|
Câu Chuyện Thầy Lang Chồng sưng nhiếp tuyến, Vợ ung thư cổ tử cung Bác sĩ Nguyễn Ư Đức Kính gửi bác sĩ Nguyễn Ư Đức Vợ chồng chúng tôi có mấy câu hỏi như sau, muốn nhờ bác sĩ giải thích cho. Tôi năm nay hơn 60 tuổi, sức khỏe cũng không đến nỗi tệ, ăn vẫn được, ngủ ok, chỉ bị hơi cao huyết áp, bác sĩ chưa cho thuốc uống và chỉ khuyên nên vận động và ăn uống kỹ càng, bớt mặn. Năm ngoái khám bệnh, bác sĩ nói prostate hơi to, cho nên thử máu t́m chất men ǵ đó. Ổng có giải thích mà tôi không hiểu rơ. Xin bác sĩ giải thích hộ là thử men ǵ vậy. Có phải là men rượu không. Tôi rất ít uống rượu, v́ uống vào là đỏ mặt, nói “linh tinh”, vợ “mắng”. C̣n nhà tôi, năm nay 57 tuổi, c̣n khỏe nhưng cứ sợ bị ung thư tử cung. Bác sĩ cho tôi biết là bà ấy cần phải làm ǵ để sớm t́m ra bệnh này. Xin cảm ơn bác sĩ Nguyễn Khanh. Chào ông Khanh Thắc mắc của ông bà về hai bệnh này cũng là thắc của nhiều người, v́ cả hai bệnh đều thường thấy ở lớp tuổi như của ông bà. Trước hết xin nói về chuyện riêng của ông là nhiếp tuyến hơi to. B́nh thường, nhiếp tuyến lớn bằng trái óc chó walnut. Thế rồi với thời gian, tuổi tăng th́ nhiếp tuyến cũng nhỉnh dần lên. Và tới tuổi ngoài 60 th́ một số đông nan giới đều có chứng gọi là ph́ đại nhiếp tuyến. Ph́ đại này thường th́ lành tính, nhưng cũng có một số ph́ đại là ung thư của tuyến này. Để xác định ung thư, y học thường thử máu để kiếm một chất gọi là PSA, làm sinh thiết tế bào tuyến và khám coi xem tuyến có lớn không. PSA viết tắt của Prostate-Specific-Antigen là một loại enzyme do các tế bào của nhiếp tuyến sản xuất và có công dụng làm lỏng tinh dịch. Khi nhiếp tuyến bị ung thư, tế bào tuyến nhiều hơn th́ PSA tăng. PSA cũng tăng khi nhiếp tuyến bị viêm hoặc ph́ đại lành tính. PSA b́nh thường là từ 0 tới dưới 4.0ng/mL; tăng cao dần cho tới mức 6.5ng/mL vào tuổi 80. Kết quả trên 4.0 ng/ml là không b́nh thường với người từ 50 tới 70 tuổi; người trẻ th́ trên 2.5 ng/mL là không b́nh thường. Từ thập niên 1990, PSA đă được dùng thường xuyên để xác định ung thư nhiếp tuyến. Nhưng gần đây, đă có nhiều ư kiến khác nhau về lợi hại của xét nghiệm này. Một số nhà chuyên môn y học cho rằng xét nghiệm không tốt lắm trong việc giúp bác sĩ cân nhắc xem những ai bị ung thư nhiếp tuyến có thể đe dọa tới tính mệnh và những ai bị ung thư nhưng phát triển rất chậm và không gây nguy hiểm ǵ. Thêm vào đó, sau khi có kết quả PSA, việc làm sinh thiết để xác định ung thư cũng như điều trị lại tạo ra nhiều rối loạn cho sức khỏe. Ngày 3 tháng 5, 2013 mới đây, Hội Tiết Niệu Hoa Kỳ đă đưa ra một hướng dẫn mới như sau: -Đàn ông dưới 40 tuổi không nên thử PSA. -Đàn ông từ 