Ulysses và Cây mơ

William Saroyan

tặng Thống
Phạm Vũ Thịnh dịch

*

Cậu bé Ulysses Macauley dậy thật sớm, nhảy lò cò trong ánh sáng đầu tiên của ngày, đến sân nhà một hàng xóm có nuôi con bò. Khi đến sân, Ulysses nhìn thấy con bò ngay. Cậu bé đứng nhìn con bò một hồi lâu. Cuối cùng, ông chủ có con bò ấy bước ra từ ngôi nhà nhỏ. Ông ta mang theo một cái xô và cái ghế đẩu. Ông đến thẳng chỗ con bò và bắt đầu vắt sữa. Ulysses tiến lại gần hơn cho đến ngay sau lưng ông ấy. Nhưng cậu bé vẫn chưa thấy đủ rõ, thế nên cậu quỳ xuống lết vào gần như ngay dưới con bò. Người đàn ông nhìn thấy cậu bé nhưng không nói gì. Ông ấy cứ việc vắt sữa. Tuy nhiên, con bò quay đầu nhìn Ulysses. Ulysses nhìn lại con bò. Dường như con bò không thích có cậu bé lại gần đến như vậy. Ulysses chui ra từ dưới con bò, bước ra xa xa mà nhìn. Đến lượt con bò nhìn dõi theo Ulysses, khiến cậu bé tin rằng đôi bên có lẽ đã trở thành bạn của nhau rồi.

Trên đường về nhà, Ulysses dừng lại để nhìn một ông đang xây nhà kho. Ông ấy có vẻ căng thẳng, lo lắng, thiếu kiên nhẫn và lẽ ra chẳng nên tự mình làm việc ấy. Ông làm hùng hục quay quắt, phạm đủ thứ sai lầm, trong khi Ulysses nhìn theo mà cố gắng mấy cũng không làm sao hiểu được sự tình.

Ulysses quay trở lại đường Santa Clara vừa đúng lúc ông Arena hàng xóm đi làm bằng xe đạp. Chị Mary Arena vẫy tay tiễn cha mình từ ngưỡng cửa rồi quay vào nhà.

Sáng thứ bảy ở Ithaca. Từ một ngôi nhà cách đó không xa có một cậu bé tám chín tuổi bước ra. Ulysses vẫy tay, và cậu bé vẫy tay chào lại. Cậu bé ấy là Lionel Cabot, cậu hàng xóm có đôi phần ngây ngô, nhưng vẫn là một trẻ nhỏ tuyệt vời, trung thành, hào phóng và dễ mến. Sau một lúc, Lionel lại nhìn sang Ulysses, và không có gì tốt hơn để làm nên lại vẫy tay nữa. Ulysses vẫy tay chào lại. Cứ thế mà vẫy tay với nhau cho đến khi anh August Gottlieb bước ra từ nhà ngay bên cạnh tiệm buôn của ông Ara.

August Gottlieb tức Auggie là thủ lĩnh của băng các cậu bé trong khu phố này kể từ khi Homer Macauley nghỉ hưu từ năm 12 tuổi. Người lãnh tụ mới nhìn quanh quất để kiếm các bộ hạ của mình. Cậu ta không nhận Lionel vào băng vì ngây ngô quá, và Ulysses vì quá nhỏ, nhưng vẫn vẫy tay chào cả hai cậu bé. Rồi cậu đi ra giữa phố mà huýt sáo theo kiểu trẻ bán báo. Đấy là một tiếng còi lớn, uy quyền, quả quyết và oai vệ. Auggie đứng chờ với vẻ tự tin của một người biết rõ mình đang làm gì và sẽ đạt được kết quả gì. Quả thật lập tức có nhiều cửa sổ mở ra và nhiều tiếng huýt sáo đáp lại. Rồi ngay sau đó, có nhiều cậu nhỏ chạy đến góc đường ấy. Trong vòng chưa đầy ba phút, tất cả phe họ đã có mặt — Auggie Gottlieb, thủ lĩnh, rồi Nickie Paloota, Alf Rife và Shag Manoogian.

"Chúng ta đi đâu thế, Auggie?" Nickie lên tiếng.
"Đi xem trái mơ của nhà Henderson đã chín chưa."
"Em cùng đi được không?" Lionel hỏi.
"Được chứ, Lionel. Nếu mơ chín, em có lấy trộm một ít không?"
"Ăn cắp là tội lỗi đấy," Lionel nói.
“Lấy trộm mơ thì khác,” Auggie nói, nhấn mạnh một khác biệt quan trọng. "Ulysses," cậu bảo, "còn em thì về nhà đi. Chuyện này mấy đứa bé quá không làm được đâu. Nguy hiểm lắm."

Ulysses lùi lại ba bước, dừng chân quan sát. Cậu bé không bị tổn thương hay bị xúc phạm bởi mệnh lệnh của Auggie. Cậu hiểu luật chứ. Cậu chưa đủ lớn, vậy thôi. Nhưng mặc dù tôn trọng quy luật thế đi nữa thì cậu cũng không thể cưỡng lại được ý muốn tham gia băng nhóm của Auggie.

