|
Câu Chuyện Thầy Lang Nguyên nhân khiếm thị mù ḷa Bác sĩ Nguyễn Ư Đức Ta có câu nói, “Hai mắt là ngọc, hai tay là vàng”. Về giá trị thị trường, vàng là kim loại trang sức cũng như trao đổi thương mại quư giá, nhưng ngọc lại quư giá gấp bội. V́ hiếm, v́ vẻ đẹp thanh cao. Bàn tay giúp con người làm cả trăm thứ việc nhưng chẳng may khiếm khuyết th́ c̣n có thể nhờ vả, triết ghép bộ phận nhân tạo. Chứ hai mắt mà khiếm thị th́ nhiều người coi cuộc đời ảm đạm tối tăm, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, v́ không sao thay ghép ngoại trừ ghép giác mạc. Nhưng, có nhiều người nghĩ rằng, “Bị mù chưa đến nỗi khốn khổ, không thích nghi với sự mù ḷa mới bất hạnh”. V́ vô số người mù ḷa, vẫn thành danh, vẫn làm được những việc có ích cho nhân quần xă hội. Như người khiếm thị Louis Braille đă sáng chế cách “đọc” chữ viết bằng ngón tay cho cả triệu người cùng cảnh ngộ; như cha đẻ của khoa học hiện đại người Ư Galileo Galilei; như Master Chef Christine Hà Việt Nam; như Joseph Pulitzer sáng lập Pulitzer Price về văn chương, âm nhạc, báo chí… Mắt được coi như một bộ phận nối dài của năo và ánh sáng vào mắt đă được những tế bào đặc biệt chuyển thành những tín hiệu thần kinh đưa lên năo bộ. Nơi đây, năo phân tích những tín hiệu đó thành h́nh ảnh của sự vật mà mắt ta nh́n thấy được. Thị giác là một trong những chức năng tối cần thiết của con người. Nhờ thị giác mà con người mới phấn đấu để sống sót cũng như nhờ có thị giác mà con người mới thích nghi ḥa hợp được với môi trường và đồng loại xung quanh. Cho nên mọi người nên bảo vệ cái khả năng quư giá này. Mà muốn bảo vệ, cần biết những nguyên nhân gây ra mù ḷa, khiếm thị. Xin cùng t́m hiểu. Mù là mất khả năng nh́n ra sự vật. Có 4 mức độ của thị giác: Thị lực b́nh thường, khiếm khuyết nhẹ, khiếm khuyết trầm trọng và mù. Hiện nay có khoảng 285 triệu người có rối loạn thị lực ở trên thế giới, với 39 triệu người mù hợp pháp và 246 triệu người giảm thị lực. Đa số những người này là cư dân của các quốc gia đang trên đường phát triển về kinh tế, xă hội. Người trên 50 tuổi và trẻ em dưới 15 tuổi là nhóm dễ dàng bị khiếm khuyết thị giác. Về nguyên nhân gây ra khiếm khuyết thị lực, th́, theo Cơ quan Y tế Thế giới, 43% do không điều chỉnh sai lầm về khúc xạ ánh sáng như trong bệnh đục thủy tinh thể, mờ giác mạc; 33% do đục thủy tinh thể, 2% do cao áp suất trong mắt. 1-Bệnh đục thủy tinh thể, Cataract. Bệnh thường thấy ở lớp người tuổi cao do sự hóa già hoặc do thương tích của thủy tinh thể, viêm nhiễm và một số bệnh khác như tiểu đường, giảm calcium trong máu, tác dụng lâu dài của tia hồng ngoại. Đôi khi trẻ em mới sanh ra cũng bị bệnh. Khi cườm c̣n ở mức độ nhẹ th́ chưa làm suy yếu thị lực. Khi đă đục th́ giải phẫu lấy cườm