40-54 cũng không cần làm PSA, ngoại trừ khi họ có thân nhân bị bệnh này hoặc thuộc nhóm có nhiều nguy cơ bị ung thư như người Mỹ gốc Phi châu. -Đàn ông từ 55 tới 69 tuổi thuộc nhóm có nhiều lợi điểm khi làm PSA, nhưng họ nên cân nhắc lợi hại với bác sĩ của ḿnh. Một khi đă chọn làm PSA th́ không nên thử hàng năm mà nên làm mỗi 2 năm. -Đàn ông trên 70 tuổi hoặc khi tuổi thọ c̣n dưới 10 năm th́ cũng chẳng nên làm PSA. Đó là hướng dẫn mới. Hướng dẫn cũng chỉ có tính cách gợi ư chứ không phải là điều bắt buộc bệnh nhân phải thực hiện thử nghiệm này. Tùy theo t́nh trạng bệnh của ḿnh cũng như tùy theo quan niệm của ḿnh với bệnh rồi tự đưa ra quyết định, với sự góp ư của bác sĩ đang điều trị. Chúng tôi biết có nhiều người quen bị sưng nhiếp tuyến, nhưng tiểu tiện vẫn OK, và họ cứ tỉnh bơ, chẳng mổ và cũng chẳng dùng thuốc. Ông ở tuổi ngoài 60 th́ cũng là tuổi nằm trong hướng dẫn, cũng cần thử PSA. Không biết bác si của ông nói kết quả cao thấp ra sao. Nếu có, ông cho tôi biết với nhé. C̣n khám t́nh trạng lớn nhỏ của nhiếp tuyến th́ bác sĩ “thọc” ngón tay mang bao cao su vào hậu môn, ngoáy sờ coi xem bề mặt của tuyến nhẵn nhụi hoặc gồ ghề, lớn nhỏ ra sao, mềm hay cứng… Nếu ph́ đại, gồ ghề th́ thảo luận với bệnh nhân, xét t́nh trạng sức khỏe, tiểu tiện và cùng nhau cân nhắc coi có cần làm PSA. Coi vậy th́ men PSA không có “dây mơ rễ mái” ǵ với rượu, cho nên ông có thể thuyết phục phu nhân, để ông mỗi ngày nhâm nhi ly rượu thuốc bổ dương nhất dạ lục giao, biết đâu nhờ đó mà dân số nhà ta lại thêm út quư tử… Ung thư bà C̣n chuyện ung thư cổ tử cung mà bà nhà thắc mắc th́ cũng hợp lư, v́ theo thống kê, phụ nữ đồng hương ta định cư trên nước Mỹ bị bệnh ung thư này cũng khá cao. Vào tuổi từ 35 tới 54, quư bà cô người ḿnh có tỷ lệ ung thư cổ tử cung cao gấp đôi dân gốc Châu Mỹ La Tinh và gấp năm lần sắc dân Trung Hoa. Tới tuổi từ 55 tới 69, phụ nữ ḿnh cũng chiếm hàng đầu, gấp ba nhóm người đứng hàng thứ nh́ là Đại Hàn. Ung thư này thường xuất hiện ở tuổi ngũ tuần, nhưng cũng thấy ở lớp tuổi 20 hoặc người ngoài 60. Đây là kết quả quan sát do National Cancer Institute công bố năm 1996. Tại Việt nam, ung thư cổ tử cung đứng hàng thứ hai sau ung thư vú tại Hà Nội và đứng đầu tại Sài G̣n. Hàng năm, có khoảng 6000 phụ nữ mệnh một v́ ung thư này. Để sớm t́m ra ung thư cổ tử cung th́ y giới có mấy phương pháp: làm Pap và khám cổ tử cung. Pap viết tắt của chữ Papanicolaou test, lất tên của vị bác sĩ nổi danh Hi Lạp Georgios Papanikolaou, người sáng chế ra xét nghiệm t́m ung thư cổ tử cung này. Pap rất dễ thực hiện: một mỏ vịt được đưa vào để mở rộng âm hộ; dùng một que nhỏ và