho ông và ông nuốt trọn.

Vừa khi tôi đang tắm -một chuyện ít khi xảy ra – tôi chợt nghe tiếng ông hỏi:

Sau đó, tôi không nghe gì nữa...Rồi cái giọng nói quen thuộc ấy lại vọng lên. Trong buồng tắm, tôi cảm thấy buồn vô hạn.

Buổi tối, trong nhà chỉ có tiếng đồng hồ treo tường và tiếng ngọn bấc trong chiếc đèn dầu.

Đột nhiên từ gian phòng đằng sau và chìm trong bóng tối, vọng ra tiếng của ông tôi:

Đó là một âm thanh cộc lốc và đau đớn mà tôi phải chịu đựng liên tục cho đến lúc tôi đi vào giấc ngủ. “Cuối cùng, thân thể sẽ từ từ mất hết khí lực!” Tôi cảm thấy lời của vú O-Miyo đang bổ xuống như những nhát búa trong óc tôi.

Dần dần đầu óc ông tôi tỉnh táo ra. Ông bắt đầu ý thức và để ý không ăn nhiều.

Tối hôm qua, tôi thức dậy một lần để đưa ông đi tiểu, một lần để giúp ông trở bên và hai lần để đem trà cho ông uống. Ông mắng: “Sao mày không dậy nhanh nhanh một chút? Làm tao hò hét muốn đứt hơi”.

Lúc đó, tôi đã đi ngủ và không sao mở mắt dậy vào lúc nửa đêm.

-Tiếc quá! Phải chi tôi hết đau đầu thì đã có thể ở lại với cụ và cậu đến tận nửa đêm. Hồi trưa, tôi đã có mặt. Sau đó tôi về nhà và cứ hai tiếng đồng hồ là tôi quay trở lại vì ông cụ không ngớt rên la.

-Đêm qua, ông có đánh thức tôi dậy và nói những điều tôi chẳng hiểu gì cả. Ông làm tôi nổi điên. Tôi bèn túm lấy ông nhưng sau đó tôi đã suy nghĩ lại. Tôi khóc vì thấy ông quá khổ sở.

Giọng của ông như có lóe lên một tia hy vọng, trong khi tận 9 giờ hôm nay, ông còn giống như một người tuyệt vọng.

-Cảm ơn con đã lo cho ông. Ông xin lỗi con.Ông nằm chiêm báo thầy Nữ thần Thái Dương đền Ise và chư thần đến tụ họp trên nóc nhà mình.

-Ông còn nghe được cả tiếng của Ngài nữa. Điềm lành đấy con nhỉ? Trời Phật và thần thánh còn chưa bỏ rơi ông. Phải thế mới được chứ!

Từ trường về nhà, tôi thấy cánh cửa ra vào để ngỏ. Tôi bèn gọi to ba lần:

Đây là phần việc tôi ghét nhất. Sau bữa cơn, tôi lật ngược tấm nệm và đưa bình đựng nước tiểu cho ông. Mười phút trôi qua nhưng ông không ra được một giọt.Tôi chờ đợi. Tôi thốt lên mấy câu bộc lộ sự thiếu kiên nhẫn và ghê tởm. Tôi không thể ghìm lại được.Ông tôi lẳng lặng xin lỗi. Tôi biết giờ đây ông đã yếu lắm rồi. Hôm nay, tôi đã thấy mặt ông xạm đi vì bóng đen của sự chết. Tôi cảm thấy xấu hổ.

Cái giọng run rẩy và the thé của ông làm tôi lặng người, sau đó có một tiếng động nhỏ, trong trẻo và ngắt quảng.

Khi lục lọi trong hộc bàn, tôi tìm ra dược một quyển sách nhan đề: “Vai trò quan trọng của phong thủy trong việc xây cất nhà cửa”(Cấu trạch an nguy luận). Đó là quyển sách ông đã đọc cho người ta chép. Trong đó có những đoạn ông chú thích:”Đây là một cuốn sách về phong thủy mà tôi đã đọc cho một người đàn ông ở làng bên chép lại. Anh ta là học trò của tôi về bói toán và phong thủy”. Ông tôi đã tìm mọi cách để xuất bản nó. Ông còn nói chuyện đó với Toyokawa (một người giàu có ở Ôsaka) nhưng những tờ giấy chẳng được dùng này rốt cuộc phải nằm trong ngăn kéo. Tuy ông tôi đã theo đuổi mục đích này suốt một đời nhưng bao cố gắng của ông chỉ gặt được toàn thất bại. Không biết ông nghĩ thế nào về điều đó. Cho dù gặp nhiều trở ngại, ông đã sống đến cái tuổi 75. Trái tim ông rắn rỏi và điều đó giải thích lý do ông có thể kháng cự những khó khăn và sống thọ như thế. Không biết đứa con hay đứa cháu nối nghiệp mình sẽ làm được những gì nhưng làm gì mà ông không cảm thấy một tình cảm cô độc khi ông không có được một người đối thoại và còn chịu đựng cảnh mù lòa điếc lác? Nhất định là ông cảm thấy mình bị bỏ rơi và cô đơn vô cùng. Đó là số phận hiện tại của ông. Cách nói” Sống trong đau khổ và nước mắt” thật chính xác khi dùng để diễn tả cảnh ngộ của ông.

(Thuật bói toán và phong thủy mà ông tôi đeo đuổi đã đem đến nhiều kết quả trong thực tế, giúp ông có được ít tiếng tăm.Nhiều người lặn lội từ xa để xin ý kiến.Tôi nghĩ nếu ông xuất bản được cuốn sách đó chắc cuộc đời của ông không đến nổi điêu đứng như thế này. Tôi nhớ hồi xưa có thời tôi đã tự hỏi mình có nên tin vào thuật tướng số của ông không. Lúc đó, tôi đã học đến năm thứ ba trung học, đang sống ở miền quê và chưa có lần nào có ý định mời bác sĩ đến khám bệnh cho ông, một người đã không đi đồng từ 30 hôm rồi. Tôi cứ đinh ninh giống như những kẻ mê tín dị đoan là trong bụng người ta, có một con quái vật đang nằm chực để quấy phá và đó là kết quả của sự trù ẻo của thần chồn Inari. Dù rằng câu chuyện này có vẻ kỳ khôi nhưng khi nhớ lại nó, tôi không thể nào cười nổi).

