Mậu Tuất – Chuyện xoay quanh ba ngày Tết

 

 

      Nhiều khi tôi tự hỏi:  “Với xứ nào cũng vậy, dù Tây dù ta hay ở đâu, tại sao cứ Tết lại thấy vui”?  Câu trả lời cho chính mình là cái vui nằm ở trong không khí Tết:  Chung quanh ta mọi người đều chuẩn bị đón Tết, ai ai cũng dành thì giờ cho mình để vui Tết, để nghỉ ngơi, đồng thời để nhìn lại một năm qua, hay để thấy hy vọng gì đó cho năm tới.  

Nhiều người Việt bây giờ chủ trương nên bỏ Tết ta đi để thay vào đó bằng Tết dương lịch. Lý do thì có nhiều, nhưng chủ yếu cũng là để bỏ bớt bao nhiêu là hủ tục quanh ngày Tết, và như thế thì bớt được lãng phí cho toàn xã hội.  Tranh cãi về việc này cũng nhiều, nhưng tôi không muốn tham dự vào, mặc dù cũng hơi thắc mắc về nguồn gốc của “Tết ta”, nó đến từ đâu mà mà nhiều người gọi đó là “truyền thống”?   Trong bao nhiêu năm dài sống ở Nhật, tôi thấy mặc dù người Nhật đã bỏ Tết âm lịch để chọn “ăn Tết” dương lịch, những ngày Tết của họ vẫn có đầy đủ cái “không khí Tết”, và cũng rất long trọng, trang nghiêm… chẳng khác gì Tết ở xứ ta.  Thành ra mọi sự đều do ở con người cả thôi.  Một khi xã hội có nhu cầu, tất cả những gì thuộc về phong tục, tập quán, thói quen, vv... đều có thể thay đổi được. 

Hiện nay thì hầu như ngày Tết nào của Việt Nam cũng “dính chùm” vào đúng bon ngày Tết của China.  Nhưng nếu tôi nhớ không lầm thì trong thời có chiến tranh với China, ngày Tết của Việt Nam có được điều chỉnh lại (cho chuẩn), và nó có chệch ngày với cái Tết của China “vì thời tiết khí hậu của vùng Việt Nam có hơi khác với phương Bắc” (đại ý).  Còn thời các vua Nguyễn thì sao?  Mỗi năm, Triều Đình có tính sẵn để lấy ngày Tết cho chính xác với thời tiết, và ngày Tết của toàn quốc chỉ bắt đầu khi ở Huế báo tin lúc nào là Tết.  Việc này, cụ Tú Xương có ghi chép lại: 

Xuân từ trong Huế mới ban ra
Xuân chẳng riêng ai, khắp mọi nhà
Đì đẹt ngoài sân tràng pháo chuột
Om sòm trên vách bức tranh gà ...    [1] 

Nếu có ai hỏi tôi nhớ gì nhất về Tết Việt Nam, có lẽ tôi sẽ kể ngay ra được một số kỷ niệm đẹp.  Trước tiên là cái Tết “đoàn viên” với ông cụ thân sinh tôi...  Cái yếu tố “Tết” có lẽ không đóng góp gì vào sự kiện này, nhưng nó chính là cái mốc thời gian khiến cho hình ảnh và tâm tình được ghi sâu vào ký ức.  Tôi nhớ mãi thời khắc đó, nhất là những khi nghe được mấy câu hát trong bài “Người Về”: 

...  có hay chăng con về?
Chiều nay thời gian đứng yên để nghe
Nghe gió trong tim tràn trề
Nụ cười nhăn nheo bỗng dưng lệ nhòe... 

Cũng vào thời gian này tôi đã may mắn gặp lại hai người bạn cũ, cả hai đều là sĩ quan pháo binh của quân lực Việt Nam Cộng Hoà, và đều mới từ trại “cải tạo” về đâu dăm ba tuần trước đó.  Chúng tôi đã cùng lớn lên với nhau suốt cả một thời Trung Học, đã chia xẻ bao việc vui buồn... cho đến ngày tôi rời quê hương đi du học... Thật là mừng khi những người bạn xưa vẫn còn đó, và nghe nhau tâm sự:  

Nhớ gì từ ngày ta xa mái trường
Nhớ gì từ ngày anh vui lên đường…
Ánh đèn vàng ngoại ô vẫn còn đó
Bạn anh vẫn còn đây
Sống cuộc đời hôm nay
Sống cuộc đời hôm nay… 