Các cậu bắt đầu đi đến nhà Henderson. Thay vì đi theo đường phố và vỉa hè, các cậu chọn đi vào các con hẻm nhỏ, băng qua các lô đất trống và trèo qua các hàng rào. Các cậu muốn đến nơi một cách khó khăn, mạo hiểm kia. Không xa phía sau, giữ khoảng cách an toàn, là Ulysses len lén đi theo.

Auggie nói với các thành viên trong băng: “Mơ chín là loại trái cây ngon nhất trên thế giới đấy.”
"Mà tháng ba có mơ chín không chứ?" Nickie Paloota nói.
“Gần đến tháng Tư rồi,” Auggie đáp. "Những quả mơ sớm sẽ chín ngay nếu mặt trời chiếu nhiều."
“Nhưng gần đây trời mưa hoài,” Alf Rife nói.
"Thế mày nghĩ mơ lấy nước ngọt từ đâu nào?" Auggie nói. "Từ mưa đấy chứ. Mưa cũng quan trọng như nắng đối với mơ."
Shag Manoogian tiếp lời: “Ban ngày có nắng, ban đêm có mưa. Sưởi ấm mơ, cho mơ nhiều nước. Em cá là có rất nhiều mơ chín trên cây đấy."
“Ôi, em cũng hy vọng như thế,” Alf Rife nói.
Nickie Paloota nói: “Còn quá sớm cho mơ chín. Năm ngoái chúng chưa chín mãi cho đến tháng Sáu kia mà."
“Năm ngoái thì thế,” Auggie nói. "Nhưng năm nay khác chứ."

Từ khoảng một trăm bước, các cậu dừng lại để chiêm ngưỡng cây mơ nổi tiếng ấy – già dặn và to lớn, tuyền một màu xanh tươi. Cây mơ đứng sừng sững ở góc vườn sau của nhà Henderson. Đã mười năm nay, các cậu nhỏ trong khu phố này liên tục tấn công cây mơ của ông cụ Henderson. Mỗi mùa xuân, trong căn nhà đổ nát ấy, ông cụ Henderson vẫn thích thú đến say mê theo dõi cử chỉ của các cậu nhỏ, và luôn luôn làm hài lòng các cậu bằng cách đột ngột xuất hiện vào phút cuối cùng khiến các cậu hoảng sợ mà chạy mất.

Hôm nay, trong căn nhà, bên khung cửa sổ có rèm che, ông cụ ngước lên khỏi cuốn sách đang đọc. Và tự bảo "Chà, nhìn xem! Mới tháng ba mà đã tới trộm mơ, ngay giữa mùa Đông cơ đấy." Ông lại nhìn lén các cậu nhỏ, thì thầm như thể chính ông đang là một cậu bé trong đám. "Đến lấy mơ trên cây của ông già Henderson đây. Đến nơi rồi đấy. Từ từ, cẩn thận nào! Ha ha," Ông cười, "Nhìn xem! Và nhìn chú bé nhất kia kìa! Chắc chắn không quá bốn tuổi đâu. Khuôn mặt mới năm nay đấy. Nào các cậu. Hãy đến với cây mơ cổ thụ tuyệt vời ấy. Nếu ta có thể làm mơ chín cho các cậu hái trộm, ta sẽ làm ngay đấy."

Ông quan sát các cậu nhỏ trong khi Auggie hướng dẫn, chỉ thị và dẫn đầu cuộc tấn công. Các cậu thận trọng bao vây cây mơ, tâm hồn trộn lẫn niềm hy vọng cùng nỗi lo sợ. Cho dù có khi những quả mơ còn xanh đi nữa, bởi chúng ở ngay trên cây của nhà Henderson và thuộc về ông cụ ấy, nên việc các cậu đến trộm mơ vẫn có ý nghĩa không khác gì khi những quả mơ ấy đã chín, tuy các cậu cũng không khỏi hy vọng là mơ đã chín rồi. Nhưng các cậu cũng nơm nớp lo sợ. Các cậu sợ ông cụ Henderson, đồng thời sợ tội lỗi, lo bị bắt và bị buộc tội, và lo quả mơ chưa chín.

"Có lẽ ông cụ không có ở nhà," Nickie Paloota thì thầm khi các cậu bé gần như đến được cây mơ.
“Ông cụ đang ở nhà đấy,” Auggie nói. "Ông ấy luôn luôn ở nhà mà. Ông đang trốn, thế thôi. Gài bẫy đấy. Ông cụ muốn bắt chúng ta. Cẩn thận nhé, mọi người. Không thể biết được ông ấy đang rình ở đâu. Ulysses, em về nhà đi."

Ulysses ngoan ngoãn lui về phía sau ba bước, rồi dừng lại chờ xem cuộc giao đấu hoành tráng với cây mơ đại thụ.