(Mặt khác, nhân nói về một chuyện liên quan đến chùa chiền, thì ông tôi có quen người tên Toyokawa, một kẻ giàu có ở vùng Ôsaka. Trong làng của chúng tôi, có một ngôi chùa sư nữ.Tổ tiên tôi đã dựng lên ngôi chùa ấy. Rừng thưa, rừng rậm và những cánh đồng bao chung quanh đều thuộc về dòng họ nhà tôi.Các ni cô đều có tên trong sổ hộ tịch của gia đình tôi. Chùa ấy là một ngôi chùa thờ Đức bồ tát Kokuzô (Hư Không Tạng tức Địa Tạng) và thuộc về phái Ôbaku (Hoàng Bá). Mỗi năm vào ngày “Hành hương của lứa tuổi 13” (Juusan-mairi), các em vừa đến tuổi 13 từ các làng lân cận đến chùa thật đông đảo.Vào thời ấy, có một vị hòa thượng sống ẩn cư trong một ngôi chùa danh tiếng trên núi, cách làng chúng tôi khoảng 4 cây số (1 ri) được gửi đến để trụ trì ở chùa làng tôi. Ông tôi xem điều đó là một vinh dự nên đã xóa tên các ni cô ra khỏi cuốn sổ hộ tịch gia đình và biến họ thành người của nhà chùa. Riêng ngôi chùa thì được trùng tu thật tráng lệ và còn được đổi tên. Trong thời gian sửa chửa, chúng tôi đã giữ trong nhà bức tượng Bồ tát Kokuzô cũng như 5, 6 bức tượng bồ tát khác. Nhờ các vị này mà trong nhà chúng tôi đã có dịp trải chiếu tatami mới. Trước đây, vì túng tiền, chúng tôi chỉ trải nệm rơm trên diện tích của căn phòng. Người đã đưa nhà sư này đến trụ trì ở đấy và bỏ tiền ra trùng tu ngôi chùa cũng như mua chiếu mới để lót là cái ông Toyokawa, một tay cự phú ở Ôsaka).

Đôi khi ông tôi cũng chứng tỏ mình là người tốt bụng. Sáng nay, khi O-Miyo nói với chúng tôi:

-Nhân dịp tôi vừa có đứa cháu nhỏ, ba mươi gia đình ở đã đến mừng, ngay cả những người tôi không biết từ đâu tới. Tôi đã sửa soạn ít bánh dẻo mochi biếu họ để trả lễ nhưng không đủ. Tôi phải cất công làm lại một lần nữa.

-Ôi chao! Những 30 gia đình cơ à? Vú định nói trong một ngôi làng chỉ có năm mươi nóc gia mà đã có đến 30 nhà đến để mừng vú à?

Lúc đó, ông tôi không than vãn như mọi lần, nước mắt ứa ra và ông bắt đầu khóc.

(Sở dĩ ông tôi hạnh phúc là vì ông thấy O-Miyo – một người đàn bà nhà quê nghèo khó và làm lũ – đã được nhiều người đến chia vui như thế).

O-Miyo khổ tâm vì phải để tôi đứng ra chăm sóc cho ông tôi. Vào khoảng 8 giờ tôi, khi bà sắp phải về nhà, ông lại nhờ:

-Vâng. Phải rồi. Vú đến khi nào tiện cho vú.Tôi có mặt đây mà.

Trời sáng ra. Tôi đợi O-Miyo. Tối hôm qua, ông tôi không cho rằng tôi đối xử với ông không tốt và bày tỏ sự bất mãn. Có thật là tôi đã xử tệ với ông không? Ông đã bắt tôi thức dậy nhiều lần trong đêm, làm tôi mệt lã. Tôi chán ngấy việc cho ông đi tiểu. O-Miyo nói với tôi:

-Cụ nhà không bao giờ bằng lòng.Cụ chỉ nghĩ cho cụ chớ không cần biết gì về những người chung quanh đang phải chăm sóc cụ. Làm như chúng mình không có chuyện gì khác để làm. Cụ còn muốn kéo chúng mình theo khi ông trời bắt cụ đi.

Sáng hôm nay, tôi đã nghĩ đến việc bỏ rơi, không còn muốn làm gì cho ông tôi nữa. Mỗi ngày, trước khi đến trường, tôi thường hỏi ông tôi có cần tôi làm gì không, nhưng sáng nay, tôi đã lẻn đi mà không nói không rằng. Lúc về đến nhà, tôi mới tiếc là mình đã xử sự như thế.

-Hôm nay, chúng tôi đã nói chuyện với nhau về cái thời cụ còn làm nghề coi phong thủy. Cụ nhớ mang máng là lúc đó cụ rất khỏe, ăn uống veo veo.

Nghe lời bà ta, tôi bèn nghĩ đến con quái vật đang nằm trong bụng của ông tôi, nó cũng chỉ biết ăn uống!

-Tôi cảm thấy an tâm vì đã có thể nhắc lại những kỷ niệm tôi vẫn ôm ấp trong lòng.

Có thể là ông tôi cảm thấy an tâm nhưng điều này có hơi ...kỳ cục.

-Khi gợi lại những cảnh ngộ khó khăn cụ gặp phải, tôi không hiểu làm sao cụ lại cảm thấy an tâm!

Trong khi tôi đang suy nghĩ về nhận xét ấy thì ông tôi lại tiếp lời:

Lòng tôi chùng xuống. Lời ông nói càng ngày càng khó hiểu. Nhiều khi ông lập đi lập lại 10 lần cùng một câu.

Tôi bày xấp giấy ra trước mặt. Tôi đang ngồi trước bàn viết còn O-Miyo ngồi trên chiếu tatami. Chúng tôi đang sẵn sàng nghe ông kể lại những kỷ niệm ông vẫn ôm ấp trong lòng.

