Năm
Rồng, Kể Chuyện 1 Con
Rồng
Trong
những chuyện có liên quan đến RỒNG, có
lẽ chuyện về thiên tài Đào
Duy Từ
là một chuyện khá hay nhưng ít nguời
biết.
Thưở
ấy nước ta c̣n phân tranh Trịnh
Nguyễn. Đào
tiên sinh là người Bắc Hà (= phía bắc sông
Gianh, đất của Trịnh), vốn là con
của một đào nương nên không
được đi thi, không ngóc đầu lên
được. Bèn bỏ xứ, vào Nam Hà,
trước tiên đi chăn trâu cho một phú nông,
cam chịu thấp kém
Bởi
chưng xứ lạ phận hèn
Mắt xanh ai biết bạn hiền là ai
Túi hào kiệt một tay xơ xác
Chân giang hồ giữa bước long đong
Lấy ai vận dụng cho cùng
Đă ngoài lỗi lạc lại trong đa tài
Phú
nông này sính văn chương, thường
họp bạn bè lại để bàn luận văn
chương với nhaụ Một
bữa nọ Đào
đứng nghe, xin được bàn góp.
Mọi người lấy làm lạ, nghĩ
kẻ chăn trâu th́ biết ǵ. Nhưng nghe
thử thấy bàn góp lưu loát mới sinh ra kính
nể. Từ đó ông chủ thương tài
cất nhắc cho mới khá lên.
Sau
tiên sinh ra giúp chúa Nguyễn, có xây lũy để
ngăn quân Trịnh. Chúa Săi Nguyễn Phúc
Nguyên kính tiên sinh là bực thầy nên nhân dân
gọi lũy ấy là Lũy Thầy (tên chính
là lũy Trường Dực, xây = 1630-1631).
Sự nghiệp của họ Nguyễn ở phương
Nam được lâu dài cũng là nhờ lũy
Thầy ngăn quân Trịnh không tiến xuống
được trong suốt 10 năm. Thời
đó có câu hát:
Khôn
ngoan qua cửa sông La
Dù ai có cánh khó qua lũy Thầy
Tiên
sinh lấy tên hiệu là NGOẠ
LONG
(= rồng
nằm),
ví ḿnh như Khổng Minh Gia Cát Lượng đời
Hán bên Tàu.
Uy
danh vang dội về đất Bắc, ngoài đó
mới hùi hụi tiếc đă mất 1 con
rồng. Bèn ráng liên lạc ngỏ ư muốn
"chiêu hồi". Tiên sinh từ tạ
với những câu:
Ba
đồng một mớ trầu cay
Sao
anh không hỏi những ngày c̣n không
Bây giờ em đă có chồng
Như
chim vào lồng, như cá cắn câu
Đàng
Ngoài chưa thôi, làm lời nói khích “con
rồng” :
Rồng
nằm trên cạn phờ râu
Mấy lời anh nói dấu đầu hở
đuôi
Rồng khoe vượt gió tung mây
Nào hay rồng đất, có ngày rồng tan
Có ai vào tới Đàng Trong
Nhắn nhe bố đỏ ( = Đào
) liệu mong mà về
Sống
vất vưởng xa quê đất tổ
Non nước người dẫu có như không
...
Tiên
sinh lại phải tạ từ "dứt
điểm" :
Đến
đây ḷng lại nhủ ḷng
Đừng
đi lại nữa mà chồng em ghen !
Một
con rồng vàng tài kiêm quân sự lẫn văn chương
ắt phải có để lại nhiều tác
phẩm. Tiếc là hiện nay chúng ta không
được biết, dù là chỉ một vài.
Văn-Lang
Tôn-thất Phương, Canberra 2000-02-10.
.........................
®
"Mọi trích dẫn hay
đăng tải cần phải có sự đồng
ư của tác giả và ghi rơ nguồn lấy
từ www.erct.com "