|
NGƯỜI
VIỆT NAM
VÀ
PHỞ BẠN nghĩ thế nào? Một sáng
thứ bảy "có
b́nh minh muộn nắng đầy hiên", ngủ dậy mà có được 1 tô phở
thật ngon, đâu hẵn thấy đời
cứ là bể khổ mới được,
phải không? Này
nhé, bày 1 cái bàn ra dưới gốc cây lớn
sau vườn, thở không khí trong lành, vừa
ngắm những con chim nhỏ nhảy nhót vừa
ăn phở. Hôm
sau là Chủ Nhật, nghĩa là vẫn c̣n thêm
một ngày nghỉ thần tiên quí báu chờ
sẵn. Thôi quên
đi những cạnh tranh ở đời,
chuyện công việc, chuyện sở làm v.v... hăy
"quẳng gánh lo đi và vui sống"!
Bây giờ trước mặt ta là 1 tô
phở đang lên hơi nghi ngút.
Nào giá nào rau, nào chanh nào ớt, tương
Tàu, tương cay, thịt tái, thịt nạm, ḅ
viên gân, hành ngâm chua, ng̣ gai non, ớt thái
mỏng ... thấy
"cũng
đủ lăng quên đời" lắm chứ
! Phật Thích
Ca có bảo "thế gian ba sự khó chừa".
Biết đâu nếu c̣n cơ hội nói
lại, Ngài sẽ thêm vào 1 sự thứ tư
nữa, và đó phải là một tô phở
đặc biệt ngon ... ngát trời mây ! DIỄN
TẢ thế thôi chứ tôi không định
quảng cáo cho Phở.
Đă có các nhà văn Thạch Lam, Nguyễn
Tuân, Vũ Bằng viết về Phở rồi,
bạn cứ t́m mà đọc.
Một nhà văn khác, tôi quên mất tên, cũng
có viết về cái thú của một ông công
chức già đi ăn Phở buổi sáng.
Mỗi lần đi như thế lại
chở theo một cái
trứng gà treo ṭng teng trước tay lái xe đạp.
Ông ta có thói quen đập ḷng trứng vào nước
Phở, rồi húp từng muỗng để
lắng nghe cái hương vị thơm ngọt
đi từ lưỡi xuống đến dạ
dày. NẤU
Phở theo kiểu của
"danh môn" h́nh như khó lắm th́
phải. Nghe đâu
hồi xửa hồi xưa, ông chủ tiệm
Phở 79 ở Sài G̣n vẫn hay than thở là tuy giàu nhưng sáng nào cũng phải
dậy thật sớm để nấu nước
lèo, không dám giao cho ai cả v́ sợ mất
nghề. Mấy năm
trước đây có 1 anh bạn ở Nhật
đi du lịch qua Helsinki có gặp một người
VN mở tiệm Phở bên đó.
Thiên lư tha hương gặp nhau, hai người
Việt Nam xa lạ đă chóng trở thành thân
mật. Ông
tiệm Phở cho biết muốn Phở ngon
phải cho "Xá Sùng"
vào trong đó. Chỉ
nghe kể tên, không thấy ông bạn nói Xá Sùng
là cái ǵ. Đi lùng
khắp các tiệm bán thực phẩm Á Châu cũng
không ai biết. Có
lẽ phát âm không trúng nên tiệm nào cũng
lắc đầu. Nhưng
cần ǵ phải theo danh môn chính phái mới
nấu đươ.c?
Nhiều bà nội trợ không cần
học ai cả vẫn nấu được
Phở ngon. Bá nhân bá tính, người thích phở trong
kẻ thích phở béo, người này thích
thịt tái, người kia thích thịt chín, vv... Con người ta nói chung chỉ cho là
nhất cái ǵ họ thấy hợp khẩu
vị của chính ḿnh. * CÓ
NGƯỜI ṭ ṃ hỏi:
Phở có phải là món ăn thuần túy
Việt Nam không? Người
VN ta rất quen thuộc với Phở.
Nó hầu như là món ăn hằng ngày
của dân ta, khắp nước ở đâu cũng
có bán Phở. Người
trong Nam gọi Phở là PHỞ
BẮC,
có lẽ v́ nó đi vô từ ngoài Bắc.