Ta về, vuốt mái đầu sương điểm
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay
Bao nhiêu chớp bể mưa nguồn đó
Mười năm, đá cũng ngậm ngùi thay…
Ta về như bóng chim qua trễ
Nếp trán nhăn, đùa ngọn gió may
Trên bao ngàn dặm trời đất cũ
Nghe tàn cát bụi tháng năm bay …

[Trích từ nhạc Phạm Thế Mỹ và thơ Tô Thùy Yên] 

Cũng nhớ những này Tết của thời ấu thơ, với những lúc chờ những tờ lịch cuối năm được bóc dần “cho mau đến Tết”. Tết thì được người lớn “mừng tuổi” [2], có tiền để mua pháo đốt, để đi xem hội chợ, vv... Thích nhất là đứng xem người ta đánh “Bầu Cua Cá Cọp” (tự mình đánh thì ... thua, nên không vui bằng đứng xem).  Ừ nhỉ, chuyện đánh Bầu Cua, bây giờ có lẽ không còn mấy ai chơi nữa, nhưng trong tôi vẫn sống mãi vài câu hát ngô nghê của trẻ con Sài Gòn trong những ngày xa xưa ấy: 

Có cô gái Đồ Long lắc bầu cua
Lắc một cái, ra ba con gà trống ... 

Năm nào cũng thế, cứ gần Tết là tôi hay “lướt mạng” để xem người người đón Tết ở quê nhà, năm nay cũng không ngoại lệ. Tôi yêu Sài Gòn và Huế, nên tập trung coi về hai nơi đó, còn các vùng khác thì chỉ “liếc sơ sơ”!  Sinh hoạt vui nhất của mấy ngày trước Tết là ở các chợ hoa ... nhưng có vẻ năm nay ở Sài Gòn hoa tồn đọng, người bán phải đập bỏ đi khá nhiều trong chiều 30, làm người theo dõi cũng buồn, người đứng xem ở hiện trường cũng tiếc buồn, và dĩ nhiên người bán thì buồn đứt ruột.  Tại sao mấy năm trước cũng đã như thế rồi mà năm nay lại vẫn thế? Người bán thì có vẻ không biết gì về nghiên cứu thị trường, còn nhiều người mua thì cứ chờ đến phút chót mới “tổng tấn công” sau khi hoa sụt giá!

Năm Mậu Tuất có lẽ sẽ là một năm rất dài đối với người dân khắp nước, do nhiều yếu tố.  Trước hết là ngân sách cạn kiệt nên lạm phát và thuế má tăng, làm giá sinh hoạt sẽ lên cao.  Năm nay (2018) lại là năm bắt đầu cho việc bỏ thuế nhập cảng cho hàng hoá đến từ nước ngoài (theo các hiệp ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết) [3].  Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp và các công ty sản xuất Việt Nam sẽ phải cạnh tranh không tương xứng với nước ngoài ngay ở trong thị trường nội địa. 

Thứ đến là từ năm ngoái, China đã tuyên bố có hàng chục triệu lao động của họ sẽ bị thất nghiệp vì “tự động hóa”  (automation) được áp dụng tại các hãng xưởng.  Đám dân thất nghiệp này sẽ đi về đâu?  Dĩ nhiên họ sẽ tìm đến những nơi nào mà điều kiện cho nhập quốc lỏng lẻo, dễ dãi, và luật lệ lại “thân thiện” đối với họ.  Khi đã “không còn có gì để mất” trên chính quê hương mình, thì lúc tràn qua xứ khác việc làm gì họ cũng muốn tranh giành. 

