Xin chữ cho Năm Mới 2023

 

Phạm Vũ Thịnh

多謝存德先生 - Đa tạ Tồn Đức tiên sinh.

Hôm qua 19 Jan 2023, cộng đồng người Hoa đã tổ chức một buổi giao lưu văn hóa đón Tết Quý Mão tại Thư viện Lionel Bowen ở Maroubra, Sydney, có múa lân, tặng phong bao đỏ, và biểu diễn thư họa. Tôi cũng ráng chen vào một căn phòng khá lớn trong Thư viện được dùng làm phòng thư họa, lấy vé thứ tự rồi lân la đi xem các thầy cô viết thư pháp và vẽ tranh thủy mặc. Đặc biệt thích một nhà thư pháp viết lối chữ Triện trông rất đẹp, bèn đi kiếm một mẩu giấy viết sơ bốn chữ "Long Mã Tinh Thần" rồi tới đưa cho ông để xin viết thành chữ lớn cho.

Nguyên do chọn bốn chữ này là vì đâu mươi năm trước, tôi đã đọc bộ truyện lịch sử Nhật Bản "Ryoma ga yuku – Long Mã lên đường" của Shiba Ryotaro, và ngưỡng mộ nhà cách mạng Sakamoto Ryoma (坂本龍馬). Ông vốn là một phiên sĩ cấp thấp của phiên trấn Tosa trên đảo Shikoku, sau này trở thành một chí sĩ có công lao lớn bậc nhất trong quá trình Nhật Bản chuyển đổi sang thể chế dân chủ. Ông là người đã bôn ba khắp nơi trong nước để vận động thành lập Liên minh đối lập với Mạc phủ Tokugawa, đứng đầu là ba phiên trấn lớn nhất: Choshu, Satsuma và Tosa, lập công ty thương thuyền chủ yếu để giao dịch và vận tải vũ khí cho liên minh, dâng "Thuyền trung bát sách – tám mưu lược dựng nước nghĩ từ trong thuyền" là những điều căn bản cho Hiến pháp sau này. Ông cũng là một kiếm khách xuất chúng, đã đoạt giải vô địch trong cuộc đấu giữa các phiên sĩ toàn quốc trú nhậm ở Edo tức là Tokyo ngày nay. Tiếc thay ông đã bị ám sát ở tuổi 31 (năm 1867)  trước khi nhìn thấy thời đại Minh Trị bắt đầu (1868). Tôi ngưỡng mộ cá tính, viễn kiến, lòng can đảm và sự nghiệp của ông, cho đó là kết tinh của "Tinh thần Ryoma (Sakamoto)" tức là "Tinh thần Long Mã".

Nhà thư họa nhìn mảnh giấy, hiểu ngay và lấy giấy mực viết, khởi đầu từ chữ "Tinh Thần" viết lớn theo lối chữ Triện, rồi "Long Mã" ngay bên phải. Sau đó viết cả bốn chữ đó theo đúng thứ tự, cỡ nhỏ hơn theo lối chữ Hành bên lề phải. Tiếp đó bên lề trái là phần lạc khoản "Quý Mão thố niên đại cát – Năm thỏ Quý Mão thật may mắn" nhỏ hơn chút nữa theo lối chữ Khải, rồi tên ông là "Tồn Đức" (tiếng Anh ghi là Cunde). Ông không ghi họ Vương, có lẽ muốn dùng "Tồn Đức" như bút hiệu chăng? Dưới tên ông là dấu triện đỏ "Tồn Đức Thư Họa" theo lối chữ Triện dùng cho con dấu. Ông hoàn thành bản thư họa trong vòng chừng bảy phút, một phần cũng vì còn nhiều người đứng chờ đến phiên nhờ ông viết, và cô điều hợp buổi thư họa cứ chạy qua chạy lại hối thúc các nhà thư họa nhanh tay lên giải quyết tình trạng ứ đọng nhu cầu.

Một bà người Hoa đứng bên cạnh tôi nãy giờ cũng chăm chú nhìn nhà thư họa viết chữ. Bà trầm trồ khen ngợi ý nghĩa của cụm từ, là rất phấn chấn và thích hợp cho Năm Mới. Và bà đã yêu cầu nhà thư họa viết cho bà một bản giống hệt như vậy.

Điều thú vị là người Hoa dù không biết về Sakamoto Ryoma, vẫn hiểu ý nghĩa của "Long Mã Tinh Thần" là "Tinh thần (tiến lên mạnh mẽ không ngừng) của Rồng và Ngựa" (The ever-advancing spirit of Dragon and Horse). Cũng như người Việt vẫn thường dùng những từ Hán Việt cơ bản, như các từ "long, mã, tinh, thần",... Có lẽ khoảng này ở Việt Nam cũng đang có các nhà thư pháp, thủy mặc viết chữ vẽ tranh mừng Tết Quý Mão, như các năm trước.

Cầu chúc mọi người tiến lên mạnh mẽ không ngừng trong Năm Mới Quý Mão 2023. Trong "Tinh thần Long Mã".

 

Phạm Vũ Thịnh

Sydney 20/01/2023