TRUYỆN NGẮN TRONG LÒNG BÀN TAY

Nguyên Tác: Kawabata Yasunari

Dịch: Nguyễn Nam Trân

TẬP V

62- Mấy mẩu vải vụn (Kogire, 1944)

Nàng không hề nghĩ rằng sẽ có một ngày nào mình phải sửa lại lần áo lót kimono đã mặc từ hồi mười ba mười bốn tuổi.

Mấy hôm trước, khi dọn dẹp đống quần áo mùa đông và tìm ra nó từ dưới đáy tủ áo cũ, Miyako thấy tuy vòng cổ quá hẹp không còn mặc được nữa nhưng tự dưng lại đem tháo nó ra ngay rồi giặt giũ cẩn thận.

Thế rồi hôm qua khi đã là xong và đo thử, nàng thấy nó vẫn còn đủ dài, chỉ cần sửa ống tay là có thể mặc lại bởi vì bề ngang của ống tay chỉ thiếu độ một tấc ta (shun = 3cm).

Hai ống tay áo được làm thành từ hai mảnh vải nối ở mức một phần ba độ dài. Miyako lẩm bẩm:

-Eo ôi! Đường viền lật ra ngoài nhỉ!

Cùng lúc, nàng nhớ lại cái thời mình đến tuổi mặc tấm áo lót này, vừa vặn khi ấy, cả nhà dọn lên sống ở Tôkyô.

Mãi về sau mẹ nàng mới giải thích cho nghe là theo phong tục ở Kansai (vùng Kyôto-Ôsaka), thông thường người ta khâu đường viền bằng cách xếp một phân (bu = 0,3 cm) lần lót rồi lật nó từ trong ra ngoài, trong khi ở Kantô (vùng Tôkyô), họ cứ để nguyên thế mà khâu (không có mặt trái mặt phải, NNT) hay lật ngược mé ngoài vào trong lần lót. Theo bà thì cách khâu của người Kansai đỡ tốn kém hơn nhưng cũng nói thêm rằng Miyako là một cô gái trẻ, nhiều dịp cần phải ra ngoài.

Kể từ ngày đó, Miyako khám phá ra rằng sinh hoạt của mẹ nàng nhất nhất đều theo phong cách Kansai. Bà không chỉ sống với tập quán của một phụ nữ thời trước. Nơi bà còn thấy đọng lại nét dịu dàng và sự trân trọng đến từng chi tiết của lớp người cũ.

Mặt trái màu đỏ nơi cổ tay áo lót tuy đã phai thắm nhưng đó là cái màu gợi bao hoài niệm của loại hàng mút-xơ-lin (merinos). Mặt ngoài cũng làm bằng hàng mút-xơ-lin và được trang trí với những mô hình kiểu Yuuzen (1) rất dễ thương. Trên thân tấm áo lót bằng hàng fla-nen (flanel) ấy là những khuôn hình mắt cáo bình dị với hai màu vàng và hồng hoàng, vì giặt đi giặt lại nhiều lần có hơi tơi ra nhưng vẫn là thứ vải tốt. Mút-xơ-lin hay fla-nen là những mặt hàng giờ đây không mấy khi được thấy và điều này chợt làm lòng nàng ấm lại. Vì vậy Miyako ước ao được sử dụng những mẩu vải cùng loại như thế để sửa ống tay áo.

Nơi cổ tay, vì cần nối thêm ở mặt trong lẫn mặt ngoài, tại sao mình không ráp thêm một mẩu vải mượn lên nền fla-nen nhỉ? Miyako vừa lấy cái hộp đựng các mẩu vải ra vừa tự nhủ. Cái hộp ấy đến từ một cửa hàng bán quần áo đàn ông và bên trên, nàng có dán thêm giấy Chiyogami (2) sặc sỡ. Cái hộp này đã có từ thời nàng còn là học sinh trường nữ trung học, và khi trang trí như vậy, nàng muốn xác định nó là món đồ của riêng mình. Nàng lấy những mẩu vải từ trong hộp và bày ra. Chúng nhiều đến nổi hai đùi nàng như bị ngập dưới đống vải. Đó là những mẩu vụn còn sót lại khi người ta may quần áo tây chứ không phải khi may đồ ta nên chẳng thấy mẩu nào có thể dùng vào việc nối dài một cổ tay kimono bằng fla-nen.