ra và thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo, có độ bền lâu dài. Thủy tinh thể nhân tạo được làm với các chất không gây phản ứng và có mức độ phản xạ ánh sáng như thủy tinh thể thiên nhiên cho nên có thể chữa cả cận thị lẫn viễn thị. Có hai loại: Monofocal lenses chỉ xa hoặc gần chứ không cả hai và multifocal lenses cung cấp nh́n rơ cả xa lẫn gần. Với monofocal lense, có thể ghép một bên mắt lense để nh́n xa và bên kia với lense để đọc sách, coi computer. Đục thủy tinh thể có thể pḥng ngừa với giảm hút thuốc lá, chưa bệnh tiểu đường, tránh mắt tiếp xúc với tia cực tím quá lâu… 2-Bệnh đau mắt hột, trachoma. Đây là bệnh nhiễm trùng mắt do vi khuẩn Chlamydia Trachomatis gây ra.Vi khuẩn có nhiều trong dử mắt bệnh nhân và lây lan do dùng chung khan rửa mặt, thicu61 nức sạch tắm rửa, kém vệ sinh cá nhân và ở chung đông đúc. Khi bị nhiễm lâu, mặt trong mi mắt bị tổn thương, thành sẹo, mi mắt lộn ngược cọ vào giác mạc thành sẹo rồi đưa tới mù ḷa. Bệnh thừng thấy ở trẻ em, tuổi trước khi đi học. Mẹ hay lây v́ chăm sóc con. Pḥng ngừa bằng cải thiện vệ sinh cá nhân, môi trường, loại bỏ loại ruồi mang mầm bệnh từ người bệnh sang người lành. 3-Bệnh do kư sinh trùng Onchocerciasis Kư sinh trùng này có nhiều ở một số địa phương nhiệt đới bên châu Phi, gần sông rạch cho nên c̣n được gọi là River Blind. Một loại ruồi đen truyền kư sinh trùng sang da của người. Ấu trùng di chuyển lên mắt, gây mù. 4-Bệnh mù trẻ thơ Bệnh mù trẻ thơ gây ra do một số bệnh ở trẻ em mà không được điều trị, đưa tới mù ḷa. Với các quốc gia phát triển, thương tích của dây thần kinh mắt optic nerve là nguyên nhân chính. Tại các quốc gia đang phát triển th́ giác mạc tổn thương thành sẹo v́ bệnh bệnh sởi, thiếu vitamin A, nhỏ mắt với thuốc gia truyền có hại là nguyên nhân chính. Ngoài ra c̣n bệnh mắt bẩm sinh như đục thủy tinh thể, cao áp nhăn, bệnh vơng mạc cũng gây ra mù ở lớp trẻ thơ này. 5- Bệnh rối loạn khúc xạ Như cận thị, viễn thị, loạn thị Trong cận thị, tia sáng từ sự vật hiện ở trước vơng mạc v́ thủy tinh thể lớn ra, vật mờ đi, nh́n không rơ, và phải điều chỉnh bằng mang kính lơm. Viễn thị khi tia sáng từ sự vật hội tụ phía sau vơng mạc và điều chỉnh được bằng mang kính lồi. Loạn thị trong đó h́nh ảnh của sự vật bị méo đi, một vài phần mờ, một vài phần rơ cho nên h́nh ảnh bị biến dạng. Điều chỉnh bằng kính h́nh trụ. Kính gây ra độ méo ngược lại, như vậy hủy bỏ được độ méo do mắt gây ra. 6-Bệnh vơng mạc do tiểu đường Đây là biến chứng của bệnh tiểu đường lên mắt, gây tổn thương cho vơng mạc, nơi tiếp nhận ánh sáng của sự vật bên ngoài. Bệnh xảy ra ở cả hai loại tiểu đường 1 và 2. Tiểu đường càng lâu mà không được kiểm soát th́ vơng mạc càng bị tổn thương, gây ra mù ḷa. Để