“Các người có biết con triện của Bon bon dùng cho công việc ở ngân hàng không nhỉ?. Phần tôi thì từ khi sinh ra, tôi không hề biết cách dùng con dấu bao giờ. Tôi chỉ để tiền bạc thất thoát. Tôi đã làm tiêu tán tài sản của tổ tiên. Dù vậy, tôi vẫn sống tự hào suốt một đời. Ôi, phải chi tôi được gặp Ôkuma Shigenobu[6]! Ngồi trên chiếu tatami trước mặt ông ta, chắc tôi phải run lắm. Ôi chào, 17 mẫu ruộng bán cho Matsuo, tôi đã định tìm cách mua lại để trả về Bon bon, thế mà không cách chi thực hiện.

(Từ hồi rất trẻ, ông tôi đã lăn vào bao nhiêu thứ kinh doanh, nào là trồng trà, làm thạch trắng (kanten), nhưng lần nào cũng thất bại.Ông cũng thích bói toán, phong thủy, phá nhà để sửa lại, xây cất nhà vv..và cuối cùng phải bán dần những ngọn đồi và cánh đồng thừa tự với một giá rẻ mạt. Một phần đất cát đã rơi vào tay một tay buôn rượu sake tên là Matsuo, một thầu khoán giàu có ở Nada, và ông tôi lúc nào cũng nuôi mọng thâu hồi lại phần gia sản ấy).

-Tôi nhất quyết trả lại cho Bon bon mươi mẫu ruộng để nó khỏi phải sống nghèo túng, nhỡ khi nó không đi xa được ở Đại Học, Tôi rất tiếc đã phải gửi nó cho bên nhà Shimaki (phía cậu nó) và nhà Ikeda (phía dì nó) trông nom. Tôi vẫn thường nói với thầy Go-Zen (một nhà sư) phải chi Bon bon giữ được ngôi nhà thừa tự và mấy mẫu ruộng đó thì hay biết mấy.Tôi chi mong mớ của cải này giúp nó khỏi đổ mồ hôi để có lấy bát cơm. Từng nuôi bao nhiêu hy vọng như thế nên ngày nó phải đi lên Tôkyô, tôi hết sức buồn. Nhưng giờ đây, dù có than thở, cũng chẳng đem lại được gì. Nếu tôi ra tay sớm thì Bon bon đã có thể sống như một cậu con nhà địa chủ, suốt đời chẳng phải nhờ vả ai. Nếu tôi đủ sáng suốt thì tôi đã đi tìm gặp ông Ôkuma rồi. Thế có phải dễ dàng hơn không? Tôi đã bàn bạc với thầy Jikô (nhà sư trông coi ngôi nhà thờ họ của các gia đình trong làng) về khả năng của chuyến đi này nhưng mọi người nghĩ là tôi điên vì muốn lên tận Tôkyô.

(Ông tôi muốn lên Tôkyô gặp Ôkuma Shigenobu với một mục đích rõ rệt. Ông vốn có một số kiến thức về Đông y. Hơn nữa, cha tôi lại là bác sĩ, tốt nghiệp Y khoa Đại học Tôkyô. Ông tôi có một chút ít kiến thức Tây y và biết phối hợp hai thứ kiến thức Đông Tây đó cho nên trong một thời gian đã thử hành nghề bằng cách bốc thuốc cho toa để trị bệnh cho nông dân trong làng. Ông rất tự tin về tài nghệ của mình trong lãnh vực y khoa..Chẳng hạn bệnh kiết lỵ (đi tiêu ra máu) - đương thời là một hiểm họa- đã là một cơ hội để ông có thêm xác tín về điều đó. Dạo ấy đang mùa hè, trong phòng khách của gia đình chúng tôi có trưng tượng các vị bồ tát bởi vì ngôi chùa nơi các sư nữ tu hành mà tôi nhắc đến bên trên đang phải trùng tu.Trong số 50 gia đình cư trú trong làng, mỗi gia đình đều có trung bình 1 người mắc bệnh kiết lỵ. Dân chúng bèn cấp tốc cất hai bệnh xá để cách ly mấy người bệnh này. Mùi thuốc khử trùng xông ra đến tận cánh đồng làng. Một số cho rằng lý do gây ra bệnh dịch là vì người ta đã dời tượng Phật cổ ra khỏi chùa. Lúc đó ông tôi đã trị bệnh nhân hoàn toàn bị cách ly này bằng phương pháp của ông và đôi khi cũng có hiệu quả. Nhiều bệnh nhân trong bệnh xá đã vứt thuốc bệnh viện phát cho để dùng thuốc của ông tôi. Ông cũng theo dõi những người đã xuất viện và bốc thuốc cho họ nữa.Thực ra, không hiểu thuốc của ông tôi có một giá trị y học gì không nhưng không ai chối cãi được là nó khác thuốc thường dùng và có hiệu quả tích cực. Vì lẽ đó, ông tôi muốn mở rộng phạm vi áp dụng của nó. Ông đã viết một bản báo cáo về các phương thuốc của mình trình cho Bộ Nội Vụ và đã được bộ này cho phép bán 3, 4 món thuốc do ông sáng chế. Ông cho in khoảng 5, 6 nghìn bao đựng thuốc với nhãn hiệu như là “Higashimura Sanryuu dô” (Đông Thôn Sơn Long Đường) hay gì đó nhưng việc chế tạo đã không phất lên được. Cho đến ngày qua đời, ông tôi vẫn ấp ủ ý nghĩ này trong đầu. Ông tin tưởng rằng nếu ông có dịp trình bày chuyện này với một nhân vật mà mình kính trọng như Ôkuma Shigenobu thì có thể được ông ấy giúp đỡ. Ngoài việc chế thuộc, ông tôi còn viết một cuốn sách nhan đề “Vai trò quan trọng của phong thủy trong việc xây dựng nhà cửa” (Cấu Trạch An Nguy Luận))

-Gia đình nhà mình có từ thời Hôjô Yasutoki [7] Nó đã kéo dài suốt 700 năm và sẽ còn kéo dài mãi. Với thời gian, thế nào cánh nhà mình cũng sẽ tìm lại vinh quang thuở trước.

-Thôi, cụ ơi! Toàn chuyện trời biển. Bây giờ mà cụ còn có thể huênh hoang như thế à!

