Một thuật toán nhân bản
 

Flynn Coleman

Phạm Vũ Thịnh dịch

Mặc dù vẫn có nhiều quan điểm khác nhau về thời điểm và cách thức mà các kỹ thuật AI hiện đang khai phát sẽ tác động lên cả thương trường lẫn lực lượng lao động, nhưng chúng ta đều biết rằng công ăn việc làm hẳn sẽ bị xáo trộn sâu sắc và rộng khắp. Tự động hóa, số hóa và AI sẽ là những nhân tố gây xáo trộn lớn nhất trong lịch sử lao động trong mọi nền kinh tế của chúng ta, làm mờ nhạt cả những biến đổi xã hội khổng lồ của các cuộc Cách mạng Công nghiệp trước đây, mà chỉ trong một khoảng thời gian ngắn hơn nhiều. 

Cho đến gần đây, cơ giới hóa do robot và máy móc chủ yếu chỉ giới hạn trong việc thay thế các thao tác lặp đi lặp lại, nhất là trong các công việc lao động tay chân. Điều này đã có những hiệu quả lớn đối với người lao động trên toàn thế giới. Sẽ còn hơn thế nữa, theo báo cáo năm 2017 của Viện Nhiên cứu Toàn cầu McKinsey, “cho dù lần này có đủ việc làm để đảm bảo toàn dụng lao động vào năm 2030, thì những chuyển đổi lớn lao sắp xảy ra vẫn có thể ngang ngửa hoặc thậm chí vượt quá quy mô của những chuyển đổi lịch sử trong lĩnh vực nông nghiệp và kỹ nghệ chế tạo. Các dự báo cho thấy rằng đến năm 2030, 75 triệu đến 375 triệu công nhân (tức 3–14% lực lượng lao động toàn cầu) sẽ cần phải chuyển đổi các loại nghề nghiệp.” 

Chẳng bao lâu nữa, những người được gọi là “công nhân tri thức” trong các lĩnh vực từ chăm sóc sức khỏe đến luật, đến bảo hiểm và dịch vụ tài chính, những người cung cấp lao động không lặp đi lặp lại, có kỹ năng và nhận thức, cũng sẽ bị xáo trộn công việc vĩnh viễn. Dự đoán về tỷ lệ ròng số người mất việc làm vào năm 2030 do tự động hóa nằm trong khoảng từ 30 đến 50%. Chúng ta phải chuẩn bị cho cơn bão lốc kinh tế này.  

Trong những viễn tượng lạc quan thì việc công nghiệp hóa máy móc thông minh có thể xác định lại mối quan hệ của chúng ta với việc làm, và giúp mở ra một kỷ nguyên mới thịnh vượng và phát triển đời sống cá nhân cho mọi người, cho phép chúng ta làm việc ít hơn và vui hưởng cuộc sống nhiều hơn.

Ngược lại, kịch bản bi quan là tự động hóa có thể gây ra tình trạng thất nghiệp và khốn khổ hàng loạt. 

Ban đầu, tự động hóa hẳn sẽ ảnh hưởng đến các hoạt động rời rạc trong từng công việc, thay vì thay thế toàn bộ công việc, có thể lên tới 47% tổng số việc làm, theo một số ước tính gần đây. Tuy nhiên, dần dần nhiều công việc có thể bị thay thế toàn bộ bằng khả năng của AI, và việc sử dụng cũng như tái đào tạo máy móc cho nhiều loại công việc sẽ trở nên ít tốn kém, và tiện lợi, hơn là sử dụng sức lao động của con người. Hai nhà nghiên cứu của Đại học Oxford tin rằng 45% tổng số việc làm ở Mỹ có nguy cơ bị tin học hóa. Một báo cáo của ABI Research đã dự đoán rằng một triệu doanh nghiệp sẽ dùng kỹ thuật AI vào năm 2022.  

Một cuộc khảo sát của Oxford–Yale với các chuyên gia về AI dự đoán rằng AI sẽ vượt quá hiệu năng của con người trong việc dịch ngôn ngữ vào năm 2024, viết luận văn ở cấp trung học vào năm 2027, hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ vào năm 2031, và viết được những cuốn sách bán chạy nhất vào năm 2049. 

AI hoạt động với tốc độ và phẩm chất cao hơn, hiệu suất cao hơn và với chi phí thấp hơn nhiều so với con người. Máy móc AI có thể được cập nhật và đổi mới một cách dễ dàng. Hơn nữa, AI đưa ra những quyết định không vì bốc đồng hay xúc cảm.

*

Chúng ta chậm trễ thảm hại trong việc chuẩn bị cho cơn sóng thần AI tự động hóa sắp tới. Một lý do là suy nghĩ hiện tại của chúng ta về kinh tế và việc làm đã lỗi thời. Đã bị vượt qua bởi những thành tựu kỹ thuật và bởi những gì chúng ta hiểu về hành vi của con người. Thiết lập các khái niệm mới về việc làm cho một kỷ nguyên mới là điều cấp thiết. Các mô hình cũ không còn đủ để ngăn cản chuyện nhiều người lao động trở nên lỗi thời.