Thông thường, muốn biết những gì sẽ đến trong năm sau thì cứ nhìn vào năm trước.  Suốt cả năm ngoái, đa số những việc làm của giới hữu trách chỉ tập trung vào cải tổ nhân sự (đưa người này lên, kẻ kia xuống) nhưng vắng bóng những kế hoạch lớn về kinh tế, tài chính, dân sinh... [4]. Suốt cả năm ngoái, có những gì đã xảy ra trong xã hội Việt Nam? Có ông già nào đó đòi “sửa” chữ quốc ngữ, có nhiều người giàu di dân sang xứ tư bản, có hai bà mẹ mỗi người bị 10 năm tù chỉ vì muốn bảo vệ môi trường, có ông quan lớn bị bắt cóc đem về từ bên Đức, có dự án bỏ ra 140 tỷ đồng để xây mồ mả cho các quan … Lại có một sự kiện khá ấn tượng,  đó là việc tổ chức đón rước linh đình cho một đội bóng được xếp hạng hai trong một giải đấu khu vực và thuộc loại trung trung. Có cờ quạt được phát để phất, có gái trẻ được thuê để “khoe hàng”, có báo chí ca ngợi rằng “thế nước mạnh, vận nước đang lên” nhờ vào ... khí thế của một trận bóng đá.  

Vấn đề của năm tới là sau mấy ngày nghỉ để ăn Tết xong, đại đa số người Việt sẽ xắn tay lo giải quyết những việc liên quan đến sinh kế của mình; hay sẽ tiếp tục tìm cách thay đổi cuộc sống bằng cách cầu tài cầu lộc, cầu siêu giải hạn, xin quẻ trên chùa, vv... 

Bấu víu vào tâm linh và trực diện với những hiện thực của cuộc sống là hai chuyện khác nhau, và dĩ nhiên sẽ đưa đến hai kết quả rất khác nhau.  Điều này, trí thức Việt Nam hiểu rõ, nhưng hầu như tất cả đều phải sống trong tình trạng “kẻ ứa gan trung đưa mắt ngó”, thành ra ... 

(Tết Mậu Tuất, 2018)

 

Chú Thích 

1.       Có bản chép là “Xuân từ trong ấy mới ban ra”.

2.       Tiếng miền Nam gọi là “lì xì”.

3.       Trong giai đoạn 2018-2025, phần lớn các hiệp định thương mại sẽ bước sang giai đoạn cắt giảm sâu và đạt đến mức độ xóa bỏ thuế quan (giảm thuế suất nhập khẩu về 0%). Trong đó:

 

Hiệp Định:	Thoả Thuận:
ATIGA (ASEAN Trade in Goods Agreement)	Có 98.26% số dòng thuế về 0% vào năm 2018.
ASEAN - Trung Quốc (ACFTA)	Có 90.00% số dòng thuế về 0% vào năm 2018.
ASEAN - Hàn Quốc (AKFTA)	Có 86.00% số dòng thuế về 0% vào năm 2018.
ASEAN-Úc và New Zealand (AANZFTA)	Bỏ thuế quan đối với 86.00% dòng thuế năm 2018 và (đạt 92.00% số dòng thuế về 0% vào năm 2022).
ASEAN - Ấn Độ (AIFTA)	Có 71.00% số dòng thuế về 0% vào năm 2018 và (9.00% số dòng thuế vào 2021).
ASEAN – Nhật Bản (AJFTA)	Có 62.20% số dòng thuế về 0% vào năm 2018 và (tăng lên 88.60% số dòng thuế về 0% vào năm 2025).
Việt Nam – Nhật Bản  (VJEPA)	Có 41.78% dòng thuế về 0% vào năm 2018 và (90.64% số dòng thuế về 0% vào năm 2026).

 

VN là thành viên của ASEAN, cho nên hiệp ước nào của ASEAN với đối tác khác đều áp dụng cho VN.  Vấn đề là, khi họ đi vào xứ mình miễn thuế thì hàng hoá VN đi vào xứ họ cũng miễn thuế. Nhưng những gì người ta cần thì VN không sản xuất được bao nhiêu, mà lại còn phải cạnh tranh với các nước khác để bán cho được.

4.       Thực ra chính quyền có tuyên bố thành lập một Ban Tư Vấn về kinh tế cho ông Thủ Tướng Phúc, nhưng vấn đề là ở VN mọi quyết định quan trọng đều nằm ở Bộ Chính Trị.  Những kế hoạch khác, ví dụ như kế hoạch đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài (báo chí gọi là “xuất khẩu nhân lực”), cũng chỉ là những chuyện thực tế không vui.  Năm 2018, VN dự định “xuất khẩu” 110,000 người ra nước ngoài lao động, với dự toán là sẽ “thu được 2.0 tỷ USD”. Thực trạng của các nữ công nhân đi ra nước ngoài “làm việc” là một trong những vấn đề lương tâm của xã hội hiện nay.