-Ôi! Ông chỉ cầu mong sao trong lúc ông còn sống, cháu chưa cần đến sự giúp đỡ của hai nhà Shimaki và Ikeda. Hy vọng là chưa đến nỗi thế! Này O-Miyo, khi tôi nghĩ về những chuyện như vậy, tôi buồn lắm, bà ạ. Bà có nghe tôi nói gì không? Đó là những điều phát xuất từ đáy lòng đấy.

Nãy giờ chỉ cười sơ sơ nhưng giờ đây bà vú O-Miyo lại cười đến rũ cả người. Còn tôi thì vẫn điềm nhiên tiếp tục ghi chép những điều ông nói.

-Mỗi lần thở mạnh, tôi thấy rất mệt. Nếu khoảng 2, 3 nghìn Yen, mình còn kiếm được, chứ 120, 130 nghìn Yen, hỏi tìm đâu cho ra? Đó là một món tiền vô cùng lớn, khó xin ai lắm. Giờ đây, đau ốm như thế này, làm sao tôi đi đâu được, họa chăng ông Ôkuma chịu khó tìm đến đây thôi. Bộ chuyện tôi nói khôi hài lắm sao mà mấy người cười? Đừng làm như thể tôi là thằng dở hơi nhá. Chuyện này khó đấy nhưng tôi phải gắng cho kỳ được. Nếu không thì còn đâu là sự nghiệp 700 năm của gia đình!

-Nhưng cậu Bon bon đang còn đây để chăm sóc cho cụ mà. Thôi, cụ ơi, đừng có bực bội vì ba chuyện không đâu.

-Ủa! Vú tưởng tôi khùng à? Nếu có cơ hội, thế nào tôi cũng đi gặp cho được ông Ôkuma. Từ rày về sau, tôi ngày càng yếu. Cho dù tôi thành Phật (= chết) thì tôi vẫn giữ mãi ý nguyện này trong đáy lòng.Các người tưởng tôi là thằng khùng à? Sao, không ai cho tôi đi giải cái coi. Nếu không ai giúp là tôi không biết đường nào mà rờ. Thà chết còn hơn.

Lòng tan nát, tuy có ngượng ngùng, tôi vẫn tiếp tục chép từng chữ một những điều ông thốt ra. O-Miyo cũng không cười nữa. Bà vừa nghe vừa lấy tay chống cằm.

-Sức yếu như thế này thì nếu đi Tôkyô, tôi sẽ rước lấy toàn chuyện rắc rối. A ! Nam mô A Di Đà Phật! Nếu không làm được chuyện này, coi như tôi thất bại hoàn toàn, thà chết đi còn hơn. Mọi người cười cợt khi thấy tôi cứ kể lể chuyện xưa. Tôi không muốn sống trong thế gian này nữa. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!

-Ôi trời! Ôi trời! Tiếng rên đau đớn của ông càng lúc càng rít lên. Con người ta không thể nao sống với những hoài bão không thực hiện được. Một người đã sống suốt 50 năm với một ý kiến duy nhất trong đầu, đó là Ôkuma Shigenobu.(Lúc đó, ông này đang là Thủ tướng). Tiếc thật, phải chi ông ấy có thể giúp tôi.

-Đúng là cụ thiếu may mắn. Nhưng Bon bon rồi sẽ tìm ra đường hướng. Cậu ấy sẽ thành công trong đời. Cụ đâu có gì phải lo.

Đột nhiên, ông trừng mắt nhìn thẳng vào tôi và cất cao giọng.

-Khi nó ra tiếp xúc với đời, nó sẽ hiểu thế nào là việc có được tiếng tăm.

-Tôi không dám nói là tôi thích những người có của. Cứ xem Matsuo với Katayama thì biết. Họ chỉ coi trọng mỗi đồng tiền. Xin Đức Phật phù hộ cho tôi!

(Matsuo là tay mối lái bán sake sau chuyển qua ngành xây dựng còn Katayama là một người trong gia đình mới tập tểnh trong lãnh vực địa ốc).

Bộ râu dài màu trắng của ông tôi phản chiếu ngọn lửa của cây đèn làm lóe lên những ánh bạc.

-Sống ở đời, không nên bám víu vào một cái gì cả. Cuộc sống ở thế giới bên kia mới là cái quan trọng. Thế nhưng người ta không thể đi về cõi Cực Lạc với những chương trình thất bại.

Lợi dụng lúc ông ngừng nói để lấy hơi, O-Miyo giảng nghĩa cho tôi hiểu lý do ông tôi trở nên khó tính:

-Mấy lúc sau này, cụ hay sai tôi đi kiếm hòa thượng trụ trì ở chùa Saihôji (Tây Phương Tự) cho cụ, nhưng lần nào tôi hỏi, nhà chùa cũng nói là thầy ấy đi vắng...Đó chính là nguyên nhân làm cụ khó ở trong người.

Tôi thông cảm với thái độ của ông. Tôi cũng cảm thấy tức giận. Ai đời mình lại để cho thiên hạ coi thường.

-Còn con, này, trong đám người đó chỉ có mình mầy là chưa học hết trung học.

Sáng nay, ông tôi đã nhìn tôi với một cặp mắt hung dữ và khinh miệt như thế.

Chúng tôi đổi bên nằm cho ông. Tôi mở cuốn sách giáo khoa tiếng Anh để chuẩn bị cho giờ thi ngày mai. Tôi có cảm tưởng mình như đang bị giam trong một cái hộp vuông. Tối nay, tiếng nói của ông nghe như không còn thuộc về thế giới này nữa. Sau khi O-Miyo ra về, tôi nói với ông về dự tính tương lai của mình những mong nó sẽ làm ông bớt lo lắng.

-Thật khó biết trước mai sau mình sẽ làm gì, sống như thế nào.

Đột nhiên ông nói với tôi bằng một cái giọng vọng ra từ cổ họng:

-Thầy Jiraku đó độ rày chẳng còn tới thăm ông, dù chỉ một lần. Trước đây, ngày nào mà thầy ấy chả ghé! Ông chỉ mong sao thầy ấy đến thăm. Ông chẳng thay đổi bao nhiêu. Người ta đâu thay đổi chóng vánh đến mức ấy. Phải chi có dịp gặp thầy ấy một lần để chuyện vãn thì vui biết mấy.