"Mơ chín chưa?" Shag nói. "Có thấy màu gì không, Auggie?"
“Chỉ thấy màu xanh lá cây,” Auggie nói. "Lá mơ đấy. Quả mơ nấp bên dưới lá. Bình tĩnh nào mọi người. Lionel đâu?"
"Em đây," Lionel thì thầm. Cậu sợ hãi kinh khủng.
"Chà," Auggie nói, "Sẵn sàng hai chân nhé. Nếu mày thấy ông cụ Henderson thì phải chạy ngay đấy!"
"Ông ấy đang ở đâu?" Lionel hỏi, như thể ông cụ Henderson vô hình hoặc không lớn hơn con thỏ, là một thứ gì đó có thể đột ngột nhảy lên từ sân cỏ.
"Ông ta còn đang ở đâu nữa? Ông ta đang ở trong nhà chứ đâu. Nhưng không bao giờ có thể biết cho chắc được. Ông cụ Henderson có thể đang nấp đâu đó bên ngoài nhà, chờ lúc bất ngờ mà bắt chúng ta”

"Anh định leo lên cây à?" Alf Rife hỏi.
"Chứ còn ai nữa?" Auggie nói. "Nhưng để xem mơ chín chưa đã."
Shag Manoogian nói "Chín hay xanh cũng được, cứ lấy cắp ít nhất vài quả đi, Auggie."
"Đừng lo. Ta sẽ lấy được. Nếu mơ chín muồi, thì sẽ hái thật nhiều kia."
"Lấy cắp mơ thì phải nói sao ở lớp Giáo lý Chủ nhật vào ngày mai?" Lionel nói.
"Lấy cắp mơ không phải là ăn trộm, như tội ăn trộm trong Kinh thánh đâu, Lionel. Chuyện này khác chứ."
"Thế thì, anh sợ gì mà phải chạy?"
"Ai sợ đâu? Ta chỉ cần phải cẩn thận, thế thôi. Nếu có thể chạy trốn được thì tại sao lại phải để bị bắt chứ?"
“Em chả thấy quả mơ chín nào cả,” Lionel nói.
"Mày nhìn thấy cây mơ, phải không nào?" Auggie nói.
"Em nhìn thấy cây mơ, đúng thế. Nhưng chỉ thế thôi, chỉ là một cây thật lớn, tất cả đều xanh tươi. Chắc chắn cũng rất đẹp nữa, Auggie."

Cả băng đến gần dưới gốc cây. Ulysses theo sau không xa. Cậu bé hoàn toàn chẳng sợ gì. Cậu không hiểu gì cả, chỉ biết chắc chắn đây là một chuyện rất quan trọng, một thứ gì đó về cây cối, một thứ gì đó về những quả mơ.

Các cậu nhỏ chăm chú nhìn những cành mơ già, xanh những lá non mơn mởn. Những quả mơ đều rất nhỏ, rất xanh và rõ ràng là còn rất cứng.
“Chưa chín đâu,” Alf Rife nói.
"Ừ," Auggie thừa nhận. "Chắc cần thêm vài ngày nữa. Có thể là vào thứ Bảy tới."
"Thứ Bảy tới thì chắc chắn rồi," Shag nói.
“Nhưng có nhiều mơ lắm!” Auggie nói.
“Ta không thể ra về tay không được,” Shag nói. "Dù sao thì cũng phải lấy ít nhất một quả chứ, dù xanh hay chín."
"Được rồi," Auggie nói. "Tớ sẽ hái. Bây giờ, cả bọn chuẩn bị sẵn sàng chạy nhé."

Auggie lao đến cây mơ, đu người lên một cành thấp, trong khi cả bọn với cả ông cụ Henderson và cậu bé Ulysses nhìn say mê, kinh ngạc và ngưỡng mộ. Thế rồi, ông cụ Henderson bước ra khỏi nhà xuống mấy bậc thềm. Cả bọn bé con hoảng hồn chạy tán loạn như một đàn cá con giật mình.
"Auggie!" Shag Manoogian hét lên. "Ông cụ Henderson ra đấy!"
Cứ như là một chú đười ươi hoảng kinh trong rừng rậm, Auggie tung mình trên các nhánh cây, đu người từ một cành thấp nhảy xuống đất. Cậu ta vùng chạy gần như ngay trước khi chân chạm đất, nhưng chợt thấy bé Ulysses còn đứng đó nên đột ngột dừng lại, thét lên về phía chú bé, "Chạy đi, Ulysses! Chạy đi, chạy đi!"

Thế nhưng, Ulysses không hề nhúc nhích. Chú bé chưa thể hình dung ra được tình hình. Auggie đành chạy ngược lại chỗ Ulysses, xốc chú bé lên mà vọt chạy trong khi ông cụ Henderson nhìn theo. Đến lúc tất cả các cậu bé đã biến dạng và mọi thứ yên tĩnh trở lại, ông cụ mỉm cười nhìn lên cây mơ một hồi, rồi quay người đi vào nhà.

Phạm Vũ Thịnh dịch
20 Sep 2021

® "Khi phát hành lại thông tin từ trang này cần phải có sự đồng ý của tác giả 
và ghi rõ nguồn lấy từ www.erct.com"

Cảm tưởng, ý kiến xin gởi về  t4phamvu@hotmail.com