|
Câu Chuyện Thầy Lang Sự Thăng Trầm của Tuổi Già Bác sĩ Nguyễn Ư Đức Khi vui th́ muốn sống lâu Ước vọng sống lâu đă là điều mong muốn của con người từ ngàn xưa. Nó đứng trên cả tiền tài, danh vọng, đông con nhiều cháu. Chả thế mà thứ dân khi gặp nhau th́ trang trọng chúc bách niên giai lăo là thỏa măn rồi. C̣n vị quyền cao phủ chùm đất nước th́ không bằng ḷng với bách niên, mà đ̣i dân đen phải tung hô vạn tuế! vạn tuế ! hoặc muôn năm! muôn năm! Nhưng trăm người trăm ư, cho nên Á Đông ta có quan niệm “đa thọ, đa nhục”. Chateaubriand ví tuổi già như con tầu đắm. Horace than phiền: tuổi già buồn nản đang đến, giă từ những nụ cười vui, những t́nh yêu nồng nàn và những giấc ngủ an lành. C̣n Hippocrate th́ so sánh tuổi với bốn mùa mà già là mùa đông băng giá. Có lẽ là khi về già, con người, giống như mọi sinh vật khác, đều chịu những thay đổi về cấu tạo, về chức năng, đưa tới đau yếu, bệnh hoạn, mất sinh lực và ư chí. V́ vậy, người già cho rằng sống lâu mà suy yếu, thiếu thốn, chẳng qua cũng chỉ như cây tầm gửi, là gánh nặng cho gia đ́nh và xă hội rồi chuốc cái nhục vào thân. Rơ thực là: “Khi vui th́ muốn sống lâu, Nhân dịp tuổi thọ sắp tăng thêm một đơn vị, chẳng biết ḿnh nên buồn hay nên vui. Thôi th́ để biết người, biết ḿnh, chúng tôi xin cùng quư vị ôn lại vài nét thăng trầm tuổi thọ của con người, lướt qua một phần phong tục tập quán của vài thời đại đă qua. Người Già Việt Nam Phong tục Việt Nam vốn trọng người già. Ta thường có câu nói: “Triều đ́nh thượng tước, Hương đảng thượng xỉ” có ư nói là ở nơi triều đ́nh th́ chức tước cao được ngồi trên, c̣n tại chốn đ́nh trung hương đảng th́ người cao tuổi được coi trọng hơn. V́ được quư trọng nên dân ta đă có nhiều tục lệ tốt đối với người già. Trong gia đ́nh, Tết đến, con cháu tụ họp trước là để cúng bái gia tiên, sau là chúc tuổi thọ ông bà cha mẹ.Tăng thêm một tuổi là thêm thọ, một điều mà ai cũng mừng, cũng nhắc nhở chờ đợi: “ Bà lăo nằm tính tuổi sắp thêm năm” Anh Thơ. Trẻ con cũng sốt ruột chờ đợi để được mừng tuổi, bằng tiền mặt phong bao, bằng những lời khen tặng hay ăn, chóng lớn. Ngoài xă hội, nhất là nơi thôn ấp, các vị cao niên từ 50 tuổi trở lên th́ được xếp vào hạng bô lăo, trên cả các hương chức quyền thế tại địa phương. Trong số bô lăo, cụ nào cao tuổi hơn cả th́ được tôn vinh là các Cụ Thượng, thường là trên 80. Tuổi 40 được mở tiệc tứ tuần đại khánh; 60 tuổi trở lên th́ các cụ đă ăn mừng thọ, từ tiểu thọ, trung thọ rồi đại thọ ở tuổi ngoài 80. V́ quan niệm tuổi thọ là tuổi Trời ban cho, nên các vị cao tuổi đều được kính trọng. Ra đường, gặp người già là mọi người phải cúi đầu chào hỏi cho lễ phép, phải nhường bước, phải nhường chỗ ngồi, phải đứng lên khi bô lăo xuất hiện, không được ngắt