75. Bức thư (Tegami, 1962)

Mùa này khí trời mát mẻ, chắc trong người ông cũng khỏe khoắn ra, có phải không ạ? Tôi xin phép có đôi dòng hầu thăm ông.

Về phần tôi, sau những tháng ngày khép kín khi vợ tôi vừa mất, bỗng đùng một cái, cảm thấy mình thoát được tình trạng u uất và như hồi sinh giữa đất trời, tìm thấy lại mối giao tình mật thiết và sinh động với người vợ quá cố qua một thứ trò chơi mà tôi vừa mới bắt đầu. Vậy xin ông chớ lo lắng cho tôi.

Tôi đã thay mặt cho người vợ đã mất, thử tiến gần lại với gia đình bà ấy. Những đứa cháu yêu mến vợ tôi, gọi bà là cô là dì sao mà đông thế, đến độ tôi phải ngạc nhiên. Nhìn đàn cháu, tôi như thấy lại hình ảnh linh hoạt của vợ mình. Trong bọn chúng có hai đứa thông minh cho nên tôi định giúp chúng nó làm được cái chuyện mà sinh thời, vợ tôi rất yêu thích nhưng không thực hiện được. Đó là giấc mơ nghiên cứu nghệ thuật và quốc văn của bà. Với ý nghĩ đó, tôi mới thử bàn bạc với cha mẹ chúng thì các ông các bà cũng như hai cô đều tỏ ra hăng hái. Tôi sẽ sắp đặt để dìu dắt chúng vào hai con đường này. Người vợ quá cố của tôi, qua trung gian của hai cô cháu, chẳng bao lâu nữa, sẽ được thỏa nguyện ước vọng lúc sinh thời.

Đối với cô cháu thừa kế con đường nghệ thuật của bà thì tôi đã nhờ phu nhân Kume nhận làm đệ tử để cô học các ca khúc dân gian (jiuta). Nhân vì bà thầy rèn luyện một cách đặc biệt cho nên mới nhập môn được bốn năm tháng, cô đã được phép lên sân khấu trình diễn lần đầu tiên. Có lẽ cô may mắn vì đã có sẵn chút kiến thức về đàn Koto từ trước. Thế nhưng nếu cô được nâng đỡ quá mức như vậy cũng vì cả hai thầy trò đều được mọi người đánh giá tốt, cô lại là một đứa con gái khỏe mạnh, thông minh nên cái viễn tượng tài năng cô sẽ đạt đến đỉnh cao là chuyện khó thể nghi ngờ. Một tài năng có thể nở bùng thành thiên tài hay không hãy còn phải trải qua nhiều thử thách nhưng ít nhất cô đã cho thấy phần nào cái khả năng thực hiện được mộng ước của vợ tôi. Khi nhìn cô sử dụng trụ đàn Koto (kotoji) (1) bằng ngà mà người vợ quá cố của tôi hằng yêu chuộng cũng như đàn những bản trong nhạc phổ riêng (kanjinchô) (2) của bà ấy, tôi không sao cầm được nước mắt.

Phần cô cháu định đi cho theo con đường nghiên cứu quốc văn thì đã vào được Khoa Quốc Văn của Đại học Keiô. Trước đây cô từng làm thơ Waka. Tuy phạm vi sáng tác còn hẹp nhưng thấy đã lộ được tố chất. Dạo sau này, cô còn cho biết là còn muốn viết tiểu thuyết nữa nhưng vì cái hồn thơ chưa đủ rộng rãi để tiếp cận thể loại này nên tôi muốn đợi đến khi cô được 25 tuổi, xem thử lúc đó thực sự có năng khiếu viết tiểu thuyết hay không rồi hẳn kết luận.

Mới đây thôi, sau khi đi thăm mộ vợ về, tôi bỗng gặp được một người con gái lý tưởng, mẫu người mà cả hai vợ chồng từ lâu chủ tâm tìm kiếm.Tình cờ gặp nhau ở trên đường thôi. Người con gái ấy con nhà gia giáo, tính tình khoan thai lại xinh đẹp nữa. Cô cho biết tuổi mới 16. Đó là mẫu người đẹp của thời Momoyama (3). Nhân có bố mẹ cô ấy đi bên cạnh, tôi đã xin phép chụp một tấm ảnh của cô ấy và ông bà đã chấp thuận. Tôi nhờ một nhà nhiếp ảnh tên tuổi là ông Kaneda đến nhà cô ấy chụp. Khi nào ảnh rửa xong, tôi sẽ xin đến gặp. Nếu như hai nhà đi đến chỗ nhất trí trong mọi điều kiện thì tôi sẽ xin hỏi cưới cô gái ấy cho con trai của chúng tôi, điều mà người vợ quá cố của tôi và chính tôi từng ấp ủ trong lòng. Tuy vậy, nhân duyên là định mệnh của hai bên nam nữ nên tôi nhất quyết không nói xen vào. Bố mẹ cô gái cũng sẽ không can thiệp. Sau đó thì tôi chỉ âm thầm theo dõi và chờ đợi cho đến ngày cô gái ấy trưởng thành.