Tuy không tìm ra nhưng đó không phải là điều làm cho Miyako đau khổ. Mặt khác, nàng cũng thấy không cần phải vội vàng nên cứ ngồi yên một chỗ, duy cái đầu hơi có hơi cúi xuống đằng trước ra chiều tư lự. Dĩ nhiên, mỗi mẩu vải đều gắn liền với một kỷ niệm của thời thiếu nữ. Thế nhưng những kỷ niệm đó cũng không đến nỗi tuôn ra ào ạt trong đầu nàng, chỉ biết lúc ấy, đối với nàng, thời gian trôi qua thật êm ả. Nàng chỉ có ấn tượng là mỗi mẩu vải giống như một vật thể sống động, đang chiếu những tia sáng của chúng về hướng nàng.

Nàng nhớ lại một người bạn gái của mình dưới Kansai. Cô bé kia đã giữ lại trong một tập ảnh tất cả các mẩu vải kimono cô có từ khi mới ra đời. Chúng được sắp theo thứ tự thời gian cô ấy được may kimono, mỗi lần đều có chú thích tuổi tác, năm tháng. Khi được xem tập ảnh đó, Miyako sững sờ và có phần ganh tỵ. Nàng thấy từ con người cô bé xinh đẹp kia như có cái gì tỏa sáng đến lóa mắt. Sở dĩ cô gái kia có được sở thích như thế cũng vì bà mẹ của cô ta là nhà sưu tập những mẩu vải cổ xưa. Lúc Miyako trở về nhà và kể chuyện lại, mẹ nàng tỏ ra khâm phục vì theo bà, đối với một đứa bé gái, có lẽ đó là những kỷ niệm còn quí giá hơn cả tranh ảnh và sẽ làm cho cô ấy hết sức vui mừng được nhìn lại chúng khi lớn lên.

-Mẹ không hề nghĩ tới. Cho dù có ý tưởng đó đi nữa, mẹ cũng không đủ sức làm. Đáng lý ra mẹ phải giữ những mẩu vải cũ cho Miyako.

-Mẹ ơi, mẹ giữ cho Miyako đi. Từ bây giờ thôi cũng được mà! Bề gì mấy mẩu vải cũ vẫn còn đấy chứ, mẹ nhỉ?

-Vớ vẩn thật. Ba chuyện như vậy con nhà thường dân không ai người ta làm.

Ông bố nói như tát. Bà vợ ngơ ngác nhìn chồng rồi nín thinh. Ông ta lại tiếp tục:

-Suy nghĩ gì mà kỳ cục. Nuôi dạy con cái kiểu này làm sao chúng nên người được.

Trước đó, Miyako không hiểu tại sao cha mình lại giận dữ đến vậy nhưng bây giờ nàng bắt đầu vỡ lẽ. Không nên bị ru ngủ bởi kỷ niệm. Để lòng mình vương vấn những chuyện thuộc về quá khứ hay muốn níu kéo nó đều không ổn. Ở đây, điều quan trọng hơn hết là những mẩu vải của Miyako không có một bóng đen nào che phủ lên. Toàn là những kỷ niệm tuy bình dị nhưng trong sáng và hạnh phúc. Trong khi đó, những mẩu vải đẹp đẽ của cô bạn kia biết đâu chẳng mang vết tích sự ô nhục hay bất hạnh của người mẹ hoặc người con. Phải chăng hai mẹ con đang gìn giữ sự đau buồn của đời họ như một thứ bảo vật?

-Ô kìa! Ô kìa!

Mẹ của Miyako đến đứng bên cạnh nàng, mắt nhìn như dò hỏi. Cô gái hơi đỏ mặt vì e thẹn.

-Con muốn sửa lại áo lót kimono à? Chuyện không dễ đâu nhé! Nhất là ống tay, phải không? Chắc mẹ có đủ đồ đấy. Lấy cái cái rương cũ của mẹ lại đây coi!

Miyako lấy cái rương cũ đựng đồ lề, nặng nề đặt nó trước đầu gối của mẹ. Bà mở nắp rương và đưa tay thoăn thoắt kiểm điểm những xấp mẩu vải được xếp cẩn thận bên trong như thể đang đếm giấy bạc.

-Mẩu này dành cho ống tay đây. Còn lần lót bên trong thì phải dùng đến thứ này.

Bà vừa nói vừa rút ra một xấp mẩu vải mút-xơ-lin có hoa văn hoa cúc nhỏ và vải cô-tông đỏ.

Miyako nhìn quang cảnh với vẻ thán phục trước khi bật cười.

-Sao con lại cười?