lời bô lăo khi thảo luận. Chương tŕnh giáo dục từ lớp Đồng Ấu đă có những bài học Luân Lư chỉ dậy học tṛ cung cách đối xử với người lớn tuổi. Trong làng xă th́ có những tục rước lăo, tiệc yến lăo. Người già mặc quần áo đẹp, con cháu ôm cơi trầu, điếu ống theo hầu, được dân làng mang cờ quạt, vơng cáng với trống chiêng tới đón mời lên Đ́nh để hương chức và dân chúng chiêm ngưỡng, chúc tụng rồi dự yến tiệc. Mà yến tiệc th́ các cụ chỉ dùng một ít, c̣n lại lấy phần về chia cho người trong tộc họ, hàng xóm để cùng hưởng lộc nhân dân. Các cụ Ông cụ Bà đều được rước đón, nhưng tại nhiều địa phương, cụ bà không tham dự v́ các cụ vẫn theo lời dậy từ ngàn xưa là đàn bà con gái không dính líu vào việc làng, việc nước. Các bà mẹ Việt Nam bao giờ cũng khéo lo xa. Ngoài ra các cụ c̣n được làng xă dành cho một số quyền lợi về công điền, địa thổ, được miễn trừ hết sưu dịch. Quan niệm “ kính già , già để tuổi cho ” rất phổ biến. Vả lại, kính lăo đắc thọ, mọi người cũng mong là khi ḿnh đạt tới tuổi thọ đó sẽ được hưởng những vinh dự tương tự. Cũng như người Trung Hoa, xă hội ta vẫn coi gia đ́nh là một đơn vị nền tảng với tôn ti trật tự rơ rệt. Chủ gia đ́nh là người cao tuổi nhất, có toàn quyền quyết định về mọi sinh hoạt của thành viên. Con phải tuân theo lời bố, vợ phục tùng chồng, em phải nghe lời anh, và nàng dâu mới về là người chịu nhiều thiệt tḥi, hành hạ từ nhà chồng. Nhưng khi đă tới tuổi cao th́ uy quyền của bà ta cũng tăng đối với con cháu và có cơ hội hành hạ nàng dâu như bà đă từng bị đối xử khắt khe khi xưa. Việc dựng vợ gả chồng hoàn toàn do người cao tuổi sắp đặt: cha mẹ đặt đâu con ngồi đó. Khi bố mẹ thất lộc th́ người trai trưởng nắm quyền hành: quyền huynh thế phụ. Nhờ con cái thấm nhuần tư tưởng “ Công Cha như núi Thái Sơn, Cho nên người già Việt Nam đều sống với gia đ́nh và được thân nhân chăm sóc, phụng dưỡng cho tơí khi măn phần. Chỉ khi nào v́ quá nghèo lại không có thân nhân th́ họ mới phải vào trong các nhà dưỡng lăo do chính quyền hay các hội từ thiện tư nhân tài trợ. Hiện Trạng Người Già Trong thế kỷ vừa qua, vấn đề người già đă là mối ưu tư lớn của mọi người. Sự gia tăng dân số kèm theo nhiều khó khăn của lớp người này trên thế giới đă được các quốc gia và tổ chức Liên Hiệp Quốc đặc biệt lưu tâm t́m biện pháp giải quyết giúp đỡ. Số người trên 60 tuổi đă mau chóng chiếm tỷ lệ cao trong tổng số dân cư trên thế giới, mà nhóm người trên 80 tuổi lại tăng lên mau nhất. Điều đáng ngại là sự gia tăng này lại xẩy ra nhiều hơn ở các quốc gia đang mở mang, chưa đủ phương tiện ứng phó. Hiên nay số người cao tuổi trên toàn thế giới là gần sáu trăm triệu. Tới năm 2020, số này ước lượng có thể sẽ tăng lên một tỷ. Lư do sự gia tăng này gồm có việc giảm số tử