CHƯƠNG CHÍN PHÂN PHỐI NHÂN SỰ TRONG VIỆC  THỰC HIỆN PHIM TRUYỀN HÌNH

 

I. PHÍA NGƯỜI CẬY QUẢNG CÁO (Sponsor Participants)

Người cậy quảng cáo, còn gọi chủ quảng cáo (Sponsor, Advertiser), cần gửi đại diện của mình (Advertiser's Representative) đến chổ thu hình. Phần nhiều, đại diện cho người cậy quảng cáo chỉ là nhân viên của hãng quảng cáo từng làm việc sát cánh với họ, kèm thêm một số chuyên viên kỹ thuật của hãng mình. Điều kiện tất yếu của nhân vật này là kiến thức sâu rộng về mặt hàng và năng lực chuyên môn về phim ảnh để phán đoán tính khả thi trong quá trình soạn phim cũng như có thể làm trung gian giữa người cậy quảng cáo và nhà sản xuất.

II. PHÍA HÃNG QUẢNG CÁO (Agency Participants)

1) Giám Đốc Thực hiện (Creative Director)

Tạm dịch là Giám Đốc Thực Hiện (Dù chữ Creative có nghĩa là sáng tạo), thường được viết tắt là CD. Người CD quản lý và chịu trách nhiệm toàn bộ trong quá trình làm thương điệp (CM = Commercial Message) của một hãng quảng cáo, không riêng cho một khách hàng nào, từ giai đoạn kế hoạch, chế tạo cho đến lúc phim hoàn tất. Sau khi nghe những lời giải thích minh định phương hướng (orientation) của người cậy quảng cáo (sponsor), anh ta xúc tiến việc soạn thảo kế hoạch và khi đã được sự đồng ý của người cậy quảng cáo trong buổi họp trình bày (presentation) giữa hai bên cậy và nhận làm quảng cáo, sẽ đứng ra chỉ huy việc sản xuất phim từ lúc chế tạo cho đến khi phát trên làn sóng (on air), cũng như kiểm soát mọi chi tiêu cho đúng chỗ cũng như thời điểm mà phim bắt buộc phải hoàn tất. Anh ta là người chịu trách nhiệm sau cùng của CM tuy không trực tiếp theo dõi mỗi ngày. Công việc theo dõi là của người quản đốc phương án CM.

2) Giám đốc kỹ thuật (Art Director)

AD là người làm việc chung với người thảo án (copywriter) để hình thành một phim quảng cáo. AD chỉ huy việc xây dựng bằng truyện hay chính tay viết bằng truyện, anh ta cùng làm việc với bộ phận thương mại để có cái nhìn toàn bộ phim về quảng cáo phải thực hiện.

3) Quản Đốc Dự Án (CM Planner hay PL )

Quản đốc phương án hay PL làm việc dưới quyền CD hay Giám Đốc Thực Hiện, anh ta có nhiệm vụ suy nghĩ về đề tài và phương án thực hiện nó, kết hợp chặt chẽ với người làm phim để truyền đạt ý muốn của người cậy quảng cáo, làm sao cho giữa người cậy làm phim và người chế tạo phim không có sự bất nhất trí. Nếu CD là người gợi ý, PL phải thực hiện ý đồ và thâu tóm nó khéo léo vào tác phẩm. Những PL giỏi rất được trọng dụng. Họ thường trẻ, nhạy cảm, có những ý tưởng mới mẻ, tươi mát và rành rọt về kỹ thuật truyền thông. Họ hợp tác với người thực hiện phim trong việc lựa chọn diễn viên, âm nhạc, nơi chốn quay phim, cho đến trang trí, y quan, dụng cụ chưa nói đến những can thiệp và đánh giá về mặt diễn xuất, góc độ thu hình. Ngay cả khi quảng cáo đã thành phim rồi, PL vẫn còn có bổn phận xem lại phim để những đòi hỏi của chủ quảng cáo đựơc tôn trọng vì nó có thể bị lệch hướng đi trong quá trình thực hiện phim, một điều không tránh khỏi vì người làm phim là nhà kỹ thuật, nhà nghệ thuật chứ không phải con buôn. Có nơi người quản đốc phương án được gọi là Người Chấp Hành Sản Xuất (Executive Producer).

3) Người Thảo Án (Copywriter hay C)

Người thảo án là nhân viên hãng quảng cáo có nhiệm vụ về câu chữ, lối vận dụng nó trong kịch bản phim (script) nhưng không cần có mặt trong phim trường để can thiệp vào chi tiết trong quá trình thực hiện phim. Tuy vậy, vai trò của người này quan trọng khi phim đã thực hiện xong. Lúc đó, C có nhiệm vụ xem xét và tu chính nếu cần để đúc kết truyện phim (narration). Những C tự do (Free Copywriter) không phải là người của hãng quảng cáo, sẽ không dự vào việc xem xét này.