-Đâu. Không có lý do gì cả. Thế nhưng khi nhìn mẹ kiếm vải, con có cảm tưởng như có một phép lạ vì từ trong rương mẹ muốn lấy ra cái gì cũng có.

-Chỉ vì mẹ đã quen việc thôi, con ạ.

Bà ngắm nhìn con gái đo mấy mẩu vải trong một khoảnh khắc rồi nói với một giọng bình thản:

-Dạo này Miyako vẫn còn viết thư thăm cậu Tayama đấy chứ?

-Vâng, hầu như mỗi tháng một lần.

Nàng trả lời nhưng đã bỏ bớt đến một phần ba sự thật.

-Lâu quá con nhỉ!

-Bốn năm rồi, mẹ ơi...

Miyako cảm thấy lòng nôn nao và những muốn đặt một câu hỏi cho người mẹ nhưng rốt cuộc chỉ cúi gầm.

-Chiến tranh đã kéo dài từ độ tấm áo lót kimono này không còn vừa với thân hình con nữa.

-Vâng, đúng thế.

-Con đã trở thành người lớn giữa cuộc chiến tranh.

-Nhưng con hãy còn nhút nhát lắm mẹ ơi.

-Có nhiều điều mà khi còn trẻ, chúng mình không bao giờ ngờ có ngày nó sẽ xảy đến đâu con ạ ...

Chưa dứt lời, người mẹ đã đi ra khỏi phòng.

Đúng như vậy, Miyako đã trở thành một thiếu nữ ngay giữa lòng cuộc chiến. Khi nghĩ đến đó, những thớ tim nàng bỗng nhiên quặn thắt. Nàng đưa mắt nhìn lên bầu trời và nghĩ về trận bão lửa của định mệnh đối với những cô con gái mới lớn cùng trang lứa.

Tuy vậy, Miyako lại cầm lấy mũi kim khâu. Nàng chợt thấy mình có một tình cảm trìu mến thật tươi mới đối với những mẩu vải lót kimono cũ kỹ này. Thêm vào đó là một cảm giác kỳ lạ. Nàng thấy như thể những mẩu vải đó - trong suốt thời gian cuộc chiến kéo dài – từ dưới đáy rương cũng đã âm thầm chờ đợi nàng.

Nàng mới khâu xong một bên ống tay áo thì bà bác của nàng vừa tới. Nhân có tiếng bước mạnh mẽ như đàn ông đi bên cạnh bà, Miyako chần chờ chưa muốn đứng dậy nhưng mẹ nàng đã ra ngoài cửa đón tiếp họ.

Khi đưa khách vào nhà, mẹ nàng đi ngang qua cánh cửa phòng mà không hề lên tiếng gọi con gái khiến cho nàng hơi lấy làm lạ. Thế nhưng chẳng mấy chốc, cánh cửa kéo fusuma ngăn hai căn phòng đã mở hé. Mẹ nàng nói mà như chỉ để mình nghe:

-Thật khó xử với bác Shimamura của mày quá ... Mẹ lấy trà ra mời bác ấy đây, con pha hộ mẹ nhé?

Bà nhờ Miyako như vậy rồi quay ngoắt lại phía phòng khách, khuôn mặt hơi bối rối.

-Bác Shimamura định giới thiệu cho mình một đám nào đó chăng?

Miyako tự hỏi, lòng lo lắng. Nàng sửa soạn bình trà rồi không hiểu vì sao lại đi ra gian tiền đường. Nàng thấy một đôi ủng sĩ quan ai cởi ra để đó. Lại có một chiếc mũ lưỡi trai được đặt trên bậc thang. Miyako chìa tay ra, chần chờ một chút rồi nhẹ nhàng nhấc lấy nó và gác lên cao. Nàng trở lại phòng mình, cầm lấy kim khâu nhưng lần này cánh tay chợt cứng ra và bàn tay có hơi run.

-Miyako ra chào bác đi con.

Tiếng người mẹ gọi nàng từ phía hành lang.

Bà bác Shimamura giới thiệu trung úy Ôsawa với nàng rồi tiếp tục nói sau khi đưa mắt liếc nhìn cô cháu thật nhanh:

-Này cháu Miyako! Trung úy Ôsawa phải đi ngay đó. Cháu có tiễn được ra đến ga không?

Tuy là nhờ nhưng giọng bà giống như ra lệnh.

-Vâng ạ!