vong do các bệnh truyền nhiễm, cải thiện điều kiện vệ sinh, dinh dưỡng, nhà ở, các phương pháp pḥng ngừa bệnh, khám phá ra thuốc kháng sinh. Sự gia tăng tuổi thọ là dấu hiệu của sự tiến bộ cũng như sự hoàn tất sinh học quan trọng trong thế kỷ 20. Người cao tuổi phải được coi như một nguồn lợi quư giá chứ không phải là gánh nặng cho xă hội, v́ họ sẽ c̣n đóng góp nhiều cho đất nước bằng những kiến thức, kinh nghiệm của họ. Căn cứ trên quan niệm đó, Liên Hiệp Quốc đă kêu gọi toàn thế giới lưu tâm tới những khó khăn đang ám ảnh người cao tuổi, đồng thời cũng đề nghị nhiều chương tŕnh để bảo đảm sự an toàn về kinh tế, xă hội của khối người quan trọng và cần thiết này, cũng như tạo cơ hội cho họ đóng góp vào sự phát triển của mỗi quốc gia. Liên Hiệp Quốc đề nghị một số nguyên tắc để giúp đỡ người cao tuổi như: Họ phải có cơ hội được xử dụng dễ dàng về thực phẩm, nước uống, nhà ở, chăm sóc y tế, việc làm và có một đời sống an toàn; họ phải được xử dụng các dịch vụ pháp lư, các phương tiện giáo dục, văn hóa, giải trí để phát triển mọi tiềm lực; phải được sống trong vinh dự, không bị khai thác, lợi dụng và được đối xử b́nh đẳng. Ngoài ra, các quốc gia cũng cần tạo môi trường thuận lợi để khích lệ dân chúng dành dụm tiền cho tuổi về già; khuyến khích mọi lứa tuổi tham dự vào các chương tŕnh, cũng như các cơ cấu đầu năo có quyền quyết định chính sách chung; tăng cường các biện pháp và cơ chế để bảo đảm là người về hưu không rơi vào t́nh trạng nghèo khó, v́ họ đă có công đóng góp nhiều cho sự phát triển quốc gia khi trước. Về phần ḿnh, người cao tuổi có lẽ cũng cần hành xử làm sao để sống cuộc đời cuối với nhiều tích cực hơn. Kết Luận Trong một dịp luận đàm với vị Thượng Bô Lăo 86 tuổi ở thành phố Houston, người viết có hỏi thăm cụ là với bí quyết ǵ mà cụ nom vẫn phong độ cả về thể xác lẫn tâm hồn; lại mỗi ngày vẫn lái xe đưa người này người khác đi công việc, vẫn tham dự các sinh hoạt chung, đôi khi lại c̣n đi múa đôi mỗi cuối tuần. Th́ cụ trả lời: “ Nào có bí quyết ǵ đâu. Ông cứ chịu khó về dở lại những trang sách của cuốn Luân Lư Giáo Khoa Thư, in cách đây nửa thế kỷ, đọc hết chương “Bổn phận đối với bổn thân” là có hết. Nào là các bài học về biết trọng linh hồn, phải quư thân thể, về vệ sinh cơ thể, ǵn giữ sức khỏe, ăn uống điều độ, vận động cơ thể, tới những cách đối xử với nhân quần xă hội để sao cho có tâm thân an lạc. Nếu có thiếu họa chăng chỉ thiếu những chỉ dẫn thực tế về nhu cầu sinh lư, t́nh dục” Người viết vội vàng vâng lời, t́m đọc sách Luân Lư Giáo Khoa Thư. Rồi thắc mắc: chả lẽ ngày xưa thiên hạ không có nhu cầu sinh lư. Hay là các cụ biết cả rồi, nên chẳng cần viết ra. Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
www.bsnguyenyduc.com
|