Cách nhả chữ từng chữ một biểu lộ sự xác tín của ông tôi:

-Còn đối với những người tuyệt đối cần gặp ông thì ông tính sao đây?

Cho đến khi ngày rạng sáng, cứ mỗi 5 phút, ông lại réo tên O-Miyo.Tôi nghe tiếng ông mà cứ ngỡ trong mơ. O-Miyo đến nơi vào khoảng 5 giờ sáng.

-Hôm nay, cụ toàn nói xàm. Tôi không rời cụ được một phút. Hết cho cụ đi giải, tôi phải đổi hướng nằm cho cụ, cho cụ uống trà, hút thuốc.Tôi không sao về nhà được.

Điều này, tôi đã nghĩ đến từ lâu. Chúng tôi có đủ tiền để mời một bác sĩ giỏi.Tuy nhiên, ông tôi lại không muốn vì không muốn ai đụng vào người. Ông sẽ cáu lên và chửi rủa bác sĩ và sẽ gây nhiều rắc rối. Đó là mối lo của chúng tôi.

Tiếng gọi đó đã nhẹ nhàng đi đến tận lỗ tai tôi nhưng thực ra tôi không để ý đến nữa.

-Nhưng ông vừa mới ăn cơm tối đây mà. Chưa đến 1 tiếng đồng hồ.

Ông tôi có vẻ vô cùng thất vọng. Không biết ông có hiểu lời tôi nói?

Ông tôi nói điều gì đó năm lần bảy lượt nhưng tôi chẳng hiểu gì cả. Tôi bắt ông lập lại nhưng ông không thèm trả lời.Tôi hoàn toàn tuyệt vọng.

-Hả? Trà hở con? Hẩm quá. Nguội mất rồi cũng nên. Trà này là loại nào vậy?

-Hôm nay khi đi đến đằng nhà Ikeda (gia đình người dì của tôi sống cách đó mươi cây số), cháu có gặp Eikichi không?

Không hiểu vì lý do gì ông tôi lại đặt câu hỏi đó. Đó mới là điều đáng lấy làm lạ. Lúc đó, tôi đang làm bài luận.

Ông tôi giống như một manh kimono cũ, nó đã sờn rách và nhúm nhó. Da của ông không đàn hồi được nữa. Nếu có bấu vào da thịt ông, nó vẫn cứ y nguyên. Hôm nay ông lại nói toàn những câu làm tôi bực mình. Sắc mặt ông càng ngày càng đáng lo ngại.

O-Miyo bận công chuyện trong vòng 4, 5 hôm tính từ hôm nay, bà già O-Tsune sẽ đến để thế chỗ (Đó là một người láng giềng mà chúng tôi biết rõ).

-Không. Hoàn toàn không. Khi tôi hỏi cụ có cần gì không thì cụ chỉ nói là muốn đi giải. Cụ ngoan ngoãn lắm.

Câu trả lời kín đáo này đối với tôi là câu nói đằm thắm nhất.

Hôm nay có lẽ ông đau đớn nhiều dù chúng tôi đã tìm đủ cách làm cho ông đỡ đau.

Ông cứ lập đi lập lại những câu khó hiểu và không ai biết là ông đang muốn bày tỏ điều gì hay ông đang bị ngạt thở. Tiếng rên rỉ của ông rền trong óc tôi từng chặp và tôi cảm thấy mệt mỏi như cuộc đời của tôi đang rã rời theo mỗi phút giây.

Ông không còn cảm giác gì cả.Tôi buồn vì không giúp được ông.

Hôm nay, ông lại sốt. Một mùi hôi hám bốc lên từ thân thể ông. Tôi ngồi đọc sách cạnh bàn viết. Tôi nghe tiếng kêu than nhức nhối và the thé của ông. Đó là một đêm mưa tháng Năm.

Vào khoảng 5 giờ chiều, Hyôe Shirô đến thăm chúng tôi. (Ông ta là một người già thuộc dòng thứ trong nhà. Thực ra ông chỉ có quyền được mang tên của tộc chứ không còn có liên hệ gì đến dòng trưởng. Thế nhưng ông đặc biệt thân thiết với ông tôi). Ông ta nói đủ mọi điều để an ủi nhưng ông tôi chỉ trả lời bằng những âm thanh Mmm...Mmm...

Ông Hyôe Shirô căn dặn tôi đủ điều. Cuối cùng, ông còn nhìn thẳng vào mắt tôi và nói: “Có thể đối với một người hãy còn quá trẻ như cháu thì đây là một trách nhiệm nặng nề nhưng cháu hãy ráng lo cho ông cháu nhé!”. Nói xong, ông ra về.

Khoảng 7 giờ chiều, tôi nói với ông tôi như thế và ra khỏi nhà.

Khi tôi trở về vào khoảng 10 giờ tối, từ đầu ngỏ tôi đã nghe tiếng kêu đâu đớn của ông. Ông không ngừng réo:

-Bụng ông đói quá. Con không đem được cho ông cái gì để ăn à?

Cuộc đối thoại của ông với tôi không bao giờ diễn ra hợp lý. Ông tôi chỉ lập đi lập lại mỗi một câu. Lời của ông chui vào lỗ tai này lại lọt ra lỗ tai khác của tôi bởi vì ông sẽ lại bắt đầu với cùng một câu nói. Ông đã lẫn thật rồi.