Do đó, dù đã qua đời nhưng vợ tôi như hãy còn sống. Tôi thấy bà ấy buổi sáng thức dậy là ra khỏi nhà để đi chơi, còn tôi thì cũng bận rộn với công việc đến hoa cả mắt. Tôi tin chắc là vợ tôi đang sống một cách thực sự như tất cả mọi người. Cả tôi lẫn người vợ đã quá cố - qua trung gian của những người con gái nói trên – đã có cơ hội sống và sinh hoạt.

Nhân vì muốn gặp lại vị thiền sư đã đi từ Toyama đến điếu tang vợ tôi nên khoảng đầu tháng sau, tôi sẽ lên đường đi ngắm lá hồng (momiji-mi). Cũng coi thử nhà sư này còn ám một chút mùi nhang khói (= thích thuyết pháp) nào không để đánh cho ông ấy một trận mà sửa trị. Bởi vì cái ông sư trẻ này khi nhận được tin vợ tôi nhắm mắt, đã từ vùng nhà quê Toyama vừa khóc vừa chạy xuống đây, đến ngôi nhà nhỏ của chúng tôi rồi ra ngoài mộ.Thế xong, ông lại vừa khóc vừa quay về chùa. Ông chỉ biết khóc liên tục. Ông bảo vòng rào khu mộ địa của vợ tôi có hoa trầm đinh hương (jinchôge) (4) nên ông cũng cho trồng hoa ấy trong sân chùa và nói là để tưởng nhớ đến vợ tôi. Thế nhưng vòng rào của khu mộ ấy vốn làm bằng những bụi shikimi (5). Ông bèn bảo rằng cần phải làm sao cho hai bên đều giống nhau nên sau đó đã đem trầm đinh hương xuống trồng bên mộ.

Đối với hai chúng tôi, mộ địa chẳng qua là một nơi hò hẹn (rendez-vous) (6) giữa tôi và người vợ quá cố. Chúng tôi cùng đi ra đó và cùng trở về. Mấy lúc sau này, tôi không còn thấy cái sống và cái chết là hai hình thù cố định và tạo ra vấn đề nữa. Tôi có cảm tưởng là giữa cái cụ thể và cái trừu tượng, giữa quá khứ, hiện tại cũng như tương lai, không có một ranh giới nào rõ rệt. Tình yêu không chút gián đoạn và vượt lên khỏi vòng sinh tử thấy trong suốt cuộc đời của vợ tôi đã bao trùm và tác động lên cả một con người còn mê lầm như tôi. Chính là lúc này, tôi muốn báo đáp lại công ơn bà ấy.

Đối với ông là chỗ quen biết lâu ngày nên tôi mới dám có đôi lời để thử trình bày với ông câu chuyện về những nàng con gái tôi có duyên gặp gỡ qua người vợ của tôi. Dám mong ông thứ lỗi.

(Dịch ngày 11 tháng 5 năm 2019)

(1) Kotoji = bộ phận đặt trên trục để nâng giây đàn koto (đàn cầm), có thể điều chỉnh âm thanh.

(2) Kanjinchô: nguyên nghĩa là tập chép kinh. Ở đây ý nói nhạc phổ cá nhân.

(3) Momoyama = thời đại lịch sử hậu bán thế kỷ 16 lúc Tể tướng Toyotomi Hideyoshi nắm quyền và đóng ở Momoyama, một khu vực thuộc thành phố Kyôto. Đặc điểm của nó là có một kiến trúc với phong cách hoa lệ và hoành tráng.

(4) Jinchôge = trầm đinh hương (a fragrant daphne), một loại cây thân cao khoảng 1m, có hoa thơm ngọt dịu.

(5) Shikimi = (japanese anise tree) một loại cây cao khoảng 3m, hạt (anise seed) có hương thơm và được dùng vào Phật sự.

(6) Nguyên văn tiếng Pháp.

Xem [    ]