4) Chấp Hành Liên Lạc (Account Executive)

Như một nhân viên hành chính, AE là gạch nối giữa khách hàng và những người thực hiện. AE có phận sự liên lạc đôi bên để mọi sự tiến triển tốt đẹp. Nhân vật này không dính líu gì đến kỹ thuật làm phim.

5) Người Thiết Kế Mẫu (Designer hay D)

Người tạo mẫu cũng là nhân viên hãng quảng cáo nhưng đắc dụng trong loại quảng cáo trên ấn phẩm hơn là trong lĩnh vực phim truyền hình. Dầu họ không liên hệ trực tiếp vào việc thực hiện phim nhưng có thể góp ý về sự hài hoà giữa lối diễn xuất và dàn cảnh đòi hỏi lúc quay phim.

III. PHÍA HÃNG CHẾ TÁC PHIM QUẢNG CÁO

1) Nhà sản xuất (Producer)

Nhà sản xuất chịu trách nhiệm từ trong đến ngoài việc thực hiện phim quảng cáo nghĩa là bao quát từ nhân sự, tiền bạc cho đến sự thành bại lúc phim được mang lên đài chiếu. Người giao việc (chủ quảng cáo) và người nhận việc (hãng quảng cáo) nhất nhất phải đặt sự tin tưởng vào nhân vật này.

Trước tiên, nhà sản xuất phải là người nắm được nhân viên, hoàn toàn hiểu biết bối cảnh phim. Vai trò của anh ta ngày càng quan trọng nhất là trong một thời đại khó khăn khiến người ta thường đòi hỏi thực hiện tác phẩm có chất lượng cao với ngân khoản hạn chế. Anh ta phải quản lý cả 4 khâu sau đây: nhân viên, dự khoản chi tiêu, lịch trình chế tạo và chất lượng của tác phẩm.

Nhà sản xuất đóng vai trò trung gian và điều chỉnh giữa hãng quảng cáo và hãng làm phim. Trong khi hãng quảng cáo phải tuân thủ ý kiến của người của người chủ quảng cáo, người làm phim có thể đi xa đề vì trong quá trình thực hiện có những bó buộc có tính cách kỹ thuật và sở thích nghệ thuật không phù hợp với đòi hỏi ban đầu. Vì thế, nhà sản xuất như nhân vật chủ chốt (Key Man) phía làm phim đứng ra thương thảo với phía chủ. Nhà sản xuất thường là người chịu trách nhiệm sản xuất (Production Manager hay PM) trong nhiều năm, quen biết nhiều với Giám Đốc Thực Hiện (CD) của các hãng quảng cáo cũng như với người có trọng trách thông tin quảng cáo trong những hãng quảng cáo. Đối với các nhân viên thuộc khâu kỹ thuật hay các diễn viên, nhạc sĩ, người cho thuê quay phim...anh ta cũng phải quen biết sẵn. Tóm lại, nhà sản xuất phải là người quen biết rộng biết nhiều và được sự tín nhiệm của tất cả.

2) Người Trách Nhiệm Sản Xuất (Production Manager)

Nhân vật này thường được gọi là PM này là người chịu trách nhiệm chủ yếu của việc sản xuất phim quảng cáo. PM trợ giúp nhà sản xuất để mọi việc tiến hành tốt đẹp. Mọi công việc phải chuẩn bị (chọn nhân viên, làm thảo án, phối trí lịch trình thực hiện, làm bản dự chi, kiếm diễn viên, chọn địa điểm quay phim, mỹ thuật, y trang, âm nhạc...) không việc nào mà không lọt qua mắt của người chịu trách nhiệm sản xuất.Tuy PM có sự trợ giúp của một hay nhiều Phụ Tá Sản Xuất (Production Assistant hay PA) nhưng PM phải chịu trách nhiệm tất cả. PM cần nhanh nhẹn, thông minh và có sức khoẻ. Thường khi ra trường (đại học) muốn thành PM phải qua giai đoạn PA trong vòng 3 hay 4 năm, dĩ nhiên không phải ai cũng thành công để trở thành PM.

PM phải đúng hẹn giao hàng cho nên việc tôn trọng lịch trình thực hiện là bí quyết thành công. Tiền bạc dành cho phim có giới hạn, PM phải thu vén làm sao để khỏi vượt mức dự chi. Còn việc quản lý nhân viên, PM cần nắm vững giờ giấc của mọi người vì họ đến từ những nguồn nhân lực khác nhau. Cuối cùng, việc quản lý chất lượng của tác phẩm cũng rất quan trọng vì phim quảng cáo là nơi bao nhiêu người đổ mắt nhìn vào.