Nhật ký của tôi chấm dứt nơi đây. Bản thảo này tìm lại được từ nhà kho chú Shimaki 10 năm sau ngày nó được viết ra. Ngoài 30 trang chép trên thếp giấy học trò thì chẳng có thấy có kèm theo gì khác. Có lẽ tôi ngừng viết chỉ vì chiều ngày 24, ông tôi đã qua đời. Ngày cuối cùng ghi trên tập nhật ký là 16 tháng Năm tức 8 ngày trước khi ông mất. Từ hôm 16 đó trở đi, bệnh tình của ông càng ngày càng nặng. Ở nhà, tôi lu bu công việc nên không tìm đâu ra thời giờ để viết nhật ký. Khi tôi tìm lại được tập nhật ký này thì có một điều lạ xảy ra là tôi không còn nhớ một điều gì về những chuyện hằng ngày trong khoảng thời gian tôi viết nó.Những ngày tháng ấy đã trôi về đâu để đến đỗi tôi chóng quên đi một cách dễ dàng đến thế? Nó đã biến mất ở nơi nào? Có thể là con người đã tan loãng vào trong quá khứ. Thế nhưng những năm tháng này thì vẫn còn được cất giữ nguyên vẹn trên rường nhà kho của chú tôi dưới đáy một cái rương có quai da. Đó là cái rương con mà bố tôi vẫn mang theo người khi đi chung quanh vùng chẩn bệnh cho người ta. Sau khi đã làm tiêu tán tài sản của gia đình trong những lần đầu tư chứng khoán sai lầm, chú Shimaki của tôi đã bán đổ bán tháo đến cả tủ bàn trong phòng khách. Trước khi những món đồ trong nhà kho chưa kịp sang tay kẻ khác, tôi đã đến cái nhà kho này xem thử có món đồ nào thuộc về chúng tôi chăng. Tôi đã tìm ra chiếc rương con được khóa trái này. Tôi bèn dùng con dao nằm bên cạnh kể cắt cái quai da của nó. Trong đó, tôi đã tìm thấy nhiều hồi ký về thời trẻ của tôi đặt để lộn xộn, trong đó có tập “Nhật ký năm 16 tuổi” này. Nhật ký đã biểu lộ một cách trung thực tâm trạng của tôi trong đoạn đời thuộc về cái quá khứ đã bị lãng quên ấy. Theo đó thì tình trạng của ông tôi còn đáng sợ hơn là những gì tôi còn giữ trong ký ức. Trong 10 năm trời, ký ức của tôi đã không ngừng thanh lọc hình ảnh của ông tôi.

Tôi không nhớ từng từng từng ngày mà tôi nhắc đến trong cuốn nhật ký này nhưng tôi còn nhớ cái lúc người bác sĩ đến bên đầu nằm của ông. Ông tôi có thói quen là khinh miệt và nghi ngờ những ông bác sĩ nhưng lần đó lại chịu tiếp và không làm khó dễ gì cả. Ông lại vừa cảm ơn vừa khóc nữa. Tôi cỏn có cảm tưởng là ông thực lòng biết ơn người thầy thuốc. Thế những tình cảnh cô độc của ông trông thấy mà buồn thảm. Ông chết đúng hôm đại tang Hoàng hậu[8]..

Tôi không nhớ năm đó mình có bị bắt buộc tham dự lễ bái vọng để điếu tang bà ở trường trung học hay không. Trường học cách nhà tôi những 2 cây số rưỡi. Không hiểu sao mà hôm ấy tôi lại cảm thấy bồn chồn nên không lòng dạ nào đứng xếp hàng ngay ngắn để tham dự buổi lễ. Không biết ông tôi có mất vào giờ phút ấy không nhỉ? Khi O-Miyo xin phép hộ cho tôi đi, ông đã trả lời:

-Dĩ nhiên nó phải đi dự chứ! Đó là nghĩa vụ của mọi người dân nước Nhật.

Tôi vội vã lên đường ngay nhưng lúc đó đã trễ vì buổi lễ bắt đầu từ 8 giờ tối. Cái quai guốc gỗ (geta) của tôi bị đứt (Thời đó, ở trường, chúng tôi ăn mặc theo kiểu ta). Tôi bèn tức tốc quày trở lại nhà. O-Miyo đang có ở đó. Lạ lùng thay, bà lại bảo tôi đừng có tin dị đoan (vì bị đứt dép, NNT) và khuyến khích tôi quay lại trường ngay Tôi bèn thay guốc rồi đi một mạch đến đó.

Khi buổi lễ cầu siêu (cho Hoàng hậu) đã chấm dứt, tôi càng cảm thấy trong người bất an.Trời đêm tối đen. Mỗi ngôi nhà đều có thắp một ngọn đèn cầu hồn.Tôi tháo guốc rồi với hai bàn chân đất, lội bộ thêm hai cây số nữa để về nhà.

Tối hôm đó, tôi về đến nhà khi đã quá nửa đêm nhưng ông tôi vẫn còn sống.

Tháng 8 năm ông tôi qua đời, tôi đã ra khỏi nhà của ông tôi và về ở với người chú. Ông tôi rất gắn bó với ngôi nhà và tôi rất láy làm buồn vì sau đó đã phải bán nó đi.

Về sau, khi đã ở hết nhà này đến nhà khác trong vòng thân thuộc, vào nội trú rồi trọ học nhiều nơi, tôi đã đánh mất khái niệm về một mái ấm gia đình.Tôi không nghĩ gì khác hơn là rong chơi khắp nơi và cho đến ngày nay, vẫn chưa hề muốn ghé mắt xem bản gia phả của dòng họ mình hiện đang được cất giữ trong một ngăn kéo của tủ thờ tổ tiên đặt ở nhà O-Miyo, người duy nhất mà tôi tin tưởng. Ngay cả ông tôi cũng đã dặn tốt hơn là đừng đem nó cho mấy người anh em họ của tôi xem. Tôi không hề trách móc ông về việc ấy, cho dù trong đầu tôi có hơi bấn loạn nhưng tôi luôn luôn tin ở sự sáng suốt và lòng cao thượng của những người đã khuất.

Tôi từng viết “Sau khi đã làm tiêu tán tài sản của gia đình trong những lần đầu tư chứng khoán sai lầm, chú Shimaki của tôi đã bán đổ bán tháo đến cả tủ bàn trong phòng khách”. Chính ra việc bán đồ đó là do các người em họ của tôi chủ trì và chỉ xảy ra sau khi chú tôi đã mất chứ bình sinh chú ấy là một người đáng tin cậy và cẩn thận.Còn như khi tôi nói là cái rương con bố tôi dùng khi đi chẩn bệnh có đầy những cuốn nhật ký chứa đựng tâm tình của thời niên thiếu thì cũng hơi phóng đại. Những cuốn nhật ký này ghi chép từ thời vào trung học, tôi đã gìn giữ hầu như tất cả, ngoài ra, chúng không đến nổi nhiều như vậy.