bàn chải nhỏ quệt vào cổ tử cung để lấy một ít mẫu tế bào, trải ra trên miếng kính nhỏ, mang vào pḥng thí nghiệm nhuộm mầu rồi t́m tế bào ung thư qua kính hiển vi. Cùng lúc này, bác sĩ có thể quan sát cổ tử cung và dùng ngón tay coi xem cổ tử cung có ǵ bất thường như loét lở, chảy máu... Pap smears được làm vào khoảng thời gian từ 10 tới 20 ngày sau ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt trước, tại pḥng mạch bác sĩ gia đ́nh, phụ khoa hoặc tại các trung tâm kế hoạch sinh đẻ cùng lúc với việc khám cơ quan sinh dục. Lưu ư: không rửa cửa ḿnh, không giao hợp và không dùng thuốc nhét âm hộ 48 giờ trước thử nghiệm để tránh sai lạc kết quả. Nên tránh làm Pap khi đang có kinh. Tháng 3 năm 2012, Hội Ung thư Hoa Kỳ và một số tổ chức chuyên môn y khoa khác đă đưa ra hướng dẫn như sau về làm Pap: Phụ nữ bắt đầu làm Pap khi tới tuổi 21. Từ tuổi 21 tới 29: Pap mỗi 3 năm. Từ tuổi 30- tới 65 làm Pap mỗi 5 năm. Kỹ càng hơn, Tổ chức USPSTF United States Preventive Services Task Force nhấn mạnh: -Làm Pap cho phụ nữ từ 21 tới 65 tuổi mỗi 3 năm hoặc cho phụ nữ từ 30 tới 65 tuổi muốn kéo dài thời gian xét nghiệm mỗi 5 năm khi kết hợp Pap với HPV. -Không làm Pap với phụ nữ dưới 21 tuổi. -Không làm Pap với phụ nữ trên 65 tuổi nếu họ đă làm Pap trong quá khứ và không có rủi ro bị ung thư cổ tử cung. -Không làm Pap đối với phụ nữ đă giải phẫu cắt bỏ toàn bộ tử cung. Cơ quan CDC cũng nhắc nhở: Phụ nữ có quan hệ t́nh dục khi c̣n trẻ hơn 21 tuổi cần được tư vấn về các bệnh lây lan do hoạt động t́nh dục và được hướng dẫn về an toàn t́nh dục cũng như dùng các phương pháp ngừa thai. Từ khi áp dụng phương pháp này, số phụ nữ tử vong v́ bệnh giảm tới 70%. Sự chính xác của phương pháp lên tới tỷ lệ 95% v́ Pap có thể t́m ra bệnh rất sớm, ở giai đoạn mà mắt thường không nh́n thấy. Nhờ đó việc điều trị có hiệu quả hơn, đôi khi chữa khỏi hẳn được. Kết quả âm tính là niềm vui v́ ta không mắc bệnh. Kết quả dương không hoàn toàn có nghĩa là ung thư đă xâm nhập cổ tử cung, v́ có thể có kết quả nhầm và cần được thử nghiệm thêm để xác định bệnh. Nếu kết quả Pap không b́nh thường, bác sĩ có thể thực hiện phương pháp gọi là colposcopy nội soi cổ tử cung với một dụng cụ khuếch đại đặc biệt để quan sát các mô bào ở cổ tử cung, âm đạo (vagina) và âm hộ (vulva, mép âm đạo). Nếu thấy có bất thường th́ cắt một chút tế bào gửi pḥng thí nghiện phân tích coi coi xem có tế bào bệnh hay không. Nếu bà nhà đi bác sĩ để thực hiện việc khám này th́ có thể sớm t́m ra bệnh và từ đó điều trị có nhiều kết quả tốt hơn. Chúc ông bà mọi sự b́nh an. Bác sĩ Nguyễn Ư Đức.
www.bsnguyenyduc.com
Mời xem thêm
|