tránh bệnh này, hăy điều trị bệnh tiểu đường tới nơi tới chốn và khám mắt hàng năm. 7- Cao áp suất mắt Glaucoma Cao áp suất trong mắt đưa tới thương tích cho dây thần kinh mắt optic nerve. Đây là dây thần kinh đưa các tín hiệu ánh sáng về sự vật lên năo để đươc nhận diện ra h́nh ảnh sự vật. Cao áp suất mắt là do trở ngại lưu thông dung dịch chất lỏng trong ổ mắt. B́nh thường, dung dịch này do mắt tạo ra được đưa ra ngoài qua một lổ nhỏ trên nhăn cầu. Chất lỏng có thể ứ đọng trong mắt, gây ra cáo áp nhăn, ép vào dây thần kinh mắt, đưa tới mù ḷa. Chưa có cách pḥng ngừa bệnh nhưng bệnh có thể điều trị được với thuốc nhỏ mắt, thuốc uống hoặc giải phẫu để khai thông ống tắc hoặc đặt ống thoát chất lỏng. Nên khám mắt mỗi 3 năm khi ở tuổi tứ tuần. Trên lục tuần, khám mắt mỗi năm để sớm t́m ra bệnh và điều trị. 8. Thoái hóa vơng mạc do hóa già Đây là trường hợp điểm vàng macula trên vơng mạc bị thoái hóa, tổn thương. Điểm vàng cho ta h́nh ảnh tinh tế của sự vật, c̣n phần c̣n lại của vơng mạc cho h́nh ảnh một cách tổng quát. Nhờ điểm vàng, ta có thể xỏ một sợi chỉ qua lỗ kim khâu, đọc những hàng chữ nhỏ, phân biệt dấu hiệu chỉ đường…Khi điểm vàng thoái hóa, ta chỉ nh́n được phần ngoài của mặt đồng hồ chứ không nh́n được ở giữa nơi có các kim đồng hồ chỉ giờ… Nhiều người không biết là ḿnh có bệnh cho tới khi thấy thị lực giảm hoặc khi được bác sĩ khám mắt. Thoái hóa vơng mạc thường là do rối loạn tuần hoàn máu. Hiện nay, chưa có điều trị hữu hiệu nào cho bệnh này. Một số phương thức có tính cách hỗ trợ được áp dụng như dùng các chất chống oxy hóa, tia laser hoặc giải phẫu. Kỹ thuật ghép tế bào mầm vơng mạc đang được thử nghiệm với kết quả rất khích lệ. 9. Giác mạc mờ đục V́ giác mạc mờ đục, ánh sáng không vào trong mắt được, và gây ra mù. Nguyên nhân gây ra bệnh của giác mạc khá nhiều, như là: nhiễm trùng, viêm mắt, chấn thương giác mạc, thiếu vitamin A, hậu quả của sởi measle, vật lạ đáo vào mắt, mang contact lense ngày đêm… Điều trị hữu hiệu nhất là ghép giác mạc do người măn phần tặng nhưng tốn kém và chưa được phổ biến v́ hiếm người cho giác mạc. Kết luận Tại các quốc gia phát triển, có nền y tế cao, nguyên nhân gây mù ḷa thường thấy nhất thứ tự là bệnh vơng mạc do tiểu đường, bệnh cao áp nhăn và thoái hóa vơng mạc do hóa già. Rủi ro khiếm thị đang có chiều hướng nhiều hơn ở các quốc gia này là khiếm thị do bệnh khúc xạ mắt mà không được điều trị. Riêng tại các quốc gia đang phát triển, các bệnh đau mắt hột và Mù Mắt Ḍng Sông River Blind do kư sinh trùng gây ra vẫn c̣n hoành hành. Cơ quan Y tế Thế giới đang cùng giới chức y tế mỗi quốc gia đang sát cánh cùng nhau giảm thiểu các nạn mù ḷa khiếm thị này. Mong rằng họ sẽ thành công. Bác sĩ Nguyễn Ư Đức.
Mời xem thêm
|