3) Những người thu hình (Camera Department Staff)

Những người thu hình phần đông hành nghề quay phim như nghề tự do (Free Camera Operator) nhưng có những người thu hình chỉ chuyên quay phim quảng cáo. Trong một xã hội mà số lượng phim quảng cáo quá ít, không thể có sẵn loại người này nên người ta đành dùng những người quay phim truyện để phụ trách nó. Muốn trở thành người thu hình, phải qua giai đoạn thực tập của người phụ tá (Assistant Camera Operator) để học hỏi kinh nghiệm. Dĩ nhiên, muốn trưởng thành, người phụ tá thu hình phải có những đức tính như nhạy cảm, có khiếu thẩm mỹ và thông cảm với đặc tính thương mại của phim quảng cáo.

Dưới tay người thu hình là người phụ tá thứ nhất (First Assistant Camera Operator, còn gọi là Chief), phụ tá thứ hai (Second Assistant Camera Operator) và tùy theo nhu cầu, có khi phải dùng đến người quay phụ thứ ba (Third Assistant Camera Operator).

Người thu hình phải biết tính toán tốc độ, màu sắc, tác dụng lăng kính, ánh sáng cũng như góc cạnh quay, khổ hình khi thu hình (Shooting). Người phụ tá thứ nhất có trách nhiệm đo độ ánh sáng, giới hạn độ nhắm (Focus) hay hay tầm xa. Người thứ hai sử dụng máy, chọn phim, lắp phim, đổi máy, đổi lăng kính, thay đổi hướng hoặc di động máy vv...Dĩ nhiên, tuỳ trường hợp, những người thu hình thường chia xẻ công việc giữa họ.

4) Người trách nhiệm ánh sáng (Lightman)

Đó là những người phần lớn không thuộc vào một hãng quảng cáo nào cả (Freelancer), nhờ họ mà hình ảnh quảng cáo đạt được phẩm chất cao. Người thu hình phụ thuộc vào người trách nhiệm ánh sáng và thường dành cho anh ta nhiều thời giờ để điều chỉnh ánh sáng tối ưu. Họ thường cũng có người phụ tá số một, số hai như người thu hình. Công việc của họ nặng nhọc nhưng không được đền đáp đúng mức nên giới trẻ ít người chịu theo ngành này.

5) Người thiết kế phông cảnh (Art Designer)

Họ đảm trách mô hình phông cảnh (Set Design). Dựa trên những vị trí đặt máy quay phim đã được ghi trên bảng phác họa, hãng quảng cáo và người phụ trách diễn xuất với sự đồng ý của chủ quảng cáo, bắt đầu gọi người may sắm y trang, dụng cụ và cậy người chuyên về phông cảnh đến thiết kế. Người thiết kế phông cảnh cũng thường làm việc tự do và chi phí dùng vào việc này rất biến động khó lường trước được con số.

Những người thiết kế phông cảnh thường xuất thân từ ngành kiến trúc nhưng họ cần phải có cả kiến thức về điện ảnh và có cá tính nữa. Họ chỉ có thể chuyên môn làm một thứ ví dụ như nghệ thuật tạo hình hiện đại, kiến trúc Âu Mỹ hay Nhật Bản ...Tuỳ theo nhu cầu, người ta sẽ tìm đến những nhà thiết kế trong lĩnh vực chuyên môn của họ.

6) Những người dựng đề-co và phụ trách dụng cụ (Art Department Staff)

Dựa trên thiết kế phông cảnh, họ bắt tay vào việc dựng đề -co và dụng cụ sơn phết vẽ vời cũng như trang trí nội thất, rèm màn, đèn đóm và cả vườn tược. Những gì có thể mua sắm được thì mua sắm, còn không phải làm lấy (các công việc mộc, nề ...).

7) Người phụ trách máy móc (Machine Operator)

Họ giúp điều khiển các loại xe, giúp di động máy quay phim...Hiện nay với máy vi tính, họ đã có thể điều khiển các loại máy móc từ xa hay để tự động .

8) Người phụ trách hiệu ứng đặc biệt (Special Effect Operator)

Họ làm mây, mưa, mù, tuyết rơi, lửa cháy vv...những hiệu ứng đặc biệt để phim quảng cáo được sống động. Ngày nay, với sự xuất hiện của những hình ảnh do thủ pháp của máy vi tính đem lại, vai trò của họ của họ lu mờ dần.

9) Người thao tác (Animation Operator)

Trong phim, có khi phải di động búp - bê hoặc thương phẩm, dụng cụ, phải cần có những người làm thao tác. Với sự ra đời của hình ảnh tạo bằng máy vi tính, những người này dần dần biến mất.