Nhưng cái danh từ PHỞ sao nghe là
lạ: Chữ PHỞ
tự nó không có nghĩa của nó, không như
những cái tên Bún Riêu, Cơm
Gà,
Cháo Ḷng,
Cơm
Tấm,
v.v. chẳng hạn. Một
số "phụ tùng" của Phở như
Gầu, Nạm, Xí Quách [?] vv... tên nghe có vẻ là
tiếng Tàu. Chúng không cho người Việt một h́nh
ảnh tức khắc và rơ ràng như những
tiếng xương, ḷng, huyết, tim, gan vv...
Gia vị dùng cho món Phở phần lớn cũng
toàn những thứ ít ai dùng để nêm đồ
ăn Việt Nam: nào là Quế
Chi, nào là Thảo
Quả, Đinh
Hương, Bát
Giác [= Tai
Vị], Xá
Sùng vv... Ai
cũng biết là không mấy khi có thức ăn
ǵ của Việt Nam mà lại nêm bằng Đinh
Hương và Quế Chi cả ! Về
gốc gác của PHỞ,
tiên sinh Vương Hồng Sểnh có nói
trong cuốn Sài
G̣n Tạp Pín Lù.
Theo tiên sinh, PHỞ
là món "Ngưu
Nhục Phấn"
của Tàu. Chữ
này đọc theo giọng Quảng Đông là
"Ngầu
Dục Phảnh" và khi
lọt về tay đồng bào Bắc Việt,
"Ngầu
Dục Phảnh"
(Ngưu Nhục Phấn) ...
biến ra "Ngưu Nhục Phở", kêu
tắt là PHỞ lại càng thêm gọn [trang 43]. Đồng
bào ở Bắc hay có thói quen giản lược
ngôn từ 1 cách tùy tiện như thế. Một sư đoàn th́ gọi là một Sư,
c̣n đậu phụng, tiếng Hán là Lạc Hoa
Sinh, qua Hà Nội được gọi ngắn
lại thành "Lạc".
Vậy
Phở phát xuất là 1 món ăn Tàu và đă
trở thành món ăn Việt Nam.
Điều này cũng không lạ ǵ:
Barbecue
là món ăn của Spain, nay trở thành món ăn
của nhiều nước khác nhau (chữ Barbecue
là tiếng Tây Ban Nha).
Spaghetti của Italia thực ra là Ḿ
ống của Trung Quốc do Marco Polo đem
về, nay biến ra thức ăn "quốc
hồn quốc túy" của Italia (V. H. Sểnh,
sách nói trên, tr. 51). Với
thời gian và cách ăn uống, Phở được
đổi thay. Ngoài
món Phở Ḅ, người Bắc chế ra thêm món
Phở Gà. Khi vô
Nam, Phở Ḅ được kèm thêm giá
sống,
rau
Ng̣ Gai,
rau
Quế;
khác hẵn khi ở Bắc h́nh như khi ăn
chỉ có bỏ hành lá vào mà thôi [?]. * NÓI
về Phở, không thể không nói đến bài
thơ của nhà văn Nguyễn Hồi Thủ,
một cựu du học sinh Việt Nam tại
Nhật (hiện ở Paris).
Anh có nhiều sáng tác, tiêu biểu là các
tập văn và thơ như Tiếng Kêu Thương
[1982], Vũng
Nước Bùn Lầy
[1986] Trên Đường
Về Nhớ Đầy [1989], Nói
Chuyện Một Ḿnh [1992] vv... [Nhà xuất bản Chân
Mây Cuối Trời ở Paris phát hành].
Bài dưới đây trích từ tập Vũng
Nước Bùn Lầy. Xin nói trước
kẻo có bạn lại trách: sau những gịng
đăng lại dưới đây sẽ không có
ǵ viết thêm nữa, để dành th́ giờ
của bạn cho dư điệu của bài thơ: Tôi
đến Stockholm một ngày đầu hè [TÔI
CHỈ LÀ
DU KHÁCH, 1986] Văn-Lang Tôn-thất Phương, Canberra 1997-10-10.
|