Tôi vẫn nhớ cái rương con – tạm gọi như vậy – mà bố tôi đã mang theo mỗi khi ông đi chẩn bệnh. Mấy ông thầy thuốc thời đó ít khi dùng những thứ rương con đáy cứng và rộng như thế đâu. Mặt khác, tôi cũng không nhớ trong cái rương đó, có bao nhiêu trang trong số “30 trang nhật ký tôi đã viết hồi học trung học”. Lý do là năm 27 tuổi, khi tôi chép lại nó, những tờ chép nguyên văn những kỷ niệm năm 16 tuổi đã tản mát cả và có nhiều chỗ bị rách. Tuy nhiên khi chỉnh lại thứ tự trước sau, tôi đã tìm ra được hai trang nhật ký, đó là trang thứ 21 và 22. Làm sao nó có thể bị nhét vào đây?. Có lẽ nó còn sót lại sau một cuộc hủy hoại. Tôi bèn đặt vào cuối bản in. Nhìn chung thì có thể nghĩ rằng cả một tập nhật ký chưa tới 30 trang. Bởi vì hai trang ấy ấy không được viết một cách bình thường với mỗi chữ trên dưới và đúng vào từng ô. Cho dù một trang có 20 hàng và trang kia 21 hàng, và tôi không chắc nó nằm trong một tập có 30 trang.

Rốt cuộc, tôi xem hai trang nói trên là một bộ phận của tập “Nhật ký năm 16 tuổi” và đã giữ chúng lại. Tuy không thấy ghi ngày tháng nhưng rõ ràng là nó ăn khớp với nội dung tập nhật ký tôi vừa kết thúc. Vì lẽ đó, tôi đã đặt hai trang ấy vào Hậu Tựa thứ hai này.

-Ôi tôi đau đớn quá. Ôi! Ôi! Biết rằng đã là con người ai ai rồi cũng phải chết cho dù kẻ đó muốn chống trả lại nó.

Trong cửa miệng của tất cả mọi người – ngoại trừ ông tôi - thì câu nói trên không có gì đáng chú ý. Thế nhưng nếu đó là lời ông thốt ra, thì nó mang một ý nghĩa đặc biệt và đã khơi dậy trong tôi dòng liên tưởng đã khiến cho tôi rơi vào trong một thế giới hãi hùng (5 chữ không đọc được).

Giọng than vãn thật nhỏ và đứt quãng cũng như hơi thở ngắn của ông tôi nghe như âm thanh của người đang buồn nôn. Tình trạng sức khỏe của ông suy sụp trông thấy.

-Ô! O-Miyo đấy hả? Bà thấy tôi sao? Dù sáng hay chiều, bữa trưa bữa tối, tôi như người sống nửa thực nửa mơ. Nghe nói chuyện ông Trời, tôi lo quá. Chả lẽ ổng bỏ tôi sao?

-Làm gì có chuyện đó, cụ. Ông Trời đâu có thế...Ông Trời quí cụ lắm.

-Cả năm , tôi có trả đồng nào đâu! (Ông tôi muốn nói chuyện mình đã tiêu tiền đi vay mà không chịu trả lãi). Ví dụ...cho dù chỉ là một món nợ 10 Yen. Tôi lo quá...lo quá!

Ông tôi lập lại ít nhất mười lần câu nói ấy đến độ mỗi lúc ông càng kiệt sức.

-Ông ạ! Hay để con gọi bác sĩ đến? Nhỡ ông có mệnh hệ nào, con biết ăn nói làm sao với người trong nhà!

(Tôi không ghi lại câu ông trả lời. Tôi đã nghĩ ông sẽ từ chối nhưng ngược lại với điều tôi tiên liệu, ông đã ậm ừ chấp thuận. Tôi còn nhớ là ông có vẻ buồn bã.)

-Thưa cụ, tôi đã nhận được tiền đằng Samba (ngôi làng của chú tôi) và tôi cũng đã trả cho cánh Obata tiền nhà ta vay bằng tiền của Tsunoe (làng cô em út của ông tôi). Thành thử cụ đừng lo lắng gì nữa.

-Con bảo ông nằm im nhưng ông phải khấn khứa mới được. Nam Mô A Di Đà Phật! Nam Mô A Di đà Phật.

Thôi rồi. Chắc ông tôi không còn được bao lâu nữa.Tôi không chắc mình có thể sử dụng tất cả những trang giấy đã mua về.

Trong khoảng thời gian O-Miyo vắng mặt, mắt ông tôi đã hết thấy đường. Giờ đây, cái chết đã đóng ấn lên ông.

Tôi ngừng viết và lo sợ về viễn tượng những điều sẽ xảy ra sau cái chết của ông tôi. Tôi nghiệp cho tôi, chỉ còn mỗi một thân côi ở giữa đất trời.

-Xem này! Cái bụng tôi giờ đã mềm ra rồi. Cho tới bây giờ, lúc nào nó cũng cứng và sưng phồng.

-Ngày mai, ông ấy mới từ Ôsaka về đến. Nếu cụ không đợi được thì tôi sẽ đi kiếm bác sĩ khác.

Miệng ông mở lớn, hai mắt lim dim, nằm đó như cái xác không hồn.

Dưới ánh sáng chập chờn của ngọn đèn dầu đặt ở đầu giường, hai cái bóng bà già ngồi im lặng, tay chống lấy cằm.

-Bon bon ơi! Làm sao bây giờ hở con. Ông đau quá!...Để ông như thế này có khi tốt hơn.