*

Một trở ngại lớn khác đối với sự chuẩn bị của chúng ta trước chuyện AI thay thế lực lượng lao động, là xu hướng đánh giá quá cao khả năng đối phó với thay đổi của chúng ta. Chúng ta tin là sẽ chỉ cần phải làm bất cứ điều gì để tránh được những gì chúng ta sợ hãi, là đủ. Tính cách này được minh họa một cách đau đớn bởi hiện trạng là loài người không có khả năng tạo được ý thức tập thể cần thiết về sự cấp bách phải đối phó với thảm họa sắp xảy ra do đầu độc môi trường thiên nhiên của chúng ta. Trong bối cảnh của cả biến đổi khí hậu khốc liệt lẫn cuộc cách mạng AI, chúng ta không có lựa chọn nào khác ngoài việc truy tìm ý chí chung để hình dung lại mối quan hệ của chúng ta với việc làm, với bản thân, với các tổ chức chính trị và doanh nghiệp, cùng với nền kinh tế của chúng ta, để loài người sống sót và phát triển.

*

Mối đe dọa lớn nhất của tự động hóa bằng máy móc thông minh là nguy cơ có thể dẫn đến sự bần cùng hóa hàng loạt và tước quyền của người lao động, vì nhiều robot hiện đang được thiết kế với mục đích thay thế vĩnh viễn người lao động, và càng ngày càng nhiều cỗ máy “có suy nghĩ” tinh vi hơn đang nuốt chửng các công việc xưa nay vẫn được thực hiện bởi con người. Lần đầu tiên, đổi mới về kỹ thuật đang tạo ra tăng trưởng kinh tế mà không tạo thêm việc làm hay tăng thu nhập cho người lao động, và bất bình đẳng kinh tế càng ngày càng tăng.

Phạm Vũ Thịnh dịch

Sydney 22/05/2023

Nguyên tác:

From the book "A Human Algorithm" by Prof. Flynn Coleman, 2019: 

"While divergent views exist on exactly when and how developing AI technologies will impact both commerce and the workforce, we do know that they will disrupt work and employment in far-reaching ways. Automation, computerization, and AI will be the biggest disruptors in the history of our labor economies, eclipsing the colossal societal shifts of the Industrial Revolution in a fraction of the time.

Until recently, mechanization due to robotics and machinery has mostly been limited to taking over repetitive tasks, particularly within manual labor jobs. This has already had major consequences for workers worldwide. According to a 2017 McKinsey Global Institute report, “even if there is enough work to ensure full employment by 2030, major transitions lie ahead that could match or even exceed the scale of historical shifts out of agriculture and manufacturing. Forecasts suggest that by 2030, 75 million to 375 million workers (3–14 percent of the global workforce) will need to switch occupational categories.”

But very soon, so-called “knowledge workers” in fields ranging from healthcare to law to insurance and financial services, those who provide non-routine, skilled, and cognitive labor, are also going to have their work permanently disrupted. Predictions of net job loss by 2030 due to automation range between 30 and 50 percent. We have to prepare for this economic hurricane. In optimistic scenarios, intelligent machine industrialization could redefine our relationships to our jobs and help usher in a new era of prosperity and personal expansion for humans, permitting us to work less and enjoy life more. The pessimistic scenario is that automation could cause mass unemployment and destitution.

Automation, initially, is likely to affect discrete activities within jobs, as opposed to replacing whole occupations, perhaps as much as 47 percent by some estimates. Gradually, however, many jobs in their entirety may fall within the competence of AI, and it will become less expensive and more convenient to use and retrain machines rather than employ human labor for many types of work. Two Oxford researchers believe that 45 percent of total U.S. employment is at risk from computerization. An ABI Research report has predicted that one million businesses will have AI technology by 2022. An Oxford–Yale survey of AI experts is forecasting that AI will pass human performance in translating languages by 2024, writing high school essays by 2027, working in retail by 2031, and writing best-selling books by 2049.

AI works at higher speed and quality, with greater efficiency, and at a much lower cost than humans. AI can be updated and renewed easily. Moreover, AI makes decisions devoid of impulse and emotion.

*

We are woefully unprepared for the coming automation tsunami. One reason is that our current thinking about the economy and employment is outdated. It has been outpaced by our technological achievements and by what we understand about human behavior. Establishing new concepts of work for a new era is exigent. The old models are not sufficient to prevent human workers from becoming obsolete.

*

Another sizable obstacle to our readiness for workforce replacement by AI is our tendency to overestimate our ability to deal with change. We will do just about anything to avoid what we are afraid of. These characteristics are painfully illustrated by humans’ present inability to forge the necessary collective urgency to address the impending catastrophe caused by poisoning our natural environment. In the contexts of both drastic climate change and the AI revolution, we have no choice but to find the will to reimagine our relationships with our work, ourselves, our corporate and political institutions, and our economies in order to survive and to thrive.

*

The greatest threat of smart machine automation is that it may lead to mass impoverishment and disenfranchisement of workers, since many of the robots currently being designed are built to permanently replace workers, and more and more sophisticated “thinking” machines are devouring tasks traditionally performed by humans. For the first time, technological innovation is creating economic growth without adding more jobs and more income, and economic inequality is rising."

*

Flynn Coleman is a writer, international human rights attorney, public speaker, professor, and social innovator. She has worked with the United Nations, the United States federal government, and international corporations and human rights organizations around the world. Coleman has written extensively on issues of global citizenship, the future of work and purpose, political reconciliation, war crimes, genocide, human and civil rights, humanitarian issues, innovation and design for social impact, and improving access to justice and education.

® "Khi phát hành lại thông tin từ trang này cần phải có sự đồng ý của tác giả 
và ghi rõ nguồn lấy từ www.erct.com"

Cảm tưởng, ý kiến xin gởi về  t4phamvu@hotmail.com