Lính quính không biết phải làm sao, Miyako nhón chân đứng dậy rồi lại quì một bên gối lên mặt chiếu. Mẹ nàng đi ra trước về phía hành lang vừa ra hiệu cho nàng bằng mắt và thì thầm:

-Mẹ đã trình bày cho họ xong chuyện cậu Tayama rồi. Vậy Miyako cứ lễ phép tiễn chân trung úy ra ngoài ga đi con!

Miyako chợt cảm thấy có luồng hơi nóng bừng lên đôi mắt và một tình cảm thỏa nguyện lan ra khắp châu thân.

Hai người vừa mới ra khỏi cổng được bảy tám bước thì trung úy Ôsawa chợt đứng lại:

-Thôi, để tôi ở đây cũng được. Xin lỗi đã làm phiền cô!

-Dạ không sao đâu. Để em tiễn trung úy ra tận ga.

Miyako trả lời và lần đầu tiên Miyako ngước mắt lên nhìn khách.

Anh ta có vẻ suy nghĩ:

-Cũng được. Xin mời cô đi cùng vậy.

Người sĩ quan nói với giọng cả quyết.

Anh ta kể cho cô hay là nhân lãnh một công vụ, anh được lui về hậu phương khoảng hai tuần lễ nhưng sẽ ra tiền tuyến trở lại. Bác Shimamura của nàng bảo là nếu anh có ý định lập gia đình, bà sẽ làm mai cho một người thật xứng đáng.

-Như cô cũng biết tính bác ấy đấy, bác lôi tôi đi mà chẳng nói trước gì cho tôi cả. Rồi chúng tôi lại đột ngột đến thăm nhà mà không thông báo cho gia đình cô hay. Xin lỗi cô thật nhiều vì đã quấy rầy, cô nhé.Thế nhưng bà bác của cô đã nhắc đi nhắc lại với tôi rằng cô là một người con gái tuyệt vời và quả đúng như vậy.

Miyako không biết trả lời làm sao. Nàng cảm thấy một nỗi buồn thật thanh khiết nhưng nó lại giống như sự bình yên trong sáng. Hình bóng của Tayama bỗng dưng hiện ra trong tâm trí nàng.

-Cảm ơn cô đã tiễn tôi.

Trước quầy bán vé, viên trung úy làm một cử chỉ trang trọng: anh chào Miyako theo kiểu nhà binh.

-Cô nhớ giữ gìn sức khỏe nhé!

Anh ấy nhìn mình kìa, Miyako tự nhủ, và cảm thấy như bị người đàn ông kia cuốn hút. Nàng không biết phải đối phó làm sao, đành để cho nước mắt ứa lên. Anh ấy có một cái nhìn không khác gì Tayama. Những người ra đi đều có chung cái nhìn như thế hay sao?

Tayama và nàng chưa hề trao đổi một lời giao ước. Thế nhưng cái nhìn của anh ấy vẫn còn sống trong lòng nàng và đã giúp nàng trưởng thành từ bốn năm qua. Thế là đã đủ đầy ắp khiến cho giờ đây nàng phải tìm cách xóa khỏi trái tim mình cái nhìn của viên trung úy. Thế nhưng, cùng một lúc, nàng lại không muốn quên nó để còn có thể cầu nguyện cho anh.

(Dịch ngày 20 tháng 11 năm 2018)

(1) Yuuzen (Hữu Thiền) là một nghệ nhân thời Edo đã nghĩ ra phương pháp nhuộm và trang trí hàng vải nổi tiếng mang tên mình.

(2) Chiyogami (Thiên đại chỉ): Giấy trang sức nhiều màu có hoa văn hoa, cỏ, nai vv..in bằng mộc bản.

Xem tiếp : [ 63- Bộ đồ đi ngựa ]

* Nguyễn Nam Trân :

Một trong những bút hiệu của Đào Hữu Dũng, sinh năm 1945 gần Đà Lạt. Nguyên quán Hương Sơn, Hà Tĩnh. Theo học Chu Văn An (1960~1963) và Đại Học Sư Phạm Sài Gòn trước khi đến Nhật năm 1965. Tốt nghiệp Đại Học Đông Kinh (University of Tokyo) và Đại Học Paris (Pantheon-Sorbonne). Tiến sĩ khoa học truyền thông. Giáo sư đại học. Hiện sống ở Tokyo và Paris. E-mail: dhdungjp@yahoo.com

.........................

® "Khi phát hành lại bài viết của trang này cần phải có sự đồng ý của tác giả (dhdungjp@yahoo.com)
và ghi rõ nguồn lấy từ www.erct.com