“Nhật ký năm 16 tuổi” kết thúc với câu chuyện xảy ra vào ngày 15 tháng Năm, theo đó thì O-Miyo vì bận công chuyện không thể đến nữa và được thay thế bằng O-Tsune. Nhưng tôi còn phải kể thêm về cái ngày O-Miyo trở lại nhà chúng tôi. Do đó, khi tôi viết trong phần Hậu tựa là “Nhật ký năm 16 tuổi của tôi chấm dứt nơi đây” thì đó là điều không chính xác. Thực ra thì lý do là khi văn bản được ấn hành, tôi chỉ có phần nhật ký chép đến ngày 16 tháng Năm. Phần còn lại, nghĩa là đoạn tính từ ngày 16 và đoạn mà tôi chép ra đây còn bao gồm vài ngày khác nữa. Nhưng có lẽ những trang ấy đã thất thoát.

Năm 15 tuổi[9], sau khi ông tôi mất, tôi không còn cha mẹ ông bà gì nữa và mất cả ngôi nhà.

Trong hậu tựa, tôi đã viết: “Khi tôi tìm ra tập giấy này thì có một điều mà tôi cho là quái dị: tôi không còn nhớ mảy may những chuyện xảy ra trong cuộc sống hằng ngày tôi đã viết ra. Những năm tháng ấy đi đâu mất rồi? Chả nhẻ nó lại bốc hơi? Có thể lã con người đã tan loãng vào trong quá khứ”.

Cái làm cho tôi sửng sốt là tôi đã sống trong nhiều tháng trời mà không giữ lại một kỷ niệm nào. Có thể xem đó như một điều bí ẩn số một của tập “Nhật ký năm 16 tuổi” này.

Nếu tôi có quên đi cái quá khứ đó đi nữa, không có nghĩa là nó mất đi hoặc tôi muốn xóa bỏ nó khỏi ký ức. Tôi không phải là kẻ dám biến đổi dòng thời gian hay ý nghĩa của cuộc đời. Duy có điều chắc chắn là tôi từng trải qua các biến cố ấy và tôi muốn trưng nó ra như một chứng từ.

Trí nhớ tôi thuộc hạng tồi nên tôi không dám chắc về điều chi hết. Nhiều khi tôi còn nghĩ rằng người sống thoải mái là người quên được tất cả.

Điều bí ẩn thứ hai là lý do nào khiến tôi viết nhật ký. Một điều chắc chắn: khi biết cái chết của ông tôi gần kề, tôi muốn ghi lại diễn tiến của nó bằng văn tự.Thế nhưng, khi nghĩ lại, mới có 15 tuổi mà sao tôi đã có thể ngồi bên cạnh một người sắp chết để viết nhật ký hết ngày này qua ngày nọ.

Trong đoạn viết về ngày 8 tháng 5, tôi đã ghi rằng: “Tôi bày mấy trang giấy ra trước mặt. Tôi ngồi cạnh bàn viết trong khi O-Miyo ngồi trên chiếu tatami. Cả hai đang nghe ông tôi kể lại những kỷ niệm thân thương của mình.”.

Tôi ghi là “bàn viết” nhưng chính ra chỉ là chiếc ghế đẩu có gắn một cây đèn cầy ở bên góc. Tôi nhớ là đã chép nhật ký ấy trên cái ghế đẩu.

Ông tôi hầu như đã mù nên không thể biết được là tôi đang ghi lại lời ông nói.

Cho dù là có nằm mơ, tôi cũng không thể tưởng tượng là tập nhật ký của tôi lại được in ra như tác phẩm văn học. Nếu độc giả có cơ hội đọc, xin xem đây như những ghi chép chớp nhoáng tại chỗ chứ không phải là tác phẩm của một tài năng văn học lâu năm chín muồi.

Nhân vì tôi chỉ ghi chép lần hồi những lời ông tôi nói nên tôi không có thời giờ trau chuốt câu văn. Câu cú cứ tự nhiên nối đuôi nhau xuất hiện, nhiều nơi nét chữ còn không đọc được.

[3] In kiểu italique là những đoạn chú thích về sau của Kawabata khi ông 27tuổi)

[4] Myôken (Diệu Kiến) : một vị sơn thần trong tín ngưỡng bình dân của người dân Ôsaka.

[5] Thần chồn, liên quan đến lúa gạo, trong tín ngưỡng dân gian Nhật Bản.

[6] Ôkuma Shigenobu (1838-1922) Bá tước, chính khách cấp tiến Nhật Bản, người đã thành lập Đại học Waseda.Từng làm thủ tướng.

[7] Hôjô Yasutoki (1183-1242) một quân nhân và là nhà lãnh đạo tài ba của Mạc phủ Kamakura (thế kỷ 12-13)

[8] Hoàng thái hậu Shôken (Chiêu Kiến), nguyên là chính cung của Thiên hoàng Minh Trị.

[9] Các dịch giả Tây phương thường nhấn mạnh 16 tuổi là tuổi ta. Chính ra Kawabata mới có 15 vào lúc ấy.

-Kawabata Yasunari, Juurokusai no nikki (Nhật ký năm 16 tuổi) trong Tuyển tập Izu no Odoriko (Cô đào miền Izu) gồm 6 đoản thiên do Shôryuusha (Sáng Long Xã) xuất bản, Tôkyô, 1980. Nguyên tác Nhật Ngữ.

-Kawabata Yasunari, Juurokusai no nikki (Journal de ma seizième année) do Suzanne Rosset dịch sang Pháp văn, trong Kawabata L’Adolescent, Récits autobiographiques (Thời niên thiếu của Kawabata. Những thiên tự truyện), Albin Michel, Paris xuất bản, 1992. Bản ngoại văn tham chiếu.

Một trong những bút hiệu của anh Đào Hữu Dũng, sinh năm 1945 gần Đà Lạt. Nguyên quán Hương Sơn, Hà Tĩnh. Theo học Chu Văn An (1960~1963) và Đại Học Sư Phạm Sài Gòn trước khi đến Nhật năm 1965. Tốt nghiệp Đại Học Đông Kinh (University of Tokyo) và Đại Học Paris (Pantheon-Sorbonne). Tiến sĩ khoa học truyền thông. Giáo sư đại học. Hiện sống ở Tokyo và Paris. E-mail: dhdungjp@yahoo.com

® "Khi phát hành lại bài viết của trang này cần phải có sự đồng ý của tác giả (dhdungjp@yahoo.com)
và ghi rõ nguồn lấy từ www.erct.com