10) Người trang điểm (Hair Set-Up&Make-Up Staff)

Chủ yếu sửa soạn đầu tóc và trang điểm cho nhân viên diễn xuất để phù hợp với nội dung của phim. Những diễn viên có tiếng thường đem theo chuyên viên trang điểm của họ đến.

11) Người phụ trách về vóc dáng (Stylist)

Phụ trách về y trang, chỉ đạo việc mua hay mượn quần áo dựng trong phim theo vóc dáng của diễn viên.

12) Người phân vai (Casting)

Đóng vai chính trong việc thử tài (audition) và sử dụng các diễn viên phụ.

13) Người phụ trách phối âm (Mixer)

Họ là kỹ sư âm thanh điều khiển giàn máy phối âm (cũng gọi là Mixer).

14) Những người cố vấn lúc thâu hình (Technical Advisor)

Để tránh những khó khăn lúc biên tập phim, người cố vấn kỹ thuật giúp khâu thu hình hiểu rõ những chi tiết kỹ thuật lúc quay phim (Shooting) để tiết kiệm thời giờ và tiền bạc.

15) Các phụ tá kỹ thuật trong mọi hoạt động cá biệt

Từ chuyên gia nấu nướng (Cooking Stylist), chuyên gia vũ đạo (Choreographer), dạy thú diễn xuất hoặc sử dụng các loại xe cộ, máy móc.

16) Người biên tập phim (Editor)

Có nhiệm vụ sắp xếp, cắt xén phim để cuối cùng, nó có được một trật tự hợp lý. Anh ta là người sử dụng những phương tiện kỹ thuật biên tập lành nghề.

17) Người phụ trách hình ảnh vi tính (Computer Graphic Artist)

18) Người phụ tá phối âm (Mixer Assistant)

Trợ giúp người phối âm chính để lồng băng ảnh và băng âm thanh với nhau (Synchronization) cho được hài hòa.

19) Người tạo tác dụng âm thanh đặc biệt (Sound Effect)

20) Người chọn nhạc (Music Effect)

Phải kể thêm là trong lúc dùng ngoại cảnh (Location) ở nước ngoài, cần có người sản xuất và phối hợp (Coordinator-Procuder), người phụ tá giám đốc (Assistant Director) cũng như nhà sản xuất phụ tá (Product Assistant) địa phương công tác vì họ nắm vững điều kiện làm việc tại chỗ.Theo qui tắc của Hiệp Hội Các Nhà Đaọ Diễn Mỹ (DGA), một phim quảng cáo quay ngoại cảnh ở Mỹ mỗi ngày phải thuê ít nhất hai phụ tá giám đốc (AD). Trong ngôn ngữ chuyên môn của Mỹ, những vai chuyên môn được gọi bằng danh từ có khi hơi khác như Giám Đốc Phim Ảnh (Director of Photographer), Người Thu Hình (Camera Operator), người phụ trách ánh sáng (Gaffer), tương đương với từ Assistant Lightman. Phụ tá của Gaffer được gọi là Best Boy, người lo về nguồn điện chiếu sáng gọi là Electrician hay Generator Operator, còn người lo về cơ khí hay đúng hơn là người làm bất cứ việc gì để giúp vào việc thu hình được gọi là Grip, cao hơn hết là anh Key Grip. Người lo y trang gọi là Wardrobe Attendant. Bên cạnh còn có người phụ trách an ninh mướn từ bên ngoài (Police Officer), nhân viên cứu hỏa (Fire Fighter), người dạy học cho các diễn viên trẻ còn ở tuổi đi học (Welfare Teacher), người lo việc vận chuyển xe cộ (Teamster), người tìm ra và giới thiệu ngoại cảnh (Location contact / Scout)...họ là những nguồn chi phí khác mà khi quay phim quảng cáo ở Mỹ, người ta bắt buộc phải nghĩ tới.

Điều cần lưu ý là những người tham dự vào việc làm phim mang những danh hiệu khác nhau, tùy theo họ ở Mỹ, Nhật hay Âu Châu, và có những nhiệm vụ đặc thù được định rõ từ trước.

Trong quyển sách này, nhiều khi thuật gia dùng chữ "anh ta" để chỉ vai trò một nhân viên kỹ thuật nào đó nhưng không có dụng ý xem như công việc này chỉ có phái nam mới làm được. Những từ ngữ như Best Boy hay Script Girl trong tiếng Mỹ để chỉ người phụ tá ánh sáng và người theo dõi thực hiện kịch bản phim cũng vậy : nó chỉ có tính cách lịch sử và sẽ tự động biến mất theo thời gian.

< Về trang Mục Lục >

® "Khi phát hành lại bài viết của trang này cần phải có sự đồng ý của tác giả 
và ghi rõ nguồn lấy